Muziek van de Renaissance

Ontspanning of inspanning ?

Algemeen

De Renaissance is dc periode in de kunstgeschiedenis die globaal genomen omstreeks 1400 begint en duurt tot omstreeks 1600. Je begrijpt natuurlijk wel dat dit geen exakte jaartallen zijn; jc kunt niet stellen dat bijvoorbeeld de overgang tussen de Renaissance en de volgende periode (dc Barok) precies plaatsvond op de scheiding 1599-1600. Elke overgang van de ene naar de andere periode is een geleidelijk proces.

Het woord 'Renaissance' betekent letterlijk vertaald: wedergeboorte of herleving van een vroegere kuituur. In dit geval dc Griekse en Romeinse kunst uit de Oudheid. Onder invloed van de geschriften van deze klassieken krijgt de mens meer belangstelling voor zichzclf cn de wereld om zich heen. In de algemene geschiedenis is de Renaissance dan ook het tijdvak van grote veranderingen; denk aan de ontdekkingsreizen (Columbus ontdekt Amerika), de boekdrukkunst die wordt uitgevonden. de opkomst van het Humanisme (o.a. Erasmus) en - heel belangrijk - de Reformatie (Luthcr cn Calvijn).

Dc Renaissance is waarschijnlijk het laatste tijdperk, waarin de muziek een centrale, zoniet een leidende positie binnen de kuituur innam. Ieder ontwikkeld mens. of hij nu kunstenaar, geleerde of diplomaat was. werd verondersteld de muziek in theorie en praktijk te beheersen.

Italië is dc bron van de Renaissance, en speelde daarom één van de hoofdrollen in deze periode.

Kenmerken muziek

In de Renaissance kun je muziek verdelen in vokalc en instrumentale muziek, die bovendien geestelijk of wereldlijk gericht is.

Heel belangrijk is de grote bloei van de meerstemmigheid, waarbij het steeds meer ging om een fraai 'stemmenmengsel": reden waarom men meer waarde ging hechten aan de harmonie, aan het goed samenklinken van verschillende tonen. Steeds meer zangers traden in dienst van de kathedralen.

Zong men voorheen in kleine groepjes, de koren worden nu steeds groter.

In de geestelijke vokale muziek ontwikkelen zich de eerste grote muziekvormen: de meerstemmige missen en motetten, onder andere bestemd voor de roomskatholicke eredienst.

Ook de Reformatie zorgde voor een ontwikkeling binnen dc kerkmuziek. Luther was een van de voorvechters om tijdens de eredienst in dc landstaal te zingen en de gemeente ook werkelijk te laten zingen. Dit alles in tegenstelling tot de roomskatholickc eredienst waar alles in het Latijn werd gezongen, en waarin de gemeentezang heel af en toe voorkwam.

Zowel Luther als Calvijn hebben kerkliederen in de landstaal geschreven. Calvijn liet in deze periode een psalmbundel samenstellen, waarvan de melodieën tot op de dag van vandaag door ons worden gezongen.

In de wereldlijke vokale muziek doet de meerstemmigheid ook zijn intrede, maar blijft het wel de gewoonte om iedere partij door één zanger tc laten uitvoeren. Dit in tegenstelling tot de geestelijke muziek.

Twee belangrijke vormen zijn het madrigaal (ccn meerstemmig lied waarbij dc tekst vaak in de muziek wordt uitgebeeld) en het chanson. Hoewel de Renaissance vooral de periode is van de vokale muziek, bloeide ook de instrumentale muziek.

Aanvankelijk als ondersteuning van de vokale muziek, later als puur instrumentale muziek. Deze muziek bestond vooral uit dansen cn variaties op melodieën.

Wat belangrijke componisten? Guillaume Dufay. Johannes Ockeghem. Jacob Obrecht, Josquin des Prez. Da Palcstrina, William Byrd. Jan Pieterszoon Swcelinck. Natuurlijk zijn er nog veel meer te noemen. maar dat gaat nu te ver.

Luisteren, maar hoe?

Als je naar deze muziek wilt gaan luisteren, moet jc zorgen dat je dat ongestoord kunt doen: deze muziek laat zich niet lenen voor achtergrondmuziek.

Heel belangrijk is ook datje jc verdiept in deze muziek door middel van het lezen van boeken erover. Dc muziek gaat dan als het ware voor je leven, je kunt er beter naar luisteren.

Soms moet je wel meerdere keren naar ccn muziekstuk luisteren, wil je de schoonheid ervan ontdekken. Doe dat dan ook en schuif deze muziek niel zomaar aan de kant als moeilijk of niet mooi. zonder dat jc eigenlijk de reden daarvan kunt aangeven.

Vooral in de Renaissancemuziek staat de harmonie centraal. Luister dan hoe zuiver deze muziek klinkt. Goed naar deze muziek luisteren vergt inspanning, zoals je al merkt. Maar doe je dat. dan geeft deze muziek ook ontspanning!

Tenslotte: let ook op de sfeer die deze muziek oproept. Als je bijvoorbeeld luistert naar de psalmbewerkingen voor koor van .1. Pzn. Swcelinck. dan hoor jc daar als het ware de eerbied voor de psalmtekst in doorklinken.

Dan kan ik deze muziek zien als een gave van God. Dit is het belangrijkste element in het beoordelen van deze en alle andere muziek!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen