WAT IS ER IN IRAN AAN DE HAND

De wereld waarin wij leven is een wereld vol onrust. Oorlogen, geruchten van oorlog, revoluties, staatsgrepen zijn een steeds terugkerend beeld in onze geschiedenis. De laatste maanden is de aandacht vooral gericht op de gebeurtenissen in Iran, een land dat jarenlang de indruk wekte een wat meer stabiele staat te zijn in het roerige Midden-Oosten.

Velen hadden de gebeurtenissen in Iran niet verwacht. V/el was bekend dat de regering van de sjah niet door iedereen geaksepteerd werd. Ook in ons land hebben Perzische studenten in de afgelopen jaren van zich laten horen. Ze hebben zelfs de perzische ambassade in Wassenaar bezet. Dat de weerstand tegen de sjah ZO' diep in het volk aanwezig was als thans naar buiten gekomen is, was slechts, weinigen bekend.

Perzië

Dit artikel is bedoeld om wat meer informatie te geven over land en volk van Iran en de daar thans plaatsgrijpende gebeurtenissen.

Perzië (de officiële naam is door dë vader van de huidige sjah vastgesteld als Iran) is een land met een eeuwenlange geschiedenis. In de Bijbel komen we het al tegen als het land van de Meden en de Perzen waar vele Joden na de ballingschap bleven wonen. Ook thans leven er in Iran nog enkele tienduizenden Joden. Het land is zo groot als de helft van West-Europa en bestaat dan ook uit een groot aantal verschillende volksstammen, die echter door de eeuwenlange gezamenlijke geschiedenis tot één volk samengesmolten zijn.

Snelle ontwikkeling

Was Perzië meer dan twintig eeuwen geleden één van de gebieden op aarde met een rijke beschaving, in het begin van deze eeuw was het. één van de armste landen der wereld. In enkele tientallen jaren is daar echter verandering: in gekomen. Door het exploiteren van de aardolie wend Perzië een land van grote ekonomische betekenis. Het werd mede daardoor het streven van de sjah o: m zijn land één van de machtigste landen van het Midden-Oosten te maken. Dat ging gepaard met het overnemen van de leefwijze van West-Europa en Amerika. Nieuwe moderne steden werden gebouwd, maar ook veel andere zaken die diep ingrijpen in het leven van de Perzen werden veranderd. Zo moesten bijvoorbeeld de vrouwen ook een minder ondergeschikte rol in de maatschappij gaan spelen en mochten zij voortaan ongesluierd in het openbaar verschijnen.

De invloed van de islam

Dit laatste raakt meteen een zeer gevoelig punt uit het leven van de Pers, de godsdienst. Perzië was al in de zevende eeuw van onze jaartelling een van de eerste landen waar de islam voet aan de grond kreeg en waar het mohammedanisme al snel de officieel erkende godsdienst werd. De islam heeft dan ook een zeer duidelijk stempel op het volksleven gedrukt en dit is thans één van de achtergronden van het verzet tegen het bewind van de sjah.

Het mohammedanisme is niet overal ter wereld hetzelfde, maar kent diverse stromingen. In Perzië is dit in hoofdzaak de stroming van de sjiieten. Volgens de sjiieten zijn alleen de nakomelingen van Mohammed zijn wettige opvolgers. Onder deze nakomelingen van Mohammed is er echter één, de twaalfde, waarvan niemand weet waar hij is, maar die eenmaal zal wederkomen om de-wereld te oordelen. Het is dus erg belangrijk om in het leven met de wil van deze verborgen nakomeling rekening te houden en daaraan te gehoorzamen. Hoe is echter zijn wil bekend? Deze wil wordt bekend gemaakt door de ayatolla's, de hoogste klasse van de priesters die aan het volk de koran moeten uitleggen.

De ayatolla's

Deze ayatolla's zijn dus als: het ware de geestelijke leiders, die met een welhaast bovennatuurlijk gezag kunnen spreken. Het gezag dat een eenvoudige sjiïetische mohammedaan toekent aan een ayatolla is dus enigszins te vergelijken met het gezag dat een eenvoudige roomskatholieke leek toekent aan een bisschop of kardinaal. Historisch gezien hebben de ayatolla's hun macht gekregen toen in de vorige eeuw de sjah's hun medewerking nodig hadden om hun gezag aan het volk op te leggen. Hoe diep dit religieuse gezag in het volksleven verankerd is, blijkt in deze tijd duidelijk nu miljoenen in Perzië zich onvoorwaardelijk schijnen te willen schikken onder het gezag van ayatolla Khomeini.

De sjah

Tussen de huidige sjah (zijn vader trouwens ook) en de ayatolla heeft het nooit geboterd. Met zijn streven om van Perzië westerse of althans een op het westen gerichte staat te maken, dreigde hij het karakter van Perzië als mohammedaanse staat te ondergraven. Hij heeft diit wellicht gedaan met de beste bedoelingen.

Vanouds waren de tegenstellingen tussen rijke grootgrondbezitters en arme boeren zeer groot. Veel heeft de sjah gedaan om hierin verandering te brengen, al werd hem. d'at niet in dank afgenomen. Hij kon dit echter doen aangezien hij in Perzië als sjah grote macht had. Demokratie zoals in ons land is in Perzië onbekend. Tijdens zijn regering verbood de sjah politieke partijen. Ministers werden op zijn bevel benoemd of ontslagen. Bij de landhervormingen gaf hij echter zelf het voorbeeld door zijn eigen grondbezit (2000 dorpen) te verdelen onder de boeren.

Het verzet nam echter in de loop der jaren toe. Enerzijds voelden de grootgrondbezitters zich in hun bestaan bedreigd, anderzijds werd hem verweten dat d ! e grote inkomsten uit de aardolie slechts ten goede kwamen aan de keizerlijke familie of gebruikt werden voor uitbreiding en modernisering van het leger.

Op die manier ontstond er een situatie waarbij de sjah steeds meer het vertrouwen verloor van het volk en de geestelijke leiders en slechts de steun van het (machtige) leger overhield.

Ook Khomeini is autoritair

Bij alles wat er in deze tijd geschreven wordt over de moeilijkheden in Iran, wordt nogal eens gesuggereerd dat de oorzaak ligt in het feit dat de sjah teveel alleenheerser is gebleven en ondanks schone woorden een parlementaire demokratie, politieke medezeggenschap van het volk, heeft tegengehouden. Naar ik meen wijst echter alles erop dat dit niet dé oorzaak is. De islamitische republiek die ayatolla Khomeini zich voor ogen stelt, zal beslist niet minder autoritair bestuurd worden dan het bewind van de sjah. Het tegendeel lijkt zelfs het geval te zijn. Het feit dat Khomeini er een burgeroorlog voor over heeft spreekt boekdelen. Ook hier speelt de aard van het mohammedanisme in mee. Het mohammedanisme heeft ook in het verleden zijn heilige oorlogen gehad. Als het de wil van Allah is dat er gestreden wordt (en om, dit te weten is dé mening van de ayatolla van groot belang), zal dit geschieden, al kost het vele doden. De koran leert immers dat Allah het moment van onze dood toch heeft vastgesteld, zodat we dat toch niet kunnen beïnvloeden door ons al of niet in oorlogsgevaar te begeven.

Het is niet de bedoeling van dit artikel om te filosoferen over de vraag wat de toekomst zal zijn van Iran. Of het gezag van Khomeini groot genoeg, zal zijn of dat het leger dé macht in handen zal nemen. Belangrijker lijkt me om op iets anders te wijzen. Wat we in Iran zien, zien we namelijk in vele andere landen in de derde wereld ook. Wat overgenomen wordt uit het westen is de techniek en de westerse gesekulariseerde levenswijze. In Iran lijkt dit te leiden tot een reaktie waarbij men terugkeert tot een extreem mohammedaanse republiek. Bij vele andere volken in Afrika en Azië leidt het tot een ontworteling uit de oude volksreligies zonder dat er iets anders voor in de plaats komt. We zien hier wat er gebeurt als het westen slechts de materiële welvaart naar andere landen overbrengt en daarbij het evangelie van Gods genade vergeet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen