We willen positief richting geven

't Had al heel wat voeten in de aarde gehad en het heeft ds. G. H. Kersten heel wat overredingskracht gekost, maar op 13 januari 1927 was het dan zover. Naast de Gereformeerde Gemeente aan de Boezemsingel te Rotterdam werden de deuren van de 'eigen' Theologische School voor het eerst geopend. Na de officiële opening begonnen twee docenten en twee hulpdocenten met de lessen aan twee studenten. In dc 65 jaar die volgden, zijn er heel wat studenten opgeleid en is er veel gebeurd. Eén ding is echter altijd achterwege gebleven: een interview in Daniël. Nu is het dan zover.

Een stormachtige groei heeft cle Theologische School nooit gekend. Waren er in 1927 totaal twee studenten, op cle dag van ons interview kunnen we er acht op de foto zetten. Voor sommigen waren de lessen al afgelopen, maar zij wilden voor de foto blijven. Toch staat er één niet op. omdat hij ziek was.

Negen studenten... Voor de docenten betekent dat echter niet dat ze achterover kunnen leunen. ..We hebben toch vier klassen en dus evenveel lesuren als een school met honderd studenten", legt ds. K. de Gier uil. Samen met ds. A. Moerkerken vertelt hij met grote betrokkenheid over de gang van zaken op de Theologische School. Vanuit hun fotolijstjes kijken zeven oud-docenten over onze schouders mee.

We praten niet over belangrijke zaken als de roeping tot predikant, de toelating tot de Theologische School en het predikantentekort. Het gaat echt over de opleiding zelf.

De 'domineesfabriek'

Als de Gereformeerde Gemeenten in 1907 ontstaan uit de Vereniging van twee kerkverbanden, wordt er niet in de eerste plaats gedacht aan opleiding van nieuwe predikanten. Hoewel de Dordtse Kerkorde aangeeft dal de kerk toekomstige dominees moet opleiden, bestaat er de eerste jaren nog niets van een school. „Toch voelen de predikanten al snel dit gemis aan scholing", vertelt ds. De Gier. „Ti jdens de Synode van 1910 worden daarom twee docenten benoemd om leiding te geven aan de studenten die door de classis werden toegelaten. Vanaf die tijd geven deze predikanten thuis les in onder andere bijbelkunde, kerkgeschiedenis, tekstbehandeling en kerkrecht". Deze wijze van opleiden blijft een aantal jaren bestaan, tot ds. Kersten daar verandering in wil brengen. Hij vindt dat lesgeven thuis in cle eigen studeerkamer onvoldoende. Hij start daarom in 1923 een

aktie. In 'De Saambinder" plaatst hij een oproep om geld te geven voor een gebouw waarin een eigen theologische school met een bibliotheek kan worden ondergebracht. Van alle kanten komt het geld binnen en de Rotterdamse predikant vermeldt elke gilt trouw in 'Dc Saambinder".

„Er is echter ook tegenstand tegen deze aktie". zo vermeldt ds. De Gier. „Sommige predikanten zijn huiverig voor een opleiding als bij de Vrije Universiteit van de Gereformeerde Kerken. Er zijn zelfs predikanten die in de week gaan preken tegen 'de domincesfabrick van Kersten'. Overigens wordt een van deze predikanten later voorzitter van het curatorium".

Maar ds. Kersten gaat door met /.ijn aktie en trekt zich weinig aan van de kritiek. Op de Synode van 1925 kan hij meedelen dat hij maar liefst ƒ30.000.-heeft verzameld. Dit is voldoende om een gebouw te kunnen kopen. Dc Synode benoemt een kommissie die snel aan het werk gaat en een pand koopt naast de Gereformeerde Gemeente te Rotterdam-Centrum. Op 13 januari 1927 kan de Theologische School van dc G ere formeerde Gemeenten officieel geopend worden. Docenten zijn ds. G. H. Kersten en ds. W. den Hengst. Zij worden bijgestaan door de onderwi jzers A. van Bochove en E. van der Vlis. Gezamenlijk geven ze het eerste jaar les aan de studenten W. C. Lamain en M. Heikoop.

Ook grieks en hebreeuws

In de jaren daarna groeit de Theologische School vooral in dc diepte. Het niveau van de opleiding stijgt. Zo volgen steeds meer studenten naast dc hoofdvakken vrijwillig de lessen in de oude talen grieks en hebreeuws. ..Later worden deze vakken verplicht", vertelt ds. Dc Gier. ..Alleen studenten die niet voldoende mogelijkheden of vooropleiding hebben, kunnen van het curatorium, dat toezicht houdt over de Theologische School, vrijstelling krijgen. Door deze verplichting tot het volgen van de oude talen kunnen we wel zeggen dat onze School langzamerhand in sommige opzichten het niveau benaderd van een akademische opleiding. Dat geldt ook voor de examens die we afnemen.

Wat is het doel?

Na deze opleiding over de geschiedenis van de Theologische School, gaat ons gesprek verder over de School zoals ze nu is. Onze eerste vraag is: wat is het doel van de Theologische School? Ds. Dc Gier geeft nog steeds antwoord: ..In de statuten staat dat de Theologische School tot doel heeft 'dienaren tics VVoords op te leiden voor de Gereformeerde

Gemeenten in Nederland en Noord-Amcnka We zijn dus . alleen een predikantenopleiding"

Erangelisten met opgeleid ' worden hier dus

Ds De (lier: ..Nee. evangelisten zijn geen 'dienaren des Woords' in die zin dat ze het profetisch ambt hebben".

Het bijzondere van de Theologische School is dan eigenlijk, dat ze een predikanten-opleiding is. Maar onderscheidt de School zich ook inhoudelijk van andere theologische scholen?

Ds. De Gier: ..Ds. G. H. Kersten wees er altijd op dat de theologische wetenschap heel breed i.s. Er is dan ook geen enkele universiteit die de volledige theologische wetenschap brengt. Hel theologische onderwijs bestaat dan uit een gedeelte ervan.

Welk gedeelte neemt u eruit'.'

Ds. De Gier: ..Wij leggen de nadruk op de dogmatiek (dat is de behandeling van dc geloofsleer), de exegese (dat is de tekstuitleg) en het kerkrecht. Daarnaast zijn er ook nog verschillende bijvakken. Wij proberen de studenten in vier jaar datgene mee te geven waar ze straks als dominee het meest aan hebben.

Ds. Moerkerken: ...Ie kimt de opleiding in vier delen verdelen: de leerstellige vakken, de historische vakken. de praktische vakken en de bijbelse vakken. Op het ogenblik is het zo dal we de studenten die daarvoor in aanmerking komen, een opleiding proberen tc geven die dichtbij een akademisch niveau komt. Een aantal handboeken dat bij ons gebruikt wordt, gebruiken ze ook op dc Utrechtse universiteil. Maar wij gebruiken ze in doorsnee wel kritisch. Een belangrijk verschil met andere opleidingen is ook. dal bij ons iedere Sludcnt zijn eigen pakket krijgt, afgepast op zijn vooropleiding en vermogens".

Moderne theologie

Behandelt u naast de gereformeerde theologie ook andere theologische stromingen?

Ds. Dc Gier: ..Ja. we hebben een apart vak sekten en stromingen. Maar daarop ligl niet onze nadruk".

Ds. Moerkerken: ..De moderne theologie komt ook naar voren bij dc andere vakken. Zo behandelen we bij exegese ook de moderne bijbeluitleg en bij dogmatiek komt bijvoorbeeld ook de leer van Karl Barth aan de orde". Ds. De Gier: ..Maar wat wij in de eerste plaats willen is iels positiefs meegeven. Wij geven de jongens een stuur mee. Wij geven ze richting, zodat ze weten waar 7.e voor slaa n".

En dal is de richting van de gereformeerde theologie? Ds. De Gier: ..Ja. inderdaad".

Hoe is de opleiding opgebouwd? Ds. Moerkerken: ..Alle studenten volgen vier jaar de hoofdvakken. Dat zijn dus kerkgeschiedenis, kerkrecht, dogmatiek en exegese. In deze vakken moeten ze ook examen afleggen aan het einde van de opleiding. Daarnaast zijn er een aantal bijvakken die kotier gevolgd

worden. Bijvoorbeeld liturgiek. dat duurt maar een jaar".

Wie neemt de examens af?

Ds. Moerkerken: ..Drie maal per jaar leggen de studenten tentamens af. Fik jaar eindigt met een examen. Dat wordt afgenomen bij de docenten, terwijl dc curatoren erbij zijn. Het vierde jaar eindigt met een afsluitend examen. Als de student dal mei goed gevolg aflegt, ontvangt hij de bul van de Theologische School en wordt hij kandidaat tot de heilige dienst. Hel eigenlijke beslissende examen voor het predikant worden, wordl afgenomen door de classis waarin de kandidaat een beroep heeft aangenomen. Iedere classis moei daarvoor enkele examinatoren aanwijzen".

Ds. De Gier: „Het gebeurt wel dat een classis de docenten verzoekt hel examen namens hen af te nemen".

Ds. Moerkerken: „Er wordl overigens wel eens gedacht dat je als student niet kunt zakken, maar dat is niet zo. Het is wel eens gebeurd dal een student een paar maanden of een jaar moest overdoen".

Een dominee is geen dokter

Als de studenten eenmaal predikant zijn. moeten ze veel met mensen omgaan. Ze moeten vermanen, helpen, troosten. Hoe worden ze daarin opgeleid?

Ds. De Gier: „We hebben het vak poimeniek. Dat betekent letterlijk herder-ook kunde. Dal vak behandelt het ambtelijk optreden van ambtsdragers en hun omgang met gemeenteleden, bijvoorbeeld op huisbezoek of ziekenbezoek. Een apart onderdeel van dat vak is psychiatrie. Wanneer dat aan de orde is. wordt de studenten onderwijs gegeven over de verschillende psychische ziekten die kunnen voorkomen en hoe de mensen die eraan lijden pastoraal begeleid moeten worden. We geven duidelijk aan dat een dominee geen dokter of psychiater is. Hel is verschillende keren voorgekomen dat een arts op de Theologische School kwam spreken over zijn praktijk en de omgang met patiënten". Ds. Moerkerken: „Een paar jaar geleden zijn er ook enkele studiedagen gehouden over dil onderwerp. Daarop werd duidelijk gemaakt wat bijvoorbeeld een neurose cn een psychose is en hoe je schizofrenie kunl herkennen. Het is belangrijk dal de studenten hiervan kennis nemen. Het is goed dat ze weten waar hun grenzen liggen, wat betreft de omgang met gemeenteleden, die psychische problemen hebben. Hel is belangrijk dal men weet waar de grens ligt tussen geestelijke zielenood en psychische ziekten".

Wordt er ook apart aandacht besteed aan het omgaan met jongeren.'

Ds. Moerkerken: „De stu-

denten zijn verplicht catechisatie te geven tijdens hun opleiding, behalve als ze ervaring hebben als ouderling of als leraar. Sommigen beginnen hiermee direkt in het eerste jaar. Anderen in het tweede jaar".

Vier studenten, drie klassen...

De studenten die toegelaten worden tot de Theologische School, hebben verschillende vooropleidingen. Van lts of mavo tol universiteit. Geeft dat geen problemen.'

Ds. De Gier: „Omdat we een kleine school zijn. kunnen we voor iedere student een apart programma opstellen. Een doctorandus in de theologie krijgt les in de vakken waarvan zijn kennis nog gering is. bijvoorbeeld dogmatiek en kerkrecht".

Ds. Moerkerken: „Neem nu als voorbeeld dat er vier studenten aangenomen worden. Eén heeft de basisschool gedaan cn is gaan werken. Dc ander heeft een vwo-diploma. een derde een hts-diploma en ccn vierde is doctorandus in dc theologie. Dat betekent dat we drie eerste klassen moeten vormen: één voor de doctorandus, ccn voor dc htser en de vwo-er cn één voor de student met basisschool. 7.o krijg je natuurlijk wel veel lessen".

Ds. De Gier: ..Voor het begin van elke nieuwe kursus komen de docenten hij elkaar om ccn rooster samen te stellen, waarin iedere student een bepaalde plaats krijgt".

Maar de doctorandus in de theologie zal het heel wat makkelijker hebben dan de andere studenten?

Ds. Moerkerken: „De praktijk leert dat het anders is. Ik heb zelf ook theologie gestudeerd, maar ik leerde toen niets van dogmatiek, kerkrecht en vaderlandse geschiedenis. Voor die vakken moest ik ook vanaf de basis beginnen. Bovendien, preken heeft geen één student eerder gedaan..."

En het inkomen...?

Een heel andere vraag: waar leven de studenten van tijdens hun opleiding?

Ds. De Gier: „De eerste twee jaar worden ze door het curatoriumonderhouden. Daar zijn normen voor vastgesteld die weer te maken hebben met dc gezinsgrootte. Wanneer de studenten gaan spreken in de gemeenten, dan moeten zc leven van hetgeen ze uit de gemeenten krijgen.

Het curatorium geeft de kerkeraden richtlijnen voor de vergoedingen, zodat ze van hun spreekbeurten kunnen leven".

Ds. Moerkerken: „Veel mensen denken dat het onderhoud door het curatorium gewoon doorgaat als de studenten gaan spreken. Dat is niet zo".

Ds. De Gier: „Het aantal spreekbeurten heeft het curatorium overigens ook vastgesteld, "s Zondags mogen ze maximaal drie keer spreken en in de week één maal".

Een zwart pak

Moeten de studenten zich nog aan bepaalde regels houden als ze op de opleiding komen, bijvoorbeeld een zwart pak dragen of een hoed op in het openbaar?

Ds. De Gier: „We vragen van de studenten dat zc zich stemmig kleden en aanpassen. Maar dat hoeven we eigenlijk nooit te zeggen. Dat gaat vanzelf".

Ds. Moerken: „Wij zeggen altijd wel: zorg dat je in de gemeenten die je dient geen opspraak veroorzaakt".

Ds. De Gier: „Als ze gaan proponeren, dus spreken in de gemeenten, dan moeten ze zich wel aan een paar regels houden. Bijvoorbeeld dat zc niet op zondag met de auto moeten komen, als de kerkeraad van de gemeente waar ze voorgaan daar bezwaar tegen heeft.

Zijn we nog iets vergeten dat u wel graag naar voren wilde brengen, of heeft u nog een slotopmerking?

Ds. De Gier: „Ja. dat we maar veel studenten op onze Theologische School mogen krijgen: in zo veel gemeenten ontbreekt het profetisch ambt".

Z. Crum-Nieuwland Arjen van Trigt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen