Zuid-Afrika: steen des aanstoots

De Nederlandse politieke partijen over Zuid-Afrika

Zondebok?

Bijna de gehele wereld is unaniem in zijn veroordeling van het apartheidsregime. Men zou kunnen stellen dat Zuid-Afrika in zekere zin fungeert als zondebok voor de internationale gemeenschap. Er is immers praktisch geen enkel land op deze wereld te noemen waar gerechtigheid en vrede heersen. Bij veel kritici van Zuid-Afrika is dan ook een flinke dosis hypokrisie aanwezig; Nicaragua, de Sovjet-Unie en andere regimes, veelal van linkse signatuur, worden doorgaans met een zachtere hand behandeld. Echter: de recente ontwikkelingen in Zuid-Afrika, zoals bomaanslagen, halskettingmoorden. scholierenstakingen, gedwongen verhuizingen van zwarten, de invoering van strenge censuurmaatregelen. de herhaalde invallen van het Zuidafrikaanse leger in de frontlijnstaten, hebben geleid tot een nog verder afnemend begrip voor Zuid-Afrika. De roep om strafmaatregelen tegen dit land is ook in Nederland toegenomen.

De Nederlandse houding

In de rij van fervente kritici van het apartheidsregime neemt ons land een prominente plaats in. Dit ondanks de historische en etnisch banden tussen Nederland en Zuid-Afrika. Alle politieke partijen, inklusief de SGP, wijzen de apartheid af. Grote onenigheid bestaat echter op een drietal punten:

1. de mate waarin de Zuidafrikaanse overheid wordt veroordeeld, danwel aansprakelijk wordt gesteld voor de chaos in dat land;

2. de manier waarop veranderingen in Zuid-Afrika tot stand zouden moeten komen: dialoog, sankties of zelfs steun aan het gewapend verzet;

3. de gewenste verandering: revolutie of geleidelijke verandering, algemeen kiesrecht voor zwarten of een bijzondere staatkundige konstruktie ter voorkoming van zwarte overheersing.

Van PSP tot D 66

De PSP is voorstander van een total boycot van Zuid-Afrika, zowel politiek, ekonomisch als kultureel. Tevens dient in de visie van deze partij aktieve steun gegeven te worden aan alle oppositiegroeperingen in Zuid-Afrika. zelfs indien deze groepen geweldadige methoden gebruiken. denk bijvoorbeeld aan het African National Congres.

De PPR huldigt een vrijwel identiek radikaal standpunt.

De PvdA is weliswaar minder „krenterig", maar staat inhoudelijk min of meer hetzelfe voor: ontmanteling van de apartheid, invoering van algemeen kiesrecht voor het zwarte bevolkingsdeel, het terugtrekken van investeringen uit Zuid-Afrika en desnoods de afkondiging van een eenzijdige ekonomische boycot als drukmiddel om veranderingen in Zuid-Afrika af te dwingen. Tevens dient volgens deze partij de humanitaire hulp aan organisaties als het ANC en de UDF (United Democratie Front, een gematigder volksbeweging van zowel zwart als blank) te worden uitgebreid. Opmerkelijk is dat D'66 een voor het linkse kamp aanmerkelijk gematigder, enigszins „alternatief* geluid laat horen. Ook deze partij verzet zich tegen eenzijdige door Nederland in te voeren sankties. Gepleit wordt voor vergroting van de internationale druk op Zuid-Afrika, maar ekonomische boycotmaatregelen worden niet zonder meer als het juiste middel hiertoe beschouwd.

CDA en VVD

Het CDA manoevreert traditiegetrouw zeer omzichtig als het gaat om het opleggen van sankties aan Zuid-Afrika,

maar blaast desalniettemin een aardige partij mee in het anti-apartheidsorkest hier ten lande. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het CDA intern verdeeld is over de wenselijk geachte koers ten opzichte van Zuid-Afrika. Die verdeeldheid blijkt onder andere uit de opstelling van de CDAministers Bukman (Ontwikkelingssamenwerking) en Van den Broek (Buitenlandse Zaken).

Minister Bukman heeft begin van dit jaar de financiële steunverlening aan het ANC (bestemd voor humanitaire hulp), opgeschroefd tot 550.000 gulden. Minister Van den Broek verklaarde enige maanden geleden nog de aandacht te willen verschuiven van ekonomische sankties naar andere politieke maatregelen, waarmee de dialoog tussen zwart en blank op gang zou kunnen worden gebracht. De minister noemde hierbij geen konkrete alternatieve stappen, maar meende dat Nederland niet alleen maar met de politieke „knoet" moet zwaaien.

De VVD zegt te streven naar intensivering van de kontakten en is voorstander van hervatting van de dialoog met Zuid-Afrika. Deze partij is gekant tegen ekonomische sankties en lijkt hiermee aardig op de lijn te zitten van minister Van den Broek.

RPF, GPV en SGP

De drie christelijke politieke partijen zijn unaniem in hun afwijzing van harde strafmaatregelen tegen Zuid-Afrika. Hierbij wordt gewezen op het feit dat de kans groot is dat het zwarte bevolkingsdeel het meest gedupeerd zal worden. Zij bepleiten een herstel van de kulturele betrekkingen en een hervatting van de dialoog met dit land. Geheel in de lijn van dit standpunt ligt hun afwijzing van steun aan groeperingen die pogen om door middel van geweld een einde te maken aan het apartheidsregime.

Overigens mag niet zonder meer gesteld worden dat deze partijen geen kritiek zouden hebben op Zuid-Afrika. Zo hebben de kamerleden van deze partijen herhaaldelijk gewezen op de negatieve gevolgen van de trekarbeid voor het gezinsleven van het zwarte bevolkingsdeel, alsmede op het bankroet van de „politiek van de gescheiden ontwikkeling" ofwel het thuislandenbeleid.

Tot besluit

De politiek in Nederland is ernstig verdeeld als het gaat over Zuid-Afrika. Een eenvoudige oplossing voor de problemen is niet zomaar te geven. Het is te vrezen dat de situatie nog verder zal verslechteren. Een burgeroorlog ligt in het verschiet, indien het bewind in Pretoria niet alle zeilen bijzet om met een zo breed mogelijk front van zwarte vertegenwoordigers serieuze onderhandelingen te beginnen, die uiteindelijk moeten leiden tot konkrete stappen in de richting van een daadwerkelijke deling van de macht tussen zwart en blank. In dit licht bezien, lijkt het vooralsnog het beste om in de kontakten met Zuid-Afrika duidelijke signalen te geven dat fundamentele koerswijzigingen noodzakelijk zijn, wil men voorkomen dat de wal het schip keert en Zuid-Afrika in een toestand van totale chaos en anarchie terecht komt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen