Jakob, Israël en wij...! (l)

Sommige mensen doen hun uiterste best om de stamboom van hun familie uit te /.oeken. Zo'n onderzoek levert soms interessante dingen op. Bijvoorbeeld als je er achter komt, dat je nog „blauw bloed" in de aderen hebt. Wie zou niet graag ontdekken, dat hij nog van adel is? Soms levert zo'n onderzoek nog wel eens resultaten op waar je niet zo blij mee bent. Als je bijvoorbeeld ontdekt dat een van je voorouders een „onecht kind" was. Zo kunnen er wel eens geweldige schandalen uit het familieleven aan het licht treden. Aan beide kanten van deze zaak moest ik denken bij het lezen en bestuderen van Hosea 12. Het doopceel van „Vader Jakob" wordt gelicht. Daar zitten heel negatieve kanten aan, maar ook heel positieve. Om dat laatste is het Hosea vooral te doen, al wordt dat andere niet verdoezeld. Israël, Jakobs nageslacht, moet daaruit een lering trekken. Maar... zoals dat altijd het geval is met Gods Woord, het blijkt ook voor ons aktueel te zijn. Vandaar het opschrift boven deze bijbelstudie: Jakob, Israël en wij...! Lees maar eens mee in dit twaalfde hoofdstuk.

Efraïms leugen en bedrog (vs. 1-2)

Eigenlijk staat er in dit twaalfde hoofdstuk niet zoveel nieuws. Het enige nieuwe is dat Jakob als de voorvader van het volk Israël ten tonele wordt gevoerd. Enerzijds om te laten zien hoe de leugenachtigheid van Israël wortelt in hun afstamming van Jakob en anderzijds is het punt van vergelijking niet de zonde en zwakheid van Jakob. maar vooral zijn geloof, dat ook voor Israël navolgenswaard is. In die verwijzing naar Jakob ligt de eigenlijke boodschap van dit hoofdstuk. In de eerste twee verzen ligt de nadruk echter op het eerste: sraël omringt de Heere met leugen en bedrog. Isracl doet wel alsof het de Heere dient, maar het is maar schijn. De ..God van Jakob". een naam. die toch groot respekt bij het volk voor deze voorvader veronderstelt, wordt wel geëerd met de lippen, maar hun hart houdt zich verre van Hem. Ze handelen bedriegelijk tegenover God en mensen. Het Hebreeuwse woord voor ..leugen" heeft bij Hosea vooral betrekking op de onderlinge onwaarachtigheid in de samenleving. Ze bedriegen elkaar in de maatschappij (4:12). Ook in de hogere kringen van het hof komen gemene samenzweringen voor (7:3). Ze bedriegen echter niet alleen elkaar, maar ook de Heere. Die toch dc harten van de mensen kent. Ze zeiden wel dat ze de Heere dienden, maar in werkelijkheid dienden ze de vruchtbaarheidsgoden (10:13). En zo sniit nu de getrouwe Verbondsgod bij Zijn volk allerwegen op leugen en bedrog: n de maatschappij, in de godsdienst en in de politiek. Logisch, want deze drie zijn altijd heel nauw met elkaar verweven.

Ook Juda wordt in deze aanklacht betrokken. Dat lijkt volgens vs. 1 nog wel mee tc vallen, maar dat is slechts schijn. want in vw 3 lezen we dal de Heere ook niet Juda een twist heelt cn de zonden van Jakob Zal be/oeken Het is wel duidelijk dat het hier over hel gehele volk gaat en niet een van de stammen wordt uitgesloten van het oordeel Juda kriigt hier echt geen kompliment De meeste vertalingen hebben dan ook vs Ib in ongunstige /in vertaald, namelijk dat ook Juda in opstand was legen God. de Allerheiligste en Getiouwe. I tt hel tweede vers licht dc profeet Gods aanklacht uit vs. 1 nader toe. Efraïms levenshouding van „leugen en bedrog" is niet alleen slecht, maar ook dom. Met liegen en bedriegen benadeel je immers jezelf het allermeest. Efraïms pogingen om op die manier iets te bereiken zijn net zo onzinnig als het omgaan met de wind. Die is immers ijdel en ongrijpbaar. Van de wind kun je niet leven. Nog erger is het beeld van de „oostenwind", die wordt nagejaagd. Dat betekent in de eerste plaats, dat de hulp die wordt nagejaagd niets te betekenen heeft en geen sukses zal hebben, maar in de tweede plaats dat het hun eigen ondergang nog zal verhaasten, want wat is er meer verderfelijk voor de plantenwereld dan de hete. verderfbrengende sirocco. Die verzengende woestijnwind slaat als een gesel het droge scherpe stof neer op de gewassen, zodat de oogst wordt vernietigd. Iedere oosterse boer vreest de sirocco! En Efraïm jaagt ze na! Zo dwaas is nu een mens. die buiten God om hulp zoekt bij de wereldmachten. Het zal hun eigen ondergang worden.

Assur en Egypte

Leugen en verwoesting, zo noemt de profeet het optreden van Israël. Heel konkreet worden de namen genoemd van de sirocco: Assur en Egypte (vs. 2b). Hosea denkt hier dus weer aan de buitenlandse politiek, met name onder de laatste koning Hosea. Deze had een verbond met Assyrië gesloten, maar gooide na de dood van Tiglatpileser III het roer om door aansluiting bij Egypte te zoeken. Door geschenken probeerde hij de gunst van dit land te winnen: de olie wordt naar Egypte gevoerd. In Egypte was de olijfboom oorspronkelijk vreemd. Die olie is trouwens niet alleen een van dc waardevolste produktcn van lsracls bodem, maar tegelijk een symbool voor de bedriegelijke

kuiperij, waarmee men Egypte in het gevlij probeerde te komen. Maar de hulp van Egypte is een wind, een zinloze nietige hulp. Het verbond met Assur is als een sirocco, die eenzelfde dodelijk verderf placht te brengen als Assyrië in Israël zou teweegbrengen. Het verderfelijke is ook dat Israël die vriendschap van beide rijken terzelfder tijd zocht. Wat een bedriegclijke politiek! Wat een huichelarij! Ze hadden op de Heere moeten vertrouwen, maar dat doen ze niet. Ze zijn dus politiek en godsdienstig gezien door en door onbetrouwbaar.

Jakob. Israël en wij...! Zeker. Jakob was onbetrouwbaar. Hij hield er leugenachtige praktijken op na. Hij bedroog zijn oude vader. Hij bedroog Laban. Hij vertrok uit Paddan Aram met de noorderzon, hij trachtte Ezau met geschenken gunstig te stemmen cn ga zo maar door. Israël, zijn nageslacht, werkte met dezelfde praktijken van leugen en bedrog. Zijn wij beter? Heb jij nog nooit iemand bedrogen? Je ouders bijvoorbeeld, als je te laat thuis kwam! Je leraar of je vrienden. En God? Jawel. Hij ziet alles, maar we houden onszelf zo vaak voor dc gek door te denken dat God ons niet ziet. We zoeken links en rechts steun en laten de Heere zo vaak aan Zijn plaats. Kunnen we Jakob en Israël nog hard vallen over hun praktijken als we onszelf zien in de spiegel van deze bijbelstudie? Nee. ook bij ons valt het bitter tegen als we onze stamboom napluizen.

Uiteindelijk komen we terecht bij Adam. En dat zegt toch genoeg, of niet? Als de Heilige Geest ons dat laat zien. staan we niet meer boven Jakob of Israël. Dan worden we zelf de „grootste der zondaren". En op die plaats wil dc Heere ons juist hebben. Anders kunnen we nooit leren wat vergeving is.

Vader Jakob: hiellichter (vs. 3-4a)

Hier begint de profeet midden tussen de verwijten, die hij tot zijn tijdgenoten tc richten heeft, enkele gebeurtenissen uit de geschiedenis van hun voorvader Jakob ten voorbeeld te stellen. Uiteraard kenden ze die gebeurtenissen uit het eerste bijbelboek. Vier momenten uit het leven van deze patriarch worden naar voren gehaald: zijn geboorte, zijn vlucht naar Paddan Aram. zijn worsteling in Pnicl en de bevestiging van Gods belofte in Bethel. In vs. 3 staat Jakobs geschiedenis in een negatief kader: dc Heere twist met Juda en doet bezoeking over Jakob. Zijn „wegen en handelingen" zijn ons bekend. Nu zouden we zeggen: zijn handel en wandel. Hoe hij gehandeld heeft om Izak te bedriegen en gewandeld naar Paddan Aram en terug naar Pniël.

In vs. 4 spreekt Hosea over de wonderlijke geboorte van de tweelingbroers Jakob en Ezau (Gen. 25). Het lijkt wel of Jakob in de moederschoot al geworsteld heeft om de eerste te zijn. Bij de geboorte hield hij immers de hiel van zijn broertje vast. Vandaar zijn naam: Jakob. hiellichter. bedrieger. Die naam kunnen we zo opvatten alsof de Heere hiermee wil zeggen: Israëlieten, jullie zijn echte kinderen van Jakob. bedriegers. Jullie aarden echt naar je voorvader Jakob. Alleen... Jakob is door Gods genade van dat leugenachtige leven bekeerd. En dat is het nu juist wat van zijn nakomelingen niet gezegd kan worden.

Daarom is er veel voor te zeggenom deze heenwijzingen naar de geschiedenis van Jakob in gunstige zin op te vatten. Dat gedrag van „leugen en bedrog" uit de verzen 1-2 blijft dan wel staan, maar nu komt toch deze achtergrond naar voren: het is Jakob vanaf het allereerste begin (zelfs in de moederschoot) toch te doen geweest om de zegen van God cn om te mogen behoren bij het volk van God. De Heere is niet alleen de God van Abraham en Izak. maar ook van Jakob. We moeten immers deze herinneringen uit hel aartsvaderlijke leven van Jakob niet weghalen uit het kader waarin Hosea ze plaatst, namelijk om de kinderen van Jakob te vermanen. De toepassing die Hosea over dat „hiellichten" van Jakob maakt voor zijn tijdgenoten is vooral dat ze zich van hun onbetrouwbaarheid moeten bekeren. zoals ook Jakob heeft gedaan. Dat zegt hij letterlijk in vs. 7: „Gij dan. bekeert u tot uw God”.

Men pochte in Israël immers altijd op de „vaderen", maar Hosea laat hier zien dat er toch wel een groot verschil is tussen de „vaderen" en de „kinderen". De kinderen van Jakob handelden heel anders dan hun stamvader. Het zou de vraag zijn of Jakob. als hij uit zijn graf kon verrijzen, deze kinderen als zijn geestelijk nakroost zou herkennen en erkennen. Ondanks hun dwepen met de vaderen! Daarom moeten ze zich maar eens spiegelen aan vader Jakob. Zijn geloof vormde een schrille tegenstelling met hun ongeloofspolitiek. Hij hield zich aan God vast, maar zij sloten een verbond met Assur cn voerden olie naar Egypte. Hij gedroeg zich vorstelijk met God. maar zij omringden de Heere met leugen. Het Bethel van toen. waar de Heere Zijn belofte vernieuwde voor Jakob zag er heel anders uit dan nu. Toen begroef Jakob al zijn afgoden, nu was daar de kal verendien st. Dus. gij kinderen van Jakob spreek maar niet teveel over uw vaderen, maar doe vooral zoals zij!

Wie is er hulpelozer dan eenzuigeling? Welnu, die zuigeling Jakob houdt de hiel van zijn broertje vast en slrekl zich uit naar de zegen van de eerstgeborene. Later smeekt cn weent hij om de zegen. En dal geloof beheerst nu heel zijn leven. De zegen van het eerstgeboorterecht, de zegen van Christus, soms langs een zondige weg gezocht, hel is niettemin de enige hartewens van Jakob: ik zoek de zegen! Is dat ook.jouw hartewens? Dan kunnen wij ook niet heen om het zevende vers: Gij dan. bekeer u tot uw God. Er is op dat punt denk ik genoeg te doen in je leven. Jakob. Israël en wij...'. Ja. ook hier moeten we onszelf spiegelen. We zagen hoe Jakob het deed. hoe Israël het deed. maar hoe doen wij hef? Want vader Jakob is in dit opzicht minstens even aktueel voor ons als voor de tijdgenoten van Hosea!

Vragen

1. Lees Ps. 146:5.' Wat betekent volgens jou de uitdrukking „de God van Jakob"? Op welke manier ligt daar troost in voor zondaren?

2. Schrijf vanuit de verzen l-4a eens een paar positieve en een paar negatieve dingen op van Jakob! Waarom stelt Hosea Jakob als voorbeeld voor Israël.' En wat hebben wij daar nu mee te maken?

3. De verzen 1 en 2 spreken over de onwaarachtige houding van Israël tegenover God en de mensen. Waar kun je die negatieve houding ook duidelijk zien in het leven van de aartsvader Jakob?

4. In vs. 3 staat dat de Heere „een twist heeft" met Juda. Wat betekent dat? Is dat erger of minder erg dun ..do bezoeking" die Hij doet over Jakob? Zie kanttekening bij de Statenvertaling! Wat bedoelen we als we zeggen dat de Heere een twist met ons heeft?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen