Algemene en bijzondere werkingen van de Heilige Geest

Is die onderscheiding bijbels?

We weten allemaal wel dat er algemene en zaligmakende werkingen van de Heilige Geest, en van het Woord, zijn. Is die onderscheiding bijbels? Zijn er duidelijke verschillen aan te geven? En hoe kan ik weten hoe dat in mijn eigen hart is?

In het voorjaar zien we het nieuwe leven op rijke wijze uitbotten. Gaat dat vanzelf? Is dat een puur biologisch proces?

De Heere geeft ons in Zijn Woord het antwoord: Zendt Gij Uw Geest uit, zo worden zij geschapen en Gij vernieuwt het gelaat van het aardrijk' (Psalm 104:30). De Heilige Geest is voortdurend scheppend en onderhoudend werkzaam. We lezen daarvan al op de eerste bladzij van de Bijbel: En de Geest Gods zweefde (in de betekenis van: broedde', 'bewoog Zich leven wekkend') op de wateren' (Genesis 1:2). En Paulus leert ons dat 'Hij Zelf allen het leven en de adem en alle dingen geeft, want in Hem leven wij en bewegen ons en zijn wij' (Handelingen 1 7:24 en 28). Dit zijn werkingen van de Heilige Geest in zeer algemene zin.

Wij blijven wel verantwoordelijk

Zonder de Heere, zonder de (mede)werking van de Heilige Geest kunnen wij niets. Daarmee mogen we nooit de Heere de schuld geven van de zonden die wij doen. Op de manier van: Hij gaf er mij de kracht voor. Het is inderdaad de Heere Die door Zijn Geest ons en alle mensen krachten en gaven geeft. Maar wij zijn verantwoordelijk hoe we deze gebruiken. De tovenaars van Egypte konden veel. Maar waar een mens tegen God en niet naar Zijn Woord werkzaam is, daar zondigt hij. We kunnen onder andere in Deuteronomium 1 3 lezen dat er ook onder Israël valse profeten voor kwamen. Soms kwamen hun voorspellingen zelfs uit. (Denk ook maar aan de waarzegster te Endor, die de dood van koning Saul voorzegde).

Ware en valse profetie

Maar zulke valse profeten moesten gedood worden, want ze trekken van de Heere af. Alleen naar ware profeten moet men luisteren. Hoe kun je nu weten of iemand een ware profeet is? Wel, die is door de Heere geroepen en heeft niet zichzelf opgeworpen. Die spreekt de woorden Gods en is er niet op uit het mensen naar de zin te maken. Die roept op tot het dienen van de Heere, het breken met de zonde en het wandelen naar Zijn geboden (onder andere jereremia 23; Micha 3). Een echte profeet houdt zegen en vloek voor, veroordeelt de zonden konkreet en bedoelt de eer van de Heere. Een echte profeet zoekt niet op een oppervlakkige, maar op een eerlijke manier het welzijn van het volk (bijvoorbeeld jesaja 1). In de weg van bekering van de zonden en wederkeer met berouw tot de Heere.

Algemene genade

We kunnen ook spreken over de algemene goedheid of algemene genade van God Die de Heere geeft in allerlei goeds dat er ondanks de zondeval nog is. Zo is er natuurlijke liefde, een algemeen normbesef; zo kan iemand een helder verstand hebben of bijzondere gaven om als verpleegkundige goed werk te doen. Ook dit zijn algemene werkingen van de Heilige Geest. Het is een groot voorrecht wanneer de Heere ons hiervan veel geeft. Het is echter niet genoeg tot zaligheid, jesaja (26:10) zegt ervan: Wordt de goddeloze genade bewezen, hij leert evenwel geen gerechtigheid, en hij ziet de hoogheid des Heeren niet aan'.

Tweeërlei werking, ook in de kerk

Tot nu toe ging het over de algemene werkingen van de Heilige Geest waar heel de schepping en alle mensen mee te maken hebben. Maar hoe is dat nu in de kerk?

Ook daar tref je tweeërlei werking van de Heilige Geest aan. Op het terrein waar de Heere Zijn verbond laat bedienen, is er toch tweeërlei uitwerking. Het Woord is hetzelfde, maar de vrucht is heel verschillend.

Ananias en Saffira waren liefhebbers van zichzelf en van hun geld gebleven. Stefanus daarentegen had zijn leven over voor de Heere en Zijn zaak. Ook in de nieuwtestamentische brieven komen we herhaaldelijk tegen dat er kennelijk kaf onder het koren is (1 Korinthe 15:12-14; Titus 1:16; Hebreën 6:4-8 en 10:26).

Jezus volgen, maar hoe?

Zelfs onder degenen die Jezus zoeken en volgen, is er dat ontzettende onderscheid. Laten we, om dat helder te krijgen, maar eens letten op de geschiedenis die we lezen in Johannes 6.

Na het wonder van de brodenvermenigvuldiging, zijn er mensen die van de Heere Jezus zeggen: Deze is waarlijk de Profeet Die in de wereld komen zou' (14). Ze zijn zelfs van plan Hem Koning te maken. Maar de Heere wil dat niet en ontwijkt de schare. De volgende dag echter gaan ze Hem weerzoeken. Ze willen bij Jezus zijn; daar hebben ze veel voor over (24). Ze ontzetten zich over Zijn leer en horen Hem gaarne, lezen we (Mattheüs 7:28 en Markus 12:37).

Alleen het werk Gods

Maar dan gaat de Heere Jezus Zijn volgelingen onderwijzen over waar het nu werkelijk op aan komt in het Koninkrijk van God. Hij spreekt lieflijke en genaderijke woorden: 'Al wat Mij de Vader geeft, zal tot Mij komen; en die tot Mij komt zal Ik geenszins uitwerpen' (37). 'Jk ben het Brood des levens' (48). Daarbij benadrukt Hij dat zaligworden het eenzijdige werk van de Drieëenige God is. 'Niemand kan tot Mij komen, tenzij dat de Vader, Die Mij gezonden heeft, hem trekke' (44). 'Tenzij dat gij het vlees van de Zoon des mensen eet en Zijn bloed drinkt, zo hebt gij geen leven in uzelf' (53). 'De Geest is het Die levend maakt. Het vlees is niet nut' (63).

Weggaan in ergernis

Als de Heere Jezus zo het eenzijdige werk van God in de dingen van de zaligheid benadrukt, vinden velen dat hard en ergeren zich (60, 61). En dan valt er een scheiding. 'Van toen af gingen velen van Zijn discipelen terug en wandelden niet meer met Hem'(66). Wat is dat erg. Dan blijkt dat de uitwerking van het Woord uitwendig was. Er was slechts sprake van algemene werkingen van de Geest.

Hoewel ze groots over Jezus spraken (de Profeet) en goed van Hem dachten (ze wilden Hem wel Koning maken), toch was het slechts oppervlakkig. Ze hadden de Heere niet echt nodig. Ze dachten blijkbaar dat ze zelf nog een heleboel konden (28).

Blijven in afhankelijkheid

In het leven van Petrus en tien andere discipelen is het anders. Als de Heere hen gaat beproeven met de vraag of ze ook niet weg willen gaan, antwoordt Petrus: 'Heere, tot wie zullen wij heengaan? Gij hebt de woorden des eeuwigen levens'. Zij hebben geleerd, zaligmakend door de Heilige Geest, onder de prediking van de Heere Jezus dat zij geheel afhankelijk zijn van de Heere. Als het er dan ook over gaat dat zalig worden een eenzijdig werk van God is, ergert hen dat niet. Integendeel. Dat is voor hen de enige mogelijkheid. Dat mag Petrus hier belijden. En zo mogen ze blijven. (Later moet Petrus nog veel afleren en leren, maar hier is zijn belijdenis heel zuiver).

Algemeen of zaligmakend

Het lijkt mij goed enkele verschillen tussen het algemene en het zaligmakende werk van de Heilige Geest te noemen. Daarbij kunnen verschillende voorbeelden uit de Bijbel, zoals ook de geschiedenis uit johannes 6, ons helpen. En verder letten we daarbij ook op wat de Heidelbergse Catechismus ons leert.

Het is belangrijk om te weten of wij slechts algemene werkingen van Woord en Geest kennen of dat Woord en Geest zaligmakend werken in ons hart. 'Onderzoekt uzelf of gij in het geloof zijt, beproeft uzelf. Of kent gij uzelf niet dat jezus Christus in u is? tenzij dat gij enigszins verwerpelijk zijt'(2 Korinthe 13:5).

Algemene werkingen heeft iedere kerkganger wel; zeker degene die serieus meeleeft. En soms nemen we ons voor er nog ernstiger werk van te maken. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een sterfgeval of een ongeluk, een belijdenisdienst of een avond-,

maalsbediening. Zulke indrukken kunnen algemene werkingen van de Geest zijn. Maar er moet een wonder van God in ons leven gebeuren. En dat vindt plaats als de Heilige Geest zaligmakend in ons gaat werken.

Een meisje, ze zette alleen haar voornaam onder de brief, schreef mij, al weer enkele maanden geleden, over dingen waarover het dit artikel gaat. Het kan inderdaad zijn dat het soms lijkt dat alles weer weg is. Dan kan het zo donker worden in je ziel en weet je niet meer hoe het verder moet. Maar waar de Heere werkt, daar werkt Hij onweerstaanbaar; dan komt Hij er ook weer op terug. Je zult dan toch niet terug kunnen naar de zonde en de wereld. En ook kun je niet wegblijven bij de Heere en Zijn Woord. Want juist vanuit dat Woord leerde je gezondigd te hebben tegen een goeddoend God. Dan leer je dat je het niet verdiend hebt, dat Hij nog ooit naar je omziet. Als je gaat zien hoe verfoeilijk je bent voor God, lijkt het je inderdaad onmogelijk dat Hij nog ooit aan je zal willen en kunnen denken. Maar vraag dan toch maar naar de Heere en Zijne sterkte. Waar de Heere werkt, zullen we vaak vragen: 'Doorgrond me en ken mijn hart, o Heer'.' En zullen we ook leren dat we Hem nodig hebben. We zijn het geheel onwaardig, maar toch kunnen we Hem niet missen. Het staat er zo hartelijk: Wie Hem need'rig valt te voet, zal van Hem Zijn wegen leren.

Het begin uit God

Wie is er in ons leven begonnen? Zijn we zelf achter Jezus gaan aanlopen (zoals de scharen deden) of heeft de Heere ons geroepen (zoals de discipelen). Allen worden we uitwendig geroepen. Door het Woord. En deze roeping is ernstig en welmenend. Maar onmisbaar nodig is de inwendige roeping. Of de Heere ons nu vindt in onze zonde van ongerechtigheid (werelds leven) of eigengerechtigheid (waarbij we trouw kerkelijk meelevend zijn), Zijn roeping is krachtig en onwederstandelijk. Wanneer Hij ons zo zaligmakend roept door Woord en Geest, werkt Hij in ons een droefheid naar God over de zonde. En deze werkt een onberouwelijke bekering tot de zaligheid. Maar wanneer er slechts algemene werkingen zijn, blijft er een oppervlakkig leven, een niet breken met alle zonden. Het Godsgemis wordt niet werkeljk doorleefd. Er komt een droefheid naar de (onze eigen) wereld. En deze werkt de dood.

Erbij horen of vragen

Wat heeft de aanraking met het Woord uitgewerkt? In de algemene werkingen is er een terstond met blijdschap ontvangen van het Woord (gelijkenis van het zaad: attheüs 1 3:20). Er is een gemakkelijk spreken: Heere, Heere, wij hebben in uw tegenwoordigheid gegeten en gedronken en Gij hebt in onze straten geleerd' (Lukas 1 3:25 en 26). Men rekent zichzelf erbij, maar de Heere weet er niet van. Er is ook niet de ernstige en aanhoudende zielevraag: Heere, Wie bent U eigenlijk? Hoe zal ik U leren kennen? ' Het laatste is juist een kenmerk van het zaligmakend werk van de Heilige Geest (zie Handelingen 9:5 en 6). Dan gaat de mens de wapens inleveren en vragen naar de Heere en Zijn wil. De breuk met de zonde is ernstig en de bede om het licht en de leiding van de Heilige Geest aanhoudend. Dat komt omdat de liefde Gods in het hart is uitgestort en deze verbindt aan de Heere en Zijn dienst.

Zondaar voor God worden

Hoe leren we onszelf kennen voor Gods aangezicht? In de algemene werkingen komt een mens veelal naar voren met hetgeen men wil doen en zijn voor de Heere. Jehu wilde zijn ijver tonen voor de Heere (2 Koningen 10:16), de rijke jongeling onderhield de wet op voorbeeldige wijze (Markus 10:20 en 21), de scharen zochten Jezus en spraken goed van Hem.

Waar de Heilige Geest zaligmakend gaat werken in ons hart daar leren we onszelf kennen in het licht van Gods wet. Van nature geneigd God en mijn naaste te haten en onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad, zegt de Catechismus. Zo leren we dat we Gods straffen waardig zijn en dat we onze schuld dagelijks groter maken. Dan worden we van al onze verwachting van onszelf en onze werken afgebracht. De

Heilige Geest gaat ons ervan overtui-

gen dat God wil dat aan Zijn gerechtigheid genoeg geschiedt. Er is de kracht van de Heilige Geest toe nodig om ons het daar mee eens te maken. 'Uw doen is rein en Uw vonnis gans rechtvaardig'.

Een volkomen Zaligmaker nodig

Juist in een weg waarin een mens het met God eens gaat worden, wordt plaats gemaakt voor de Persoon en het werk van de Zaligmaker. Het ontdekkende werk van de Heilige Geest is geen doel op zichzelf. Ook gaat het niet om pure angst en wanhoop. Zulke dingen op zich kunnen soms juist bij algemene overtuigingen voorkomen. De zaligmakende werkingen daarentegen verbinden juist aan de Heere en doen naar Hem vragen. De Heilige Geest maakt ons eerlijk voor God en doet ons onze armoede zien, om tot de rijkdom van Christus te leiden. Juist waar wij meer en meer onze doodsstaat en onmacht leren kennen, wordt Christus als volkomen Zaligmaker al meer noodzakelijk en onmisbaar. Tot rechtvaardigmaking vanwege onze zware schuld. Tot heiligmaking omdat wij verkocht zijn onder de zonde en in de strijd tegen de zonde zo zwak zijn. Hem krijgen we nodig. En het is de zaligmakende bediening van de Heilige Geest om het uit Hem te nemen en in het hart en leven van zo'n zondaar mee te delen. Zo komt er het geloof dat op jezus leert hopen en vertrouwen. Zo komen er de vruchten van het nieuwe leven, waardoor de begeerlijkheden der verleiding worden afgelegd en we vernieuwd worden in de geest van ons gemoed (Efeze 4:22 en 24).

Kennis van de Zaligmaker

Hoe hebben we Jezus leren kennen? In de algemene werkingen is dat geen vraag: Hij wordt immers gepredikt. Maar in de zaligmakende bediening leren we dat we Christus van onszelf uit niet kennen en ook het geloof niet bezitten. Dan wordt het nodig dat de Heere ons door Zijn Woord en Geest het geloof geeft om daardoor Zijn Zoon te leren kennen.

En als de Heilige Geest dat doet in de nood van ons leven, dan mogen we als een uitgewerkte en totaal verlorene ons geheel en al aan Jezus toevertrouwen. Dan mogen we het wonder geloven dat Hij ons van God gegeven is tot wijsheid, rechtvaardigmaking en heiligmaking. En dat voor zo één als ik ben; onbeschrijfelijk groot is dat. Dan steunen we ter zaligheid op niets anders dan op Jezus alleen. Met een volkomen hart. Zo mogen we proeven de zoete vrede met God die alle verstand te boven gaat. In Hem zien we, en hebben we op zo'n moment, door het geloof alles. Het is het werk van de Heilige Geest Christus te openbaren. Paulus schrijft (Galaten 1:15) dat het God behaagd heeft Zijn Zoon in hem te openbaren. Als Petrus de Christus mag belijden (Mattheüs 16:1 6) dan zegt de Heere Jezus dat vlees en bloed hem dat niet hebben geopenbaard, maar Zijn Vader.

De Heilige Geest leert ons dat het zo onmisbaar nodig is, dat dat ook voor het oog van ons hart gebeurt. Want anders kennen we jezus niet en kunnen we niet tot Hem vluchten en op Hem betrouwen. En zo maakt de Heilige Geest in de zaligmakende bediening juist verlegen om het geloof en om de Christus. En dat steeds weer. 'Trek mij, zo zal ik U nalopen'.

Capelle aan den IJssel

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen