Bijbelse uitgangspunten bij het denken over kernwapens

In de diskussies over kernwapens wordt veel gebruik gemaakt van citaten uit de Bijbel. Allerlei kerkgenootschappen en diverse bisschoppen doen in het openbaar uitspraken over bezit en gebruik van deze wapens. Vaak komt dan de bergrede ter sprake (Mattheüs 5).

De vraag luidt dan: Hoe kunnen christenen ooit dreigen met wapens, laat staan met kernwapens? Ook jullie zullen wel eens in een dergelijke diskussie verzeild zijn geraakt. Je wordt dan aangevallen met uit verband gerukte of in ieder geval eenzijdig gebruikte gedeelten uit Gods Woord. Zo past men de bergrede rechtstreeks toe op de 572 te plaatsen Navo-raketten en op de 48 in Nederland te plaatsen kruisraketten in het bijzonder. Het is daarom een goede zaak als we met elkaar eens op deze dingen ingaan. Dat is van verschillende kanten al uitgebreid gebeurd. Ik denk aan boeken en lezingen van o.a. prof. Douma (Geref. Vrijgemaakt), ds. Poort (Herv. legerpredikant) en ds. C. Harinck (Ger. Gem.). Het onderstaande is hiervan in grote lijnen een weergave.

De taak van de overheid

Om te beginnen moetje Mattheüs 5 maar eens aandachtig lezen! Daar worden o.a. de zachtmoedigen en de vreedzamen zalig gesproken door Jezus. Ook maant Christus daar Zijn volgelingen om degenen die hen op de rechterwang slaan ook de linkerwang toe te keren. We worden vermaand om onze vijanden lief te hebben en hun geweld te beantwoorden met christelijke weerloosheid!

Hoe is dit nu te rijmen met defensie, met bezit en eventueel gebruik van kernwapens? Prof. Douma merkt op dat dit probleem al zo oud is als de kerk zelf. Ook kerkvaders als Augustinus en Luther hebben zicht hier al uitvoerig mee bezig gehouden.

Het is verhelderend om in deze diskussie Romeinen 12 en 13 te betrekken. Paulus merkt in Romeinen 12 hetzelfde op als we tegenkwamen in de bergrede: „Zegent ze, die u vervolgen: zegent, en vervloekt niet" (vs. 14). En in vers 19 en 20 vervolgt hij dan: „Wreekt uzelven niet, beminden, maar geeft den toorn plaats; want er is geschreven: Mij komt de wraak toe, Ik zal het vergelden, zegt de Heere. Indien dan uw vijand hongert, zo spijzigt hem; indien hem dorst, zo geeft hem te drinken; want dat doende, zult gij kolen vuurs op zijn hoofd hopen. Wordt van het kwade niet overwonnen, maar overwin het kwade door het goede."

Maar zonder overgang spreekt de apostel dan in Romeinen 13 over de overheid die het zwaard niet tevergeefs draagt en als Gods dienares de kwaden moet straffen. De overheid mag en moet dus datgene doen dat de individuele mens niet mag! Toch staan beiden in dienst van de vrede. De christenen zoals getekend in Romeinen 12 als ze Christus volgen in weerloosheid. En de overheid in Romeinen 13 als ze met de zwaardmacht de vrede onder de mensen handhaaft en haar burgers beschermt tegen agressie van buitenaf.

Ik denk in dit verband aan de Tweede Wereldoorlog. Geheel in de lijn van Romeinen 13 vochten de geallieerden in een gerechtvaardigde oorlog tegen het nazidom met zijn onderdrukking en moord op zes miljoen Joden. Wie zou op grond van de bergrede willen stellen dat tegen Hitier en zijn goddeloze nazidom niet gevochten had mogen worden?

Mag de overheid het atoomzwaard dragen?

Misschien heb je bij het lezen van de titel van dit artikel wel gedacht: geeft de Bijbel dan richtlijnen voor het gebruik van kernwapens? Daarin wordt toch niet gesproken over ons moderne wapentuig? Hoewel dat natuurlijk zo is, geeft Gods Woord ons wel richtlijnen voor het voeren van oorlog. En die bijbelse normen hebben wel terdege ook betekenis voor ons denken over kernwapens! In Deuteronomium 20 treffen we de zogenaamde krijgswetten aan. De Heere geeft daar richtlijnen aan het volk Israël voor het voeren van een oorlog. Eerst moeten vredesvoorwaarden worden aangeboden! Mocht dat geen resultaat hebben, dan moest de vijandelijke stad worden belegerd. Daarbij moesten

echter de vrouwen en kinderen worden gespaard. Bovendien mochten de vruchtbomen niet worden omgehakt. God gebiedt dus respekt voor het door Hem geschonken leven. Een oorlog moet dus beperkt zijn, beheersbaar blijven en niet tot algehele vernietiging leiden! De levensmogelijkheden, ook wat de toekomst betreft, mogen niet worden aangetast.

In Amos 1 en 2 spreekt de Heere nog eens heel nadrukkelijk zijn oordelen uit over volkeren die in oorlog onnodige gruweldaden verrichtten.

In dit bijbelse licht bezien is dus een totale kernoorlog in strijd met Gods instellingen. Ja, in strijd met de scheppingsopdracht om de aarde te bebouwen en te bewaren. Er vindt dan immers een totale vernietiging plaats waarbij het ook niet meer mogelijk is te onderscheiden tussen kwaden en goeden. De volgende vraag die dan opkomt is: mag een overheid dan wel kernwapens bezitten en er eventueel mee dreigen? We zitten immers in een situatie dat het machtsevenwicht tussen oost en west vooral berust op kernwapens. Juist die kernwapens zijn zo afschrikwekkend dat ze, menselijkerwijs gesproken, een oorlog in Europa tot nu toe tegen hielden. Prof. Douma zegt in dit verband het volgende: „Want al is het juist dat kernwapens niet gebruikt kunnen wórden, omdat ook de geringste inzet ervan een onaanvaardbaar risiko van een wereldbrand met zich meesleept, daarom is het bezit ervan en het dreigen ermee nog niet veroordeeld. Wapens die ongeschikt zijn om ermee te vechten, kunnen nog wel geschikt zijn om het vechten te voorkomen." Daarbij baseert prof. Douma zich o.a. op Zondag 40 van de Heidelbergse Catechismus waar gesproken wordt over de overheid die het zwaard draagt om de doodslag te weren. Een zwaard is er niet alleen om te slaan, maar ook om te voorkomen dat een ander toeslaat! Hij konkludeert dan dat kernwapens een bijdrage leveren aan het bedwingen van de ongebondenheid onder de mensen. „Met name grootmachten blijven erdoor aan de ketting liggen."

Verschillende afwegingen en keuzes

Er is eensgezindheid waar het gaat om het op bijbelse gronden afwijzen van een totale oorlog met kernwapens. Maar daarna komt men tot verschillende afwegingen en keuzes. Sommigen willen nog een stapje verder gaan dan prof. Douma en een beperkt gebruik van kernwapens tegen militaire doelen niet uitsluiten. Wil de dreiging en daarmee het afweringseffekt werken, dan moet die mogelijkheid immers open blijven? We komen hiermee echter op een terrein vol militaire voetangels en klemmen, zoals uitgedrukt in de vraag: Is een beperkte kernoorlog mogelijk? Omdat velen dat juist ontkennen, willen ze konsekwent dan elk gebruik van kernwapens afwijzen. Je begrijpt in dit licht ook waarom de steeds verdergaande verfijning van kernwapens zo'n griezelige zaak is. Daadwerkelijk gebruik van kernwapens komt daardoor steeds dichterbij! Om genoemde redenen wijzen veel christenen dus gebruik en bezit van kernwapens af en pleiten ze voor een snelle vermindering van de kernwapenarsenalen in oost en west.

Vervolgens komt dan weer groot verschil van mening over de vraag hoe dit moet gebeuren. Via onderhandelingen komen tot tweezijdige ontwapening of oproepen tot eenzijdige stappen op dit gebied door Nederland? Volgens mij mogen we de kernwapens niet bezien als geïsoleerd ethisch probleem waarbij we zonder meer een keus maken tussen voor of tegen. We moeten toch ook rekening houden met de historisch gegroeide situatie: kernwapens spelen sinds de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol bij het evenwicht tussen oost en west. De overheid moet hier ook de gevolgen van haar handelen overzien! Ik denk dat bij onze afweging inzake kernwapens ook een rol speelt hoe groot en reëel we het gevaar van het kommunisme inschatten. Wie dit niet serieus neemt of onderschat kan wel erg makkelijk beslissen tot eenzijdige afschaffing!

Verontrustend vind ik dat ook in onze kringen sommigen zo makkelijk praten over een geestelijke onderdrukking zoals de Sowjet-Unie kent. Men stelt dan dat de vrijheid in het westen ook niet alles is en vraagt zich af of onze maatschappij het verdedigen nog wel waard is. Deze opvatting getuigt van een gevaarlijk a-historisch besef. Kent men de geschiedenissen van kerk en vaderland dan niet meer? Waardeert men het feit niet dat wij hier in het westen nog eigen scholen, kranten en andere organisaties mogen hebben?

Ik sluit me hier graag aan bij ds. Poort, die wijst op het belang van de „lessen der geschiedenis". Hij noemt dan de vele slachtoffers van het goddeloze en totalitaire nazidom en citeert wat geschreven staat bij koncentratiekamp Dachau: „Wie zich het verleden niet wenst te herinneren is rijp alles nog eens mee te moeten maken".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen