Jij en de eredienst

Het gebed bij en in de eredienst

Deze dienst der prediking wordt omgeven door het gebed. Het bevestigingsformulier voor dienaren van het Woord spreekt van aanklevende bediening der gebeden. Dus die gebeden kleven als het ware aan de prediking en de sakramentsbediening vast. Zonder de gebeden gaal het niet. Dan hebben de dienaren van het Woord geen ruimte. Dan is de prediking niet tot zegen. Daarom dienen dc gebeden de dienst van het Woord aan le kleven. Je zou kunnen zeggen de prediking moet eigenlijk gedompeld zijn in het gebed. Waarom eigenlijk? Omdat de dienaren van het Woord en de gemeente helemaal afhankelijk zijn van de Heilige Geest. In het spreken van het Woord zijn we afhankelijk van de werking van de Heilige Geest. De Heilige Geest verlicht het verstand van de dienaar. F.n de Heilige Geest opent de Schriften zodat wij de Heilige Schrift verstaan, begrijpen. Maar ook degenen die het W'oord horen, hebben diezelfde Geest nodig. Want de Geest opent ook het hart van jullie, die horen. Dan ga je letten op hetgeen er gezegd wordt. De Geest opent ook de Schrift voor jullie, want dan ga je heel bekende teksten pas goed verstaan. Ze krijgen een nieuwe betekenis voor jou persoonlijk.

Wij hebben dus nodig de werking van de Heilige Geest. Dat is geen vanzelfsprekendheid. dat Hij in ons midden is. De Heere heeft wel beloofd dat waar twee of drie in Zijn Naam vergaderd zijn Hij in het midden is. Maar beloften worden alleen vervuld in de weg van het gebed.

Het gebed is dus nodig met het oog op de eredienst, met het oog op de prediking en op de vrucht van de prediking.

Aanroepen

Het is zelfs zo. dat in de Bijbel, in het Oude Testament de eredienst zelfs aanroepen wordt genoemd. In de dagen van Enos begon men de Naam des Heeren aan te roepen (Gen. 4:26). Het betekende niet. dat men begon le bidden. Abel. Adam en Eva waren godvrezende

mensen door genade en zij hebben zeker wel gebeden. Dus het wil helemaal niet zeggen dat zij voor hel eerst gingen bidden. Zij gingen in het openbaar kerk houden. Zij gingen de Heere aanroepen. Zo zeer was de eredienst verbonden met het bidden tol God dat het de naam 'aanroepen' ging dragen.

Dat lees je ook van Izak in Genesis 26: Hij bouwde aldaar de HttRt een altaar en riep de Naam des Heeren aan. Hij heeft met zijn gezin, zijn knechten en slaven een openbare eredienst gehouden bij het altaar.

Nu moet je even opletten. De-Naam van dc Heere werd aangeroepen bij het altaar. Aanroepen en offer horen bij elkaar. Offer en gebed behoort bij elkaar. Dat was dc oudtestamentische eredienst. En zo is het ook nu. Bidden cn het offer van de Heere Jezus horen bij elkaar. Want wij kunnen nooit echt bidden, dat is spreken tot God. zonder het bloed van de Heere Jezus. Dat bloed van Hem opent dc weg tol God. tot Zijn genadetroon. F.cht God aanroepen in de Heere Jezus overbrugt de afstand die er is tussen God en ons. Al wie de Naam des Heeren zal aanroepen, zal zalig worden, zegt Pclrus in dc Pinksterrede in Handelingen 2

Zo zijn dus van het begin der wereld aan. eredienst en gebed samen geweven. Zij behoren bij elkaar. Als de apostelen de zeven bekende diakenen aanstellen, die de armen zullen verzorgen, dan zeggen de apostelen, dat zij zullen volharden in de dienst van de gebeden en des Woords. Zie je? De dienst der gebeden en des Woords. Het wordt in één adem genoemd. In Zondag 38. de zondag die gaat over de zondagsviering, wordt gesproken dat wij dan de Heere openlijk moeten aanroepen en Gods Woord horen.

Je ziet. dc Bijbel houdt het bij elkaar: het gebed en de eredienst.

Wat moeten wij bidden?

Dat is een belangrijke vraag. Wat moeten wij bidden? Een vraag die bij ons helemaal leven kan. Dc ene tijd wal meer dan de andere misschien. maar de vraag leeft! Wat moet ik bidden? Je kunt ook vragen: hoe moet ik bidden met betrekking tot de eredienst. Een derde vraag die op antwoord wacht, is de vraag naar het tijdstip. Op welk tijdstip moet ik de Heere aanroepen?

We gaan wat orde scheppen in de vragen die wij omtrent het gebed met betrekking tot de eredienst kunnen stellen. Wij doen dat door naar de dienst van het Woord zelf te kijken. Je kunt drie ogenblikken onder de loep nemen: namelijk vóór de dienst, tijdens de dienst en na de dienst.

Vóór de dienst

Eerst voor de dienst. En dan beginnen we waar we altijd leven en werken. We beginnen thuis. In de week. elke dag. en op zondag. Is daar het gebed nodig voor de eredienst? Ja zeker. Om een voorbeeld te geven luisteren we naar de morgenzang. Daar staat in het zesde vers:

Schenk Uwe zegen bij Uw Woord: Hel rijk des satans word' verstoord: Sterk leraars, sterk onz' overheid, hl 't werk. door U hun opgeleid.

Sterk leraars, zie jc. Ook zij worden meegenomen in het dagelijks gebed. Als je achter in het psalmboek het morgengebed leest, dan staat daar: Geef ook Uw zegen op de verkondiging van Uw goddelijk Woord. Verstoor alle werken des duivels. Sterk alle getrouwe kerkedienaars. Zie je? Niet zo maar dat het ons goed gaat en zo. Maar alle getrouwe kerkedienaars.

Ook ouderlingen en diakenen zijn daaronder begrepen. In de week en op zondag moeten wij thuis bidden voor de eredienst. Dominees hebben dan juist hun preken voor te bereiden. Een goed deel van de week moeten zij in hun studeerkamer doorbrengen. Maar daar hebben zij de Geest van de Heere nodig. Niet alleen maar op de preekstoel. Juist daar. bij het zoeken naar een tekst. Juist als zij moeten overdenken: hoe moet ik die uitleggen. En ook hoe moei ik dat naar de gemeente toepassen. Zij hebben jullie gebed daarbij nodig. Ook ouderlingen in het werk van huisbezoek. Of als zij precklez.cn moeten. Wat hebben zij dan ook de leiding van de Heere nodig bij het vinden van een preek. Dat is geen eenvoudige zaak. In de week en op zondag moet er het gebed thuis zijn. Heere. geef mij Uw zegen op de verkondiging van Uw Woord. En als het goed is. dan heeft de dominee niet zo lang werk met het zoeken naar een teksl. Er is eens een dominee geweest die heeft gezegd: „Gemeente, bidt mij vol. dan zal ik jullie vol preken."

Als je vragen hebt in de week voor dc Heere, dan geeft de Heere antwoord op die vragen in de kerk door de prediking. Hij werkt door middel van Zijn ambtsdragers.

In de kerk

Voor de dienst kun je ook nog betrekken op het moment dat je in de kerk benl gekomen. Ook dan is er gebed. Wij zijn in Gods huis. De dienst vangt aan.... Ja, weten jullie eigenlijk wel wanneer de dienst begint? Die begint niet als de konsistoriedeur opengaat. De dienst begint als de dominee hel votum cn de zegen uitspreekt. Voor het zover is. is cr al heel wat gebeurd.

Wij beginnen in de konsistorie zeil'. Daar is de kerkeraad tegenwoordig. Hen paar minuten voor de aanvang gaan de broeders staan om een gebed te doen. Dc ouderling van dienst, dat is de ouderling, die de predikant onder aan de preekstoel de hand geeft, doet het gebed. De ouderling van dienst heelt voornamelijk te vragen of dc Heere door Zijn Geest Zijn dienaar wil leiden en sterken tot dc taak van Woordbediening. Hij bidt of dc dienst ongestoord mag verlopen. Hij vraagt om afbreuk van het rijk van satan en om de komst van Gods Koninkrijk. Dan geven de broeders van dc kerkeraad de predikant dc hand. Dat is een teken van toestemming aan dc predikant om de dienst te leiden. Daarna gaan de broeders de kerk binnen. De ambtsdragers blijven in hun bank staan en bidden. De dominee blijft onder aan dc trap van de preekstoel staan en doet een gebed. En de mannen en vrouwen van de gemeente doen hun stil gebed. Het is dan even heel stil in de kerk. Aangrijpend ogenblik. Uit zoveel harten - hopen we - klimt het gebed tot God op.

Machtige gedachte dat al die persoonlijke noden daar bij de Heere worden gebracht. En er wordt om ccn zegen over het Woord gevraagd. De dienaar wordt opgedragen. En wat we daar hebben te vragen is of de Heere zelf. naar Zijn belofte, in ons midden wil zijn met Zijn genade en Geest. Of Hij het Woord wil gebruiken tot bekering en geloof. Of Hij ons onderwijs wil geven. De berijming van de bedezang voor de predikatie luidt:

O. God die onze Vader zijl; Die ons t' allen lijd' Ons uwe goedertierenheid. In Christus, wilt betonen. Wanneer men, in Uw naam vergaard. Uw Woord verklaart; Zie ons nu saam daartoe bereid; Uw Geest koom bij ons wonen: Ontsluit des dienaars hart en mond: Wit hem en ons verlichten. Opdat hij. uit Uw heilverbond. Zichzelf en ons moog' stichten. F.n wij. op Uwe leer gegrond. Ons leven daarnaar richten.

Dat alles gebeurt in de kerk voor de dienst begint. Het is voorbereiding. Het is ons schikken om dc hele eredienst mee te beleven. Want deze dienst omvat meer dan de prediking alleen. De dienst is een plechtige samenkomst van dc gemeente voor Gods aangezicht. Daar behoort het zingen van de psalmen bij. Het zijn eigenlijk gezongen gebeden waarin de gemeente belijdt en vraagt. De gemeente belijdt de zonden en het geloof wordt beleden. In deze gebeden vraagt zij om vergeving en genade. Dc gemeente geeft in het psalmgezang antwoord op de prediking.

In de dienst

In de eredienst gebeuren alle dingen ambtelijk. Votum cn zegen openen de dienst. Dat is een ambtelijk gebeuren. Nu is alles gericht op de verkondiging van het Woord. Wet of geloofsbelijdenis. Schriftlezing, psalmgezang, het richt zich allemaal op het hoogtepunt van de dienst: verkondiging van het evangelie. Dat staat in het centrum.

Daarop richt zich ook het ambtsgebed in de dienst voor de preek en het dankgebed na de preek. Het eerste gebed voor de preek wordt het grote gebed genoemd. Daarin vraagt de dienaar heel eenvoudig om de opening van het Woord en de verlichting door de Heilige Geest. Daarin wordt gevraagd om bekering en om doorwerking van het werk van de Heilige Geest in de gemeente. In dat gebed wordt de zorg en nood van de gemeente aan de Heere opgedragen. Ook de voorbeden en dankzeggingen die gevraagd werden, worden aan dc Heere voorgelegd. En niet alleen voor onze gemeente en deze dienst, maar in navolging van het 'Onze Vader' wordt dit alles gevraagd voor de kerk over de hele aarde. Overal waar het evangelie gepreekt wordt, zijn dienaren die ook hetzelfde nodig hebben. Zij hebben ook de Heilige Geest nodig om met vrijmoedigheid het evangelie tc verkondigen. In de psalmboeken zijn gebeden opgenomen die al heel oud zijn. Ze dateren uit de reformatietijd. Daar is een gebed bij vóór de predikatie cn één om te gebruiken na de predikatie. Twee bijzondere gebeden zijn er voor de diensten waarin de catechismus gepreekt wordt. Een gebed voor en na dc catechismuspreek. De gebeden voor dc catechismuspreek zijn van een zeer bekende dienaar van het evangelie: Micron. Het gebed voor de predikatie is waarschijnlijk een opstel van Petrus Datheen. Het begint met een ootmoedige schuldbelijdenis voor dc aangeboren en werkelijke zonden. Diep verootmoedigt de gemeente zich voor de Heere. Zo diep dat zij belijdt:

„waarom wij ook niet waardig zijn Uw kinderen genaamd te worden, noch onze ogen op te slaan ten hemel om onze gebeden voor U uit te spreken ".

Uit deze verootmoediging rijst nu echter op dc beli jdenis van de barmhartigheid Gods. en het aanroepen van de Heere in het vaste vertrouwen op Christus. Roerend klinkt het. ootmoedig en vol vertrouwen: was ons. dek onze naaktheid, reinig ons verstand en hart. Voorts klimt dc bede op, dat de Heere des dienaars mond opene en aller harten bereide om het Woord te horen, te verstaan en te bewaren. Met het 'Onze

Vader' wordt dit gebed besloten.

Na de preek is er een kort gebed, het dankgebed, waarin wij de Heere dankzeggen voor Zijn Woord. Waarin wij bidden om dc wasdom van het gestrooide zaad van het evangelie. En ook om bewaring op de weg en in de weekdagen die volgen. Ook voor het dankgebed is een voorbeeld achter in hel psalmboek opgenomen. Hel eerste deel was door Datheen van Calvijn overgenomen en het tweede deel werd door hem overgenomen uit de liturgie van de Paltz. een bekende landstreek van Duitsland in die dagen. Ook dil gebed begint met een ootmoedige schuldbelijdenis en een toevlucht nemen tot de barmhartigheid van God in Christus. Treffend is in dit gebed vooral de belijdenis dat Gods grote weldaden door ons zo vaak worden vergeten:

„Daardoor hebben wij grotelijks gezondigd, en zo Gij mei ons in liet gericht wildei treden, wij zouden niet anders hebben ie verwachten dan de eeuwige dood cn verdoemenis."

Na de bede dat God ons in Christus aanschouwe. volgen de voorbeden. Eerst om Gods zegen over de leer van het evangelie en in verband daarmee dat Hij getrouwe dienaars in Zijn oogst zende en de valse leraars uitroeie. Dan volgt de bede dat God de gemeente beware en regere, waarna de voorbede voor de overheid volgt. Daarna wordt een zeer groot aantal voorbeden gedaan: voor vervolgde christenen, voor alle beproefden, bezochten en aangevochtenen, weduwen, wezen, reizenden. krankzinnigen, de vruchten der aarde en de uitoefening van het beroep. Tenslotte wordt gebeden om de sterking van het geloof en wordt ook weer besloten mei het 'Onze Vader'.

De verkondiging is dus omsloten door het gebed. De prediking is als het ware ingekapseld in het gebed lot God.

Het einde van de dienst is gekomen op het ogenblik dat de slotzegen uit 2 Korinthe 13:13 of uil Numeri 6 wordt uitgesproken. Een zeer wezenlijk gebeuren. Want daarin wordl in dc Naam des Heeren de zegen van het Woord op ons gelegd. De Heere zei van de priesters: .Alzo zullen zij Mijn Naam op u leggen cn gij zult gezegend zijn". De Woordbediening is ten einde.

Nu na de dienst

De kerkcraad verlaat de kerk weer. Zij gaan terug naar de konsistorie. Een goede gewoonte in veel van onze vaderlandse kerken is. dat men daar als kerkcraad ter afsluiting in gebed gaat. Een van de ouderlingen of een diaken, doet daar het gebed. Daar wordt de Heere gedankt dat de dienaar geholpen is tijdens de dienst van het Woord. Er wordt ook gesmeekt of de Heere met de gemeente wil zijn. De akker van het Woord wordl als het ware aan de Heere opgedragen. Er wordt gebeden of de Heere het gestrooide zaad wil laten ontkiemen. Het gaat toch om de vruchten. Daarna gaat ook dc kerkeraad uiteen.

Na de dienst thuis

De vraag is nu wat doen wij met het Woord dat wij hoorden?

Dat is een vraag naar het gebed na de dienst. Ik weet van jonge mensen die na de kerk eerst eens even alleen willen zijn. Dat kan zijn om de Heere persoonlijk te vragen of wij ook van Hem een zegen mogen ontvangen. Of Hem dankzeggen dat Hij antwoord wilde geven op onze vragen.

Het kan ook best gebeuren dat wij ons willen afzonderen om aantekeningen te maken van de preek die wij hoorden.

Ik ken zelfs een dominee uit onze gemeenten die vanaf zijn jeugd de punten vastlegde die hij in de kerkdienst hoorde. Hij deed dat om de preek als het ware vast te kunnen houden in zijn gedachten.

In ieder geval, hoe je het ook doet. wij moeten het Woord verwerken, en de zegen van de Heere daarover vragen. Want de Woord verkondiging is wel ten einde, maar daarmee is het Woord niet weg. De Hccrc komt er eenmaal op terug. De Heere zal eenmaal rekenschap vragen van alles wal wij hoorden. Wal hebben wij daarmee gedaan? Hebben wij het Woord weggeworpen. Hebben wij zitten slapen in de kerk? Zijn we het vergeten? Heeft het ons hart niet geopend? Je begrijpl. wij zijn met het Woord nooit klaar en we zijn er nooit vanaf. De eredienst heeft ceuwigheidsbetekenis. Vandaar al de gebeden met betrekking tot de eredienst. Vóór de dienst, tijdens de dienst en er na. Vraagt naar de Heer" en Zijne sterkte, zoekt Zijn aangezicht geduriglijk. Hoe zijn wij met het Woord bezig? Wat heeft het Woord mij gedaan? Het zijn de belangrijkste vragen van het leven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen