Wie was de schrijfster Clara Asscher-Pinkhof ?

Mijn lippen fluisterden: „De danseres zonder benen", en ik wist dat ik het was. Want toen mijn liefste stierf en ik maar een jonge moeder was van negenentwintig jaar. werd mij het belangrijkste instrument tot geluk en zelf-uitdrukking ontnomen. En toch drukte ik mij uit in al wat mij gebleven was.

Met bovenstaande woorden verklaart Clara Asscher-Pinkhof de titel van haar autobiografische roman Danseres zonder benen (1966).

Clara Pinkhof werd in 1896 in Amsterdam geboren als Hollandse Jodin. Zc kreeg een orthodox-Joodse opvoeding. Al jong begon ze gedichten en verhalen te schrijven. Die werden regelmatig in tijdschriften opgenomen. Ze volgde een opleiding tot onderwijzeres en was korte tijd werkzaam in het dorpje Deil.

Vlak na de Eerste Wereldoorlog trouwde ze met de twaalf jaar oudere Avraham Asscher. Omdat Avraham tot Opperrabbijn benoemd werd in Groningen, ging het jonge paar daar wonen. Kort na elkaar kregen ze zes kinderen. De geboorte van het jongste kind kon Avraham niet meemaken. Hij lag toen in een ziekenhuis in Zwitserland. Enkele maanden later stierf hij daar, in het bijzijn van Clara, die inderhaast met de baby naar hem tocgereisd was.

Terug in Nederland drong haar familie erop aan dat ze in Amsterdam kwam wonen. Ze weigerde echter, omdat ze de kinderen alleen wilde opvoeden. Ze was ook bang dat het medelijden van alle oudere ooms cn tantes de kinderen geen goed zou doen. Toen in de Tweede Wereldoorlog de beperkingen voor Joden gingen gelden, mochten Joodse kinderen alleen nog Joodse scholen bezoeken.

Daardoor ontstond er een enorm gebrek aan Joodse leraren. Toen Clara dat las, verhuisde zc naar Amsterdam, om daar les te geven aan Joodse kinderen. Door dit werk werd ze onmisbaar gevonden; ze kreeg een beschermend stempel in haar persoonsbewijs. Na ruim een jaar werd ze toch opgepakt tijdens een razzia en naar Westcrbork gedeporteerd en later van daar naar Bergen-Belz.cn. In beide kampen werkte ze in dc wezenbarak als onderwijzeres cn opvoedster. Na geruime tijd. in juli 1944, kreeg ze plotseling een uitreisvisum voor Palestina, omdat daar één van haar dochters woonde. Ze ging er werken als journaliste en later als lerares hebreeuws. Toen de oorlog voorbij was. hoorde ze dat twee van haar zoons en dc vrouw van één van hen omgekomen waren. Tot aan haar dood in 1984 woonde ze in Israël.

In het boek Danseres zonder benen beschrijft Clara Asscher-Pinkhof haar eigen leven tol 1966. Het is een heel persoonlijk boek over de droevige en blijde gebeurtenissen die ze meemaakt tijdens de opvoeding van de kinderen, de tijd in Amsterdam en zelfs in de kampen.

Ze gunt de lezer een blik in haar gezinsleven. Ook beschrijft ze in dit boek hoe verschillende van haar andere boeken het licht zagen:

Met mijn boeken was ik altijd één stap voor bij de leeftijd van de kinderen: toen ze baby's waren schreef ik kleuterboekjes, toen ze kleuters waren schreef ik voor de schoolleeftijd, toen ze schoolgingen, schreef ik mijn meisjesboeken - en toen ze in de tienerleeftijd waren, begonnen mijn romans. F.nkcle boeken zal ik hier kort noemen.

Sterrekinderen (1946) beschrijft in korte fragmenten de belevenissen van kinderen die een jodenster moesten dragen. Veel verhalen uit dit werk komen overeen met gebeurtenissen uit Danseres zonder benen, we zien ze nu alleen niet door Clara's ogen, maar door die van de kinderen. Dat maakt het hele oorlogsgebeuren extra aangrijpend.

In De weg alleen (1935) beschrijft ze het leven van een jonge weduwe, die ervoor vecht om haar kinderen een gelukkige jeugd te geven. Zc zegt later over dit boek dat hel niel haar geschiedenis vertelt, maar wel haar probleem.

De koopbrief (1954) gaat over een idealistische Nederlandse arts. die nog voor de Eerste Wereldoorlog naar Palestina vertrekt en daar helpt om ccn kibboets op te bouwen. Voor haar huwelijk schreef ze een boekje, dat als hulpmiddel voor het godsdienstonderwijs bedoeld was: Van twee Joodse he vragertjes (1918). Daarin vragen twee kinderen aan hun ouders uitleg over de joodse feesten en gebruiken.

Clara Asscher-Pinkhof laat in haar boeken het leven van alledag zien. Doordat zc daarbij blijk geeft van veel levenswijsheid en ondanks alles ook levensvreugde, is het heel verrijkend om ze te lezen. Ze beschrijft meestal dc situatie zoals zij die meemaakte cn laat het oordeel aan de lezer over.

Vooral waar het haar concentratiekamp-ervaringen betreft, is dat erg knap. Ze schetst dan heel schrijnende gebeurtenissen, zonder een hard oordeel over dc Duitsers te vellen.

In Danseres zonder benen klinkt een groot Godsvertrouwen door. maar dan in een God met Wie ze spreekt alsof Hij een gelijkwaardige gesprekspartner is. Ik krijg uit haar boeken de indruk dat ze zelf geen orthodoxe Jodin is.

Zo komt in Sterrekinderen naar voren, dat ze gelooft dat iedereen die in zijn leven in een hel (lees: het concentratiekamp) geleefd heeft, na dit leven in de hemel zal komen.

Deze opvatting is mijns inziens ook niet met het Joodse geloof te rijmen. Haar boeken zijn het lezen waard, als wc maar niet uit het oog verliezen dat ze vanuit een Joodse achtergrond geschreven zijn.

Viancn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen