Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vertaling van het Lutherlied „Ein feste Burg ist unser Gott”

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vertaling van het Lutherlied „Ein feste Burg ist unser Gott”

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Rond 31 oktober wordt er in het kerkelijk leven aandacht besteed aan Luthers werk en leven. Het lied „Een vaste Burcht" wordt in bijeenkomsten, op scholen en in de huiskamers gezongen. Men is van de gedachte dat Luthcr - in het Duits - dit lied zo gedicht heeft. Is dat inderdaad wel waar? Om dat te kunnen vaststellen moeten we de oudste uitgave van dit Lutherlied vergelijken met de Nederlandse vertaling, die wij gewoonlijk zingen.

Wanneer Luther het hooglied der Reformatie gedicht heeft, is niet met zekerheid te zeggen. De mening, dat Luther dit lied vervaardigde toen hij op reis was naar de Rijksdag te Worms in 1521 om voor Keizer Karei V tc verschijnen moet onjuist zijn. Prof. dr. W.J. Kooiman - een Lutherkenncr - noemt het jaartal 1527. Aanleiding tot het dichten van dit lied zou onder andere geweest zijn: de bloedige vervolgingen in de Nederlanden; de nadering van dc Turkse legers in Duitsland; de heersende pestziekte in Wittenberg en Luther had in die jaren klachten over zijn gezondheid cn leed soms aan geestelijke angsten.

In de oudste uitgave „Geystlichte gesangk Buchlcyn", Wittemberg M.D.XXIIIJ, staat boven het lied: Dc 46-ste Psalm. God is ons een toevlucht en Sterkte. Uitgangspunt voor Luther is Psalm 46 geweest. In de eerste vier regels van zijn lied is de overeenkomst heel duidelijk te zien.

Luther bewerkte Psalm 46 zo:

1. Ein feste Burg ist unser Gott, ein gute Wehr und Waffen, Er hilft unsfrei aus ader Not. die unsjetzt hat betroffen. Der alt böse Feind, mit Ernst er es jetzt tneint, gross Macht und viel list sein grausam Rüstung ist, auf Erd is nicht seins-gleichen.

2. Mit unsrer Macht is nichts getan. wir sind gar bald verloren: es streit't für uns der rechte Mann. den Gott selbst hat erkoren. Eragst du nun, wer der ist? Er heisst Jesus Christ, der Herr Zebaoth, und ist kein andrer Gott; das Eeld muss er behahen.

3. Und wenn die Welt voll Teufel war und wollt uns gar verschlingen, so fürchten wir uns nicht so sehr, er soll uns doch gelingen. Der Eürst dieser Welt, wir sauer er sich stellt. tut er uns doch nichts; das macht, er ist gericht 't: ein Wörtlein kann ihn f allen.

4. Das Wort sie sollen lassen stahn und kein Dank dazu haben; er ist bei uns wohl auf dem Plan. mit seinem Geist und Gaben. Nehmen sie uns den Leib. Gut. Ehre. Kind und Weib, lassfahren dahin; sie habens kein Gewinn; das Reich muss uns doch bleiben.

In 1567 verschijnt er een Nederlandse vertaling en Petrus Datheen vertaalt voor de gemeente van Embdcn in 1675 ook het Lutherlied. Het eerste en vierde couplet luidden:

Een vaste Borch is onse Godt. Eene goede weyr en de wappen. Hy helpet ons vry wt aller noodt. Die ons nu heeft bedropen, Die oude boose vyendt. Met ernst hij het meynt, Groot e macht end' veel list. Sijn grousaem rusting' is. Op eerden is niet syns gelycken.

Dat Woort sy sullen laten staen. Ende gheenen danck daertoe hauen, Hy is by ons wel op den plaen. Met synen Gheest end' gauen. Nemen sy ons dat Lyf Goet, Eer. Kint ende Wyf

La et varen daerhin, Sy hebbens gheenen ghewin. Dat Ryeke moe! ons doch blijuen.

In de loop der eeuwen heeft men Luthers 46-ste Psalm telkens weer opnieuw vertaald, maar - helaas - men heeft zo vrij vertaald, dat een aantal regels een heel andere inhoud hebben gekregen.

Aan de hand van de eerste twee versregels van het vierde couplet wil ik dit toelichten. Luther dicht:

Dat Wort sie sollen lassen und kein Dank dazu haben; stahn

Het woord ..Dank" is een oud-duits woord, dat afgeleid is van het werkwoord „denken".

Luther bedoelt tc zeggen: Van Gods Woord moet men afblijven. Men mag er niets bij verzinnen, toevoegen. Het Woord des Heeren is onaantastbaar! Men mag door eigen „Dank" Gods Woord niet krachteloos maken.

Het is duidelijk dat Luther aan de leer van de Roomse kerk dacht toen hij deze regels schreef. De Reformator houdt vast aan de Schrift (sola Scriptura).

Als we nu deze regels vergelijken met de vertaling, die bij ons het meest gebruikt wordt, dan zien we heel duidelijk het verschil. Wc bedoelen de vertaling van de predikant J.J.L. ten Kate. die in de 19-de eeuw leefde. Het vierde couplet begint met de bekende woorden:

Gods Woord houdt stand in eeuwigheid en zal geen duimbreed wijken.

Op zichzelf is dit waar! Gods Woord blijft tot in der eeuwigheid. Daar zal dc Heere God voor zorgen. Hoe ook dc satan met de goddelozen zullen trachten om de Bijbel te vernietigen of te verminken, het zal niet gelukken. De Heere waakt over Zijn Woord. Maar Luther roept de christenheid in deze regels op om de wacht te houden bij het zuivere Woord des Heeren.

Zijn visie is vandaag aan de dag nog hoogst aktueel. We denken aan de vele vormen van schriftkritiek, ook in de protestantse kerken. Wat worden er een aanslagen gedaan op Gods Woord, de één doet het op een brute goddeloze manier, de ander gebruikt oude Gereformeerde uitdrukkingen.

Laten we de oproep van Luther ter harte nemen en dat niet alleen op ccn Hervormingsdag!

In de bundel Psalmen en Gezangen van de Ncd. Herv. Kerk (uitgave 1938) staan twee versies van „Een vaste Burcht". Gezang 96 is onder ons het meest bekend, maar mijn voorkeur gaat uit naar gezang 97, waarvan couplet 4 zo verwoord is:

Het Woord, dat zult gij laten staan en niets daarbij verzinnen. De Heer gaat in den strijd vooraan: Zijn Geest doet overwinnen. Al rooft g' ons al ons goed vrouw, kind en eer en bloed ontneemt 't ons alles vrij.' Gij wint er toch niets bij: het Rijk blijft ons behouden!

Ik besef, dat wij niet gemakkelijk loslaten iets waar we aan gewend zijn. maar als zonen der Reformatie zijn wij verplicht zo goed mogelijk de gedachten van de grote Hervormer Luther te vertolken. Zeker in het lied: „Een vaste Burcht"!!

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 oktober 1989

Daniel | 32 Pagina's

Vertaling van het Lutherlied „Ein feste Burg ist unser Gott”

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 oktober 1989

Daniel | 32 Pagina's