Ik voel me veiliger binnen de muren van de Bijlmerbajes dan in de metro van Amsterdam

De taak van de bewaker is zorg te dragen voor veiligheid, rusten orde in de gevangenis. Normaal gebeurt dit vanaf de vaste posten, zoals de meldkamers en de centrale post. In principe heb je dan geen kontakt met gevangenen. De 'Bijlmer-bajes' is de enige gevangenis in Nederland waar dat anders ligt. Bewakers daar hebben meer sociale omgang met de •angenen. Ze begeleiden hen n naar het bezoek en houden een oogje in het zeil tijdens het bezoek. Ook fouilleren ze bezoekers. Verder houden ze toezicht tijdens de kerkdienst en het sporten en patrouilleren ze op de gangen.

Gert-Jan, hoe ben je tot deze beroepskeuze gekomen?

In militaire dienst ben ik een kursus voor beveiliging gaan volgen. Na mijn diensttijd kwam ik bij de nachtveiligheidsdienst terecht. Op een gegeven moment las ik in een ochtendblad een advertentie van justitie. Daarin vroegen ze bewakers voor alle facetten binnen het gevangeniswezen. Van de ruim elfhonderd sollicitanten was ik één van de vierentwintig kandidaten die uitgekozen waren. Na een voorlichtingsdag, verschillende psychologische testen en een pittige sporttest volgden nog twee gesprekken en een antecedentenonderzoek. In Veenhuizen kregen we een opleiding van drie maanden. Daarin stond het strafprocesrecht, het penitentiairrecht, sociale vaardigheden en zelfverdediging centraal. Daarnaast heb ik nog een opleiding gedaan voor Landelijke Bijzondere Bijstandseenheid (LBB) in geval van opstanden of vermoeden van verboden middelen in de inrichting (drugs). Daardoor verzorg ik transporten van vluchtgevaarlijke gedetineerden.

Wat maak je als bewaker zoal mee?

Van alles. Geen dag is hetzelfde. Ik zal een voorval noemen. Laatst was er een gevangene behoorlijk agressief. Dat komt nogal eens voor als ze bezoek hebben gehad of een telefoontje over de problemen die er met thuis zijn. De betrokken gevangene stond te schuimbekken van woede. Daarna 'verbouwde' hij zijn cel. We hoorden het kabaal en ook mede-gevangenen alarmeerden ons vanuit hun cel. Ze drukken dan op hun bel. Omdat rijkseigendommen worden vernield, grijpen we in. Hij kreeg een waarschuwing te stoppen. Zo niet, dan zouden we geweld gebruiken. De man begon vreselijk te razen en te tieren. We hebben hem uit laten razen tot hij moe werd. Toen hebben we gevraagd of we bij hem binnen mochten komen (dit vragen we altijd in verband met de privacy die gevangenen hebben). Hij werkte niet mee. Op de vraag wat hij dan van ons wilde, gaf hij geen antwoord. 'Dan komen we je nu halen', was onze mededeling. Twee bewakers met helm, schild en wapenstok gingen naar binnen en duwden hem in de hoek, op bed. Een derde bewaker trok hem aan zijn benen onderuit en een vierde boeide hem. Dat is een vaste techniek. En zo werd hij afgevoerd naar een isoleercel. Als straf kunnen ze daar dan een week bijkomen.

Een andere keer toen ik eens iemand uit zijn cel moest halen, kreeg ik een bak urine over me heen. Dat is weer wat anders!

varieert gevan- aan? De leeftijd van gevangenen van 18-68 jaar. Hoe kijken genen tegen jou als jongere

Er zijn altijd gevangenen die groter en sterker zijn dan ik. Anderen pro

beren je te manipuleren of tegen je kollega's uit te spelen. Maar als bewakers beschermen we elkaar. Bovendien zijn we altijd in een meerderheid. je komt bij die gasten het verst door gewoon eerlijk üe zijn en te zeggen hoe je erover denkt. Verder gaat het om het uitoefenen van gezag. Buiten de muur zijn zij vaak de baas; binnen de inrichting hebben de bewakers het voor het zeggen, 't Is naar dat ze hier zitten, maar uit hoofde van mijn beroep kan ik met deze gedachten niet te veel meegaan. Als ik zeg: 'jouw probleem is niet mijn probleem' dan vinden ze me nogal bot. Maar een bewaker is geen hulpverlener, je moet weten waar je mee bezig bent en niet te veel afwijken. De overheid draagt het zwaard niet tevergeefs. Als bewaker hebben we de samenleving te beschermen tegen 'gevaarlijke' mensen. Daarnaast beschermen we gevangenen tegen zichzelf en tegen het niet kunnen leven in de maatschappij. Zo zie ik in mijn werk ook weer een stukje barmhartigheid naar gevangenen toe. Dat probeer ik over te dragen. Voor beide partijen moet het leefbaar zijn in een gevangenis. Zowel voor de gevangene als voor het personeel. Daarom is het belangrijk een relatie op te bouwen met die gasten.

Wanneer gevangenen in vrijheid worden gesteld, zie je ze dan wel weer eens terug?

Onlangs gebeurde dat nog. Op 1 3 oktober kwam er iemand vrij en op 23 november zat hij weer bij ons binnen, omdat hij verdacht wordt van een inbraak. Gegeven is dat 75 - 80% van de gevangenen recidivist is: vroeg of laat zitten ze opnieuw in de gevangenis.

voorko- Hoe zou recidive (terugval) men kunnen worden?

Door gevangenen reeds binnen de gevangenis de mogelijkheid te bieden om af te kicken, een beroep te leren en dergelijke. Verder is ook werk en begeleiding na hun detentie heel belangrijk. Zo moet geprobeerd worden te voorkomen dat ze weer oude vrienden gaan opzoeken of hun oude verslaving oppakken.

Belangrijk is hen perspektief te bieden: de boodschap dat er meer is dan drugs en vrienden. Daarom heb ik ook veel waardering voor goed gevangenispastoraat.

Niet veel mensen uit onze gezindte werken binnen het gevangeniswezen. Hoe zou dat komen?

Ik denk dat ook in deze geldt: onbekend maakt onbemind. Ik geef toe: het gevangeniswezen is een heel eigen wereld. Het is eigenlijk een maatschappij in een maatschappij. Toch voel ik me binnen de muren van de Bijlmer-bajes veiliger dan bijvoorbeeld in de metro in Amsterdam. Binnen de muren staat alles onder kontrole.

Verder denk ik dat velen bevooroordeeld zijn. Ik hoor nogal eens veroordelende opmerkingen: 'Hadden ze dat maar niet moeten doen', of: 'Het is hun eigen schuld dat ze daar zitten'. Dat zegt wel iets van een bepaalde visie op gevangenen en het gevangeniswezen.

Hoe kijken gemeenteleden tegen jou als bewaker aan?

Soms voel ik me weinig begrepen door onze 'eigen mensen', je werkt in een samenleving met honderd procent ellende. Een wereld waar onze mensen misschien wel te veel van worden afgeschermd, je kunt er wel over vertellen, maar dan is van hun gezichten af te lezen: 'Waar heb je het over? ' Dan merk je pas dat velen zich nauwelijks een voorstelling kunnen maken van wat zich zoal afspeelt binnen een strafinrichting. En als ik ergens moeite mee heb, dan is het wel met onbegrip!

Ervaar je binnen het gevangeniswe- ZL n moeilijkheden met je gereformeerde identiteit?

Ik denk dat steeds meer mensen uit onze gezindte hier tegenaan lopen. Als christen hebben we allen de opdracht een zoutend zout en een lichtend licht te zijn. Of je nu bouwvakker bent of bewaker. |e identiteit komt onder andere tot uitdrukking in je houding en je werkwijze. En dan gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat je binnen de muren ook moet vechten voor je identiteit. Belangrijk is jezelf te blijven, duidelijk te zijn en konsekwent. En respekt moet je verdienen.

Soms ervaar ik een spanning bij het uitoefenen van gezag. Wil je sociaal zijn of gebruik je harde middelen? En hoe ga je om met geweld? Geweld lucht wel even op, maar het lost niets op! Zo moet je vanuit de praktijk een mening vormen, gegrond op Gods Woord.

Gert-Jan, ik wil je bedanken voor deze 'verkenning' met het beroep als bewaker in de Bijlmerbajes. Heb je nog een slotopmerking?

Wat ik nog wil zeggen is dat er maar een heel dunne wand zit tussen een gedetineerde en een niet-gedetineerde. Ik vergelijk het wel eens met sitspapier: daar val je zo doorheen. Wij zijn nog bewaard voor uitbrekend kwaad. Dan kan ik wel eens dankbaar zijn, dat ik niet achter die deur zit. Onlangs is een kollega van me in hechtenis genomen. Wie had dat kunnen denken? Een misstap is zo gezet! Wij zijn geen haar beter, als bewaker niet, als burger niet. En wat anderen hebben uitgevoerd, hebben wij dat nooit eens gedacht? Al worden we dan voor onze gedachten (en woorden) niet door de aardse overheid gestraft, dan hebben we, in alle eerbied gesproken, nog te doen met een hemelse Overheid. God kan de zonde niet ongestraft laten! Maar bij Hem is vergeving, opdat Hij gevreesd wordt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen