Over muziek gesproken....

„Over muziek gesproken...." is de titel van de nieuwe paperback, die zojuist is verschenen bij onze Jeugdbond! Er wórdt wat „afgeboomd" over muziek... Meestal zéér levendige diskussies! Praten over muziek.... Of het nu over orgelmuziek gaat, over al of niet verantwoord orgelspel in de kerk , of over de vraag naar welke muziekje nu — nog net — wel of juist niet — meer — mag luisteren.

Mag je wel of niet naar alle muziek luisteren die zich als „klassiek" aandient...

En hoe zit het met popmuziek en gospelmuziek? !

Kortom.... welke waarde heeft muziek en hoe moet je ernaar luisteren en hoe moet je waarderen?

Over muziek gesproken

Misschien denk je: „Is zo'n uitgave nu wel nodig? 't Is toch heel eenvoudig wat wél en wat niet goed is? "

Misschien houd je — erg — van popmuziek, en denk je datje toch wel weet hoé er over popmuziek geschreven wordt in dit boekje. , , ? t Zal wel negatief uit de verf komen".... Maar..., 't is natuurlijk niet eerlijk om zo'n gedachte te hebben, zonder datje het gelezen hebt....! Misschien denk je: „Neen, laat nog maar even!" Om je een indruk van het boek te geven zal ik de hoofdstukken kort bespreken.

Over muziek gesproken

Het eerste hoofdstukje is geschreven door W. P. van Kempen, 't Is een inleiding op de volgende hoofdstukken. Van Kempen gaat in op de vraag: wat is muziek? Ieder heeft zo z'n persoonlijke invulling van het begrip muziek. „Hoewel er enkele elementen zijn, zoals melodie, harmonie en ritme die met muziek te maken hebben, is het vrijwel onmogelijk op tot een goede omschrijving te komen wat nu eigenlijk muziek is." „Veel vragen komen op je af Uitgangspunt bij het beantwoorden van die vragen is de Bijbel. Dat is het enige richtsnoer. En dan is het nog niet altijd eenvoudig om tot pasklare antwoorden te komen. Veel vragen zul je zelf moeten — leren — beantwoorden."

De waarde van muziek

In het tweede hoofdstuk beschrijven E. van Heil en W. P. van Kempen een aantal aspekten over de waarde van muziek.

„Muziek kan bedoeld zijn om een bepaalde sfeer te scheppen, maar ook om de stilte te verdrijven: muziek heeft verschillende funkties. De belangrijkste funktie van muziek is om God te eren.

Muziek geeft een band, door middel van samenzang. Muziek vórmt je, door er naar te luisteren of ermee bezig te zijn. Kortom: muziek doét je iets: het kan een positieve maar ook een negatieve invloed op je hebben. Muziek is een communicatiemiddel: het brengt een boodschap over. En juist daarom is muziek ook waarde(n)vol. Dat betekent dan ook dat je moet kiezen! Om te kiezen moetje kunnen beoordelen. Een aantal vragen moetje je stellen om te kunnen beoordelen:

- centraal moet de vraag staan of bepaalde muziek tot eer van God is, - andere vragen die je kunt stellen bij het luisteren naar muziek zijn: welke emoties roept bepaalde muziek bij mij op? Wat zegt deze muziek me? Is het alleen een lege vorm, wel leuk, maar nietszeggend of niet? Is deze muziek alleen gericht op puur vermaak? Is het de bedoeling van de muziek om anti-goddelijk te zijn, de zonde te verheerlijken en het kwaad te propageren?

Muziek: een gave, maar óók een opgave om op de juiste wijze te hanteren. Zowel het luisteren als het zelf musiceren."

Zangers en speellieden

In hoofdstuk drie wordt een schat aan informatie gegeven over muziek en muziekuitoefening in de Bijbel. „Bij de schepping gaf God de mens een stem om te zingen tot Zijn eer. En hoewel door de gebrokenheid van de zonde óók de muziek is aangetast, heeft God in Zijn goedheid de gave van de muziek niet geheel afgenomen."

C. Deelen beschrijft op welke manieren veel liederen in Israël zijn ontstaan.

„Israël was een volk van zang en lied. Men mediteerde zingend, al dan niet met een muziekinstrument. Aanvankelijk was er in de joodse eredienst weinig plaats voor muziek en zang! Toch ontwikkelt de levieten-muziek zich langzamerhand. David stelde de tempelmuziek in. overeenkomstig het gebod des Heeren (2 Kron. 29 : 25). Door Salomo werd de tempelmuziek verder uitgevoerd. Bij het verval van het godsdienstig leven in Israël zien we dat de tempelmuziek ook achteruit gaat.

Dit hoofdstuk eindigt met de lofzang van Paulus in Romeinen 11 : 30: Uit Hem, en door Hem en tot Hem zijn alle dingen." Ook de gave van de muziek!

Klassieke muziek

G. H. Fikse geeft in het vierde hoofdstuk een beschrijving van klassieke muziek. „Klassieke muziek heeft veel meer te betekenen dan Bach."

Om te weten wat zoal klassieke muziek is, beschrijft Fikse in vogelvlucht een stuk muziekgeschiedenis. Je leest een globale weergave van de belangrijkste mensen en muziekwerken! Misschien denk je dat dit „droge kost" is, maar integendeel, het is prettig leesbaar geworden.

De vraag wordt gesteld hoe we de klassieke muziek moeten waarderen. Is populaire muziek fout en klassieke muziek goed? Fikse: „Deze gedachte is niet juist. Er zijn populaire muziekstukken die principieel niet zijn af te keuren en er zijn klassieke muziekstukken die wel verwerpelijk zijn." „Om dit te weten moetje de tekst bestuderen van het muziekstuk. Diverse componisten hebben bijvoorbeeld „Ave Maria's" gecomponeerd. De muziek is dan wel prachtig om naar te luisteren maar de tekst is verwerpelijk. Begrijpelijk dat je dan toch dit muziekstuk niet kunt accepteren."

„Net zoals bij andere vormen van muziek, speelt ook bij klassieke muziek de tekst een belangrijke rol zodat ook niet alle klassieke muziek principieel aanvaardbaar is."

Popmuziek

In dit vijfde hoofdstuk komt E. van Heil tot een analyse van de popmuziek. De verleiding is groot om erg veel te gaan citeren uit dit artikel.... Toch doe ik het niet. 't Is veel beter om het hoofdstuk zelf helemaal te lezen!

Allereerst lezen we een stukje geschiedenis over het ontstaan van de popmuziek. „Popmuziek is de muziek van de popkuituur, die ontstond in de jaren '60." Fundamentele veranderingen ontstonden. Gedrag, vrijetijdskleding, kleding, haardracht en normen veranderden. Na 1970 ontwikkelden zich allerlei vormen van popmuziek. Een tijdperk van chaos brak aan in de wereld van de popmuziek.

Waarom wordt er zoveel naar popmuziek geluisterd? Het geheim is te vinden in het woord „protest". „Protest tegen bestaande normen, tegen de wereld van de volwassenen, tegen de maatschappelijke orde, tegen de godsdienstige wereld. Dat is de boodschap van de popmuziek."

„Het gaat niet alleen om de muziek of om de tekst, maar ook om het optreden van de popgroepen." Een haarscherpe analyse volgt: „popmuziek verandert het gedrag van mensen via hypnose en herhaling. Popmuziek maakt je egoïstisch. Popmuziek wekt sexuele begeerten op. Popmuziek werkt verslavend en opzwepend. Popmuziek.... tot eer van de musici en — nog erger — tot eer van satan. God wordt onteerd en satan geloofd."

Het hoofdstuk eindigt met de oproep „een gewaarschuwd mens...". Indringende vragen moet je jezelf stellen: „Waar luister je naar, en hoe luister je? " „Luister kritisch en wees eerlijk tegenover jezelf. En wanneer je twijfelt geef dan nooit het voordeel van de twijfel aan de satan."

Gospelmuziek, wat doe je ermee?

Ook dit zesde hoofdstuk is geschreven door G. H. Fikse. Geen eenvoudige opgave om over gospelmuziek te schrijven. Ook onder

ons wordt cr veelal verschillend over gedacht. Weliswaar vaak erg zwart-wit. 'tls helemaal fout of juist erg goed.

Fikse beschrijft eerst de afkomst van de gospels. Vanuit de „negro-spirituals" zijn in de dertiger jaren de gospelsongs ontstaan.

Waren de „negro-spirituals" meest spontane uitingen van geloofsbeleving, de gospels hebben een meer evangeliserend karakter.

Om tot een oordeel van de gospelmuziek te komen, ontleedt de schrijver het muzikale materiaal: de instrumentale begeleiding en de teksten.

„Er zijn ongetwijfeld voorbeelden van gospelliederen, waarbij de muziek niet af te keuren is." „Toch hoor je bij de instrumentale begeleiding van het overgrote deel van gospels nauwelijks verschil tussen gospelmuziek en doorsnee Hilversum-3." „Met name kun je denken aan gospelnummers, waar van hard-rock, rock-androll, heavy metal. underground gebruik wordt gemaakt en die nummers waar het ritme duidelijk de overhand heeft." „Bij de teksten proefje veelal een stuk maatschappijkritiek en een oppervlakkigheid die niets met gospel (evangelie) te maken heeft. Ook veel teksten zijn „neutraal". Op zich niet fout, maar wel bezwaarlijk dat neutrale liederen als „gospel" worden verkocht. Zo speelt in de gospelmuziek de commercie ook een belangrijke rol."

En de teksten die wel een religieuze boodschap bevatten? „Het spreken over de liefde tot Jezus is wel erg éénzijdig. Ook wordt de oproep tot bekering vaak pijnlijk gemist. Dat het geloof een gave van God is, komt niet aan de orde in veel gospelteksten." „De overaccentuering van de persoonlijke verantwoordelijkheid kan uitmonden in de gedachte: , .Wij moeten een stap doen en dan doet God de rest". Het is de vrije wil die heel sterk naar voren komt."

Muziek beluisteren en waarderen

P. C. den Uil heeft het zevende hoofdstuk voor zijn rekening genomen. Op een zeer leesbare wijze gaat hij in op de vraag: , .Wat is goed? " Hij opent zijn artikel met het probleem van de — juiste — besteding van een ontvangen platenbon Vervolgens geeft hij een levendige beschrijving van twee idolen. Eén uit de popkuituur en één uit de orgelkuituur. Hij stelt de vraag daarna: „Zijn idolen geen 20e-eeuwse gedaanten van de eeuwenoude afgodengeest? "

Een „reformatorische lijst" van wél en niet verantwoorde muziek bestaat — gelukkig — nog niet...!

Bij de vraag „Wat is goed? ", wil Den Uil een onderscheid maken tussen „principieel" verantwoord en „muzikaal" verantwoord. Tegelijkertijd vraagt hij zich af of je wel zo'n scherpe scheiding mag maken. We zullen ons bewust moeten zijn van hetgeen we beluisteren. We moeten gericht luisteren. Welke behoefte wordt er in je bevredigd?

Veel onkunde en onbegrip kan meespelen bij het beluisteren en waarderen van muziek. Enkele citaten: „Een orgel is niet Gode verheerlijkender dan een spinet. Het is een instrument dat voortbrengt wat de bespeler ervan maakt." „De Israëliet looft de Heere op de trommel en de fluit. De Schot beslist niét op het orgel. De Nederlander beslist niet met het orkest maar weer wél met het orgel dat in feite een nabootsing van het orkest is! Dat laat

het betrekkelijke van het instrument zien." „Wij aardsgezind als we zijn, hebben maar al te vaak de neiging om te balanceren op de grens van het toelaatbare. En dat doet ons vragen: waarom mag dit — dat ik diep in rn'n hart toch zo graag wil! — dan niet? Doe ik daar nou echt kwaad aan? Het is in feite godsdienst in slaafse vrees." Aan de vraag of muziek principieel verantwoord is, moet een andere vraag vooraf gaan. De vraag naar de uitgangen des levens. Het komt dus aan op de keuze van ons hart! Als je dié vraag kent, dan luister en waardeer je muziek anders. Dan is muziek, als communicatiemiddel, tot eer van God. En dan mag je, als je zó naar muziek luistert, wel eens in stille verwondering tegen de Heere zeggen: „Hoe heerlijk o Heere, is Uw Naam op de ganse aarde!" „Ook in het rijk van de muziek."

Zelf zingen en spelen

Het laatste hoofdstuk werd geschreven door D. van Luttikhuizen. Hij constateert dat wij wel naar muziek luisteren, soms tegen wil en dank, maar dat het zelf zingen en ook spelen naar de achtergrond wordt gedrukt. In zijn bijdrage neemt hij het „zelf zingen en spelen" in de kerk, het gezin, op de vereniging en persoonlijk onder de loupe.

„Ten onrechte wordt weieens gedacht dat het zingen in de kerk een ontspannende funktie heeft. Gemeentezang is geen tijdsvulling, maar een aanvullig. Wil het gezang de juiste waarde hebben, dan is het noodzakelijk dat we met aandacht zingen. De Heere wil het gebruiken om het hart te openen voor het gepredikte Woord." Zo maakt Van Luttikhuizen ook een aantal goede opmerkingen over „muziek in het gezin". Op de vereniging kan ook erg creatief worden omgegaan met muziek. Een achttal ideeën worden aangedragen.

Over muziek gesproken Een bezinnende uitgave! Het is een goede zaak dat er een aantal gespreksvragen zijn opgenomen. Dit boekje is zeker niet alleen voor jongeren bestemd. Wél hoop ik dat alle jongeren het zullen doorlezen. Je hebt gespreksstof, en je kunt je eigen mening — beter — vormen in gesprekken met klasgenoten die er anders over denken. Ouderen mogen het boekje niet ongelezen laten. Het geeft véél gespreksstof! De prijs van het boekje dat 96 pagina's telt is slechts ƒ 8, 50. Je kunt het bestellen bij het bondscentrum.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen