Vrijmoedig, vrijpostig, brutaal

Als je eens goed de bladeren van een boom bekijkt, zie je dat er niet een gelijk is aan de ander, ook al lijken ze op het eerste gezicht allemaal op elkaar. Ook bij bloemen en planten is dat zo. We zijn echter zo aan het wonder van de schepping gewend geraakt, dat we het mooie van al die verschillen vaak niet eens meer opmerken.

En nu de mensen! Er leven miljarden mensen op de wereld. En niet een is precies gelijk aan de ander. Wel is het mogelijk, dat iemand sprekend lijkt op een ander, maar ook dan blijven er verschillen. En die verscheidenheid wordt nog groter als je let op de gaven die de Heere elk mens afzonderlijk gegeven heeft. Paulus spreekt daarvan in 1 Korinthe 12.

Verscheidenheid in karakter

Het meest verwonderlijk is wel het karakter van een mens. Zouden er twee karakters volkomen aan elkaar gelijk zijn? Nee, niet een! Iedereen heeft zijn eigen karaktertrekken, positief en negatief. Als je eerlijk tegenover jezelf bent (en dat valt niet altijd mee!), dan weetje van je eigen karakter niet alleen positieve, maar ook wel negatieve facetten te noemen. En hoe graag je die negatieve kanten ook zou willen uitbannen, het lukt nooit! Wel kun je je best doen deze te onderdrukken. En doe dat dan ook! De zonde heeft ook ons karakter aangetast. En daar hebben we nu ons hele leven tegen te strijden. Het valt me vaak op, dat mensen die je najaren weer eens ontmoet, van karakter toch niet veranderd zijn. Door de opgedane levenswijsheid kunnen de scherpe kantjes er wel wat afgeslepen zijn. Maar echt veranderd is hun karakter niet.

Vrijpostig

In de titel van dit artikel worden drie karaktertrekken genoemd: een positieve en twee negatieve. Ik begin met de negatieve. Vrijpostig is al te vrij. Het is niet gemakkelijk aan te geven waar de grens ligt tussen vrijmoedig en vrijpostig. Vrijmoedigheid wordt in de regel gewaardeerd. Je kunt wel eens jaloers worden op iemand die een gepaste mate van vrijmoedigheid bezit. Iemand die zonder een zweem van verlegenheid durft te zeggen wat zijn mening is, vooral als dat in het openbaar gebeurt. Vrijpostigheid daarentegen wekt irritatie. Iemand die vrijpostig is, houden we wat op een afstand. Je hebt het gevoel dat een vrijpostig iemand je iets ontfutselt, datje liever niet kwijt wilt. Iemand die vrijpostig van aard is (dus verweven met het karakter), ziet dit zelf vaak aan voor vrijmoedigheid. Deze mensen zijn daarom moeilijk te overtuigen van het feit dat ze een grens overschreden hebben. Het zijn de „ja, maar"-mensen. Ze hebben altijd een weerwoord om hun eigen handelwijze te rechtvaardigen.

Het zijn moeilijke mensen in de omgang! Toch moetje ze met geduld tegemoet treden. Als je boos wordt, dan slaat hun vrijpostigheid gemakkelijk om in brutaliteit.

Brutaal

Iemand die brutaal is, neemt niet of nauwelijks de grenzen van fatsoen in acht. Bij brutaliteit kun je verschil maken tussen chronische en incidentele brutaliteit.

Incidenteel wil zeggen: zomaar een keer. Zelfs een bedeesd kind kan plotseling brutaal worden. In zo'n geval mag een opvoeder wel eens nauwkeurig nagaan of de oorzaak niet begrijpelijk is. Brutaliteit is nooit goed te praten, maar het maakt wel verschil waardóór een kind zich plotseling zo brutaal opstelt.

Chronische brutaliteit als blijvende karaktertrek is erg. Brutale mensen worden gevoed door de gedachte, dat ze veel kunnen en veel zijn. Ze hebben een grenzeloze eigenliefde waardoor ze anderen minachten. Het kan geen kwaad deze mensen kort en bondig tegemoet te treden.

Een klein lid

Hoewel je ook door je houding kunt spreken doe je dat meestal met je tong. Jakobus schrijft in hoofdstuk 3 veel nadenkenswaardige dingen over de tong. Lees dit hoofdstuk eens!

De tong is een klein lid en toch kan geen mens hem temmen. „Ze is een onbedwingelijk kwaad, vol van dodelijk venijn" (vs. 8). „Door haar loven wij God en de Vader; en door haar vervloeken-wij de mensen die naar de gelijkenis Gods gemaakt zijn" (vs. 9). Wat hebben we al veel kwaad aangericht, enkel met onze tong. Salomo zegt in Spreuken 21 : 23: Die zijn mond en tong bewaart, bewaart zijn ziel van benauwdheden". Bid veel met David of de Heere een wacht voor je lippen wil zetten: Behoed de deuren van mijn mond, opdat ik mij tot genen stond iets onbedachtzaams iaat ontglippen".

Vrijmoedig

Vrijmoedigheid is een positieve eigenschap. Het woord vrijmoedig of vrijmoedigheid komt in de Bijbel vaak voor.

Nadat Petrus en Johannes door de gave van de Heilige Geest de kreupel geborene genezen hadden, moesten zij zich verantwoorden voor de Hoge Raad. Petrus deed het woord. En dan lezen we in vers 13: „Zij nu, ziende de vrijmoedigheid van

Petrus en Johannes en vernemende dat zij ongeleerde en eenvoudige mensen waren, verwonderden zich".

In het boek Handelingen komt het woord vrijmoedigheid wel zesmaal voor. En steeds in verband met spreken over de dingen die het Koninkrijk Gods aangaan. Houdt dit niet een les in voor ons allen? Wat zijn wij vaak bedeesd en beschaamd als je vrijmoedig zou moeten uitkomen voor de eer en de Naam des Heeren. Juist in deze tijd kom je in het maatschappelijk leven zo vaak in situaties, waar je er voor uit zou moeten komen wie je bent en wat je belijdt. Hier geldt het gebed van Petrus uit Handelingen 4 : 29: En nu dan, Heere, geef uw dienstknechten met alle vrijmoedigheid uw woord te spreken".

Dit gebed klemt temeer, als je beseft datje leeft in een tijd waarin je steeds minder begrepen wordt. Enkele tientallen jaren geleden ondervond het leven naar Gods Woord in brede lagen van onze samenleving nog achting en respekt. Velen voelden zelfs wel aan wat ons innerlijk dreef.

Vaak moet je nu ervaren, dat je niet eens meer begrepen wordt. En onbegrip is de voorbode van onverdraagzaamheid. Het is

echt niet te pessimistisch gesteld als we zeggen, dat veel andersdenkenden moeite hebben ons te verdragen.

Het is geen wonder, dat de buitenwereld vooral let op onze levenswandel.

Jongens en meisjes, geven we zelf niet vaak aanleiding tot het maken van schampere opmerkingen? Laten we ons waardig gedragen. Let op je woorden: geen vuile rede ga uitje mond. We dragen in deze allen grote verantwoordelijkheid, in de eerste plaats tegenover God, maar ook tegenover onze naaste.

De afstand is minder geworden

In het kader van dit artikel wil ik nog op een ander facet wijzen. Het is onmiskenbaar, dat zich de laatste twintig jaar grote veranderingen voltrokken hebben met betrekking tot het gezag. Vroeger genoten gezagsdragers respekt enkel en alleen omdat ze gezagsdrager waren. Die vanzelfsprekendheid is volledig doorbroken. Dat geldt niet alleen voor kringen buiten ons, het is ook ons niet voorbijgegaan. Wat dat betreft zijn we allen kinderen van onze tijd. De afstand tussen gezagsdrager en ontzagdrager is veel kleiner geworden.

Niet alleen jongeren, ook ouderen zijn veel vrijmoediger geworden.

Op ledenvergaderingen, kerkeraadsvergaderingen, tegenover gezagsdragers in het algemeen durven we meer te zeggen dan vroeger. Op school en katechisatie merken we, dat we met een ander type kind te maken hebben dan twintig jaar geleden. Toen kwamen kinderen timide en in afwachtende houding voor het eerst een school binnen. Ze waren erg benieuwd en tevens een beetje bang. In onze tijd valt er over 't algemeen weinig schroom te bespeuren. Kinderen tonen zich zelden verrast. Ze zijn in zekere zin zelfverzekerd en tonen een grote mate van vrijmoedigheid.

Heel opvallend is dit ook in het omgaan van jongens en meisjes met elkaar. De afstand die voorheen het ene geslacht tegenover het andere schiep, is nu nauwelijks meer aanwezig. Dat bergt iets moois in zich!

Nu mogen we in het algemeen de grotere mate van vrijmoedigheid niet alleen negatief duiden.

De grotere openheid die ontstaan is in de verschillende verhoudingen heeft duidelijk positieve zijden.

We kunnen niet ontkennen dat in de tijd van het onbetwistbare gezag veel gezagsdragers misbruik gemaakt hebben van hun positie. De verwoestende werking van de zonde is hier helaas meer dan eens openbaar geworden. Een zekere vrijmoedigheid van de zijde van de Gezagdragers kan korrigerend werken op de handelwijze van de gezagdragers.

Echter, een groot gevaar ligt hier op de loer. Vrijmoedigheid kan zo gemakkelijk ontaarden in vrijpostigheid. Dan worden de grenzen van toelaatbaarheid overschreden.

En helaas liggen droeve voorbeelden van ontsporing voor het oprapen. Laten we nooit vergeten dat de Heere je vader en moeder, je onderwijzer(es), je leraar of lerares, ja allen die over je gesteld zijn met gezag bekleedde. En dat is een zegen! Denk je eens in, dat iedereen op elk moment deed wat goed was in zijn eigen ogen! Vreselijk! Je gezagsdragers hebben van Godswege de plicht gezag uit te oefenen.

Ouderen schipperen

Veel meer dan vroeger tracht de gezagsdrager uit te leggen het waarom en waartoe van het gezag dat hij uitoefent. En dat is op zich een goede zaak. Er zijn echter grenzen! Zeker, als je bedenkt dat jonge mensen veel radikaler denken dan ouderen. Naar de overtuiging van jonge mensen is iets goed of fout.

Al dat wegen en schipperen van ouderen is volgens hen een teken van niet mee kunnen met je tijd. Weet dan, jongens en meisjes, dat volwassenen geleerd hebben het betrekkelijke van veel zaken in te zien. Het is niet altijd zo eenvoudig en eenduidig als het lijkt. Daarom zullen jullie in voorkomende gevallen moeten buigen onder het gezag van degenen die over je gesteld zijn. Later, als je zelf gezag moet dragen, zul je — terugdenkend — het vaak moeten beamen dat „ze" het juist gezien hebben. Levenswijsheid is niet over te dragen.

Levenswijsheid wordt ervaren. We zeggen wel eens: het leven heeft zijn eigen school. Wees blij, dat de Heere je niet geheel aan jezelf heeft overgelaten. Wat'benje nog bijzonder bevoorrecht, dat je opgevoed wordt onder het gezag van Gods Woord. Bewijs degenen die gezag over jou uitoefenen daarom alle eer, liefde en trouw. Heb geduld met hun zwakheid en gebreken, aangezien het God belieft, je door hun hand te regeren (zie Zondag 39 van de Heidelbergse Catechismus).

Je mag vrijmoedig zijn, wachtje voor vrijpostigheid of nog erger: brutaliteit. Bid veel om vrijmoedigheid als het gaat om het opkomen voor de Naam en de eer des Heeren. „Wie Mij eren, die zal Ik eren, maar die Mij versmaden zullen licht geacht worden".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen