Homeopathie: natuurlijke oplossing of bovennatuurlijke kracht?

Wat Is homeopathie?

Er is veel verwarring over wat homeopathie is. Deze verwarring wordt nog versterkt omdat sommige fabrikanten kruidenpreparaten en homeopathische preparaten allemaal als homeopatisch product op de markt brengen. De titel natuurgenezer is niet beschermd, ledereen mag zich zo nemen. Daarom is het goed eerst duidelijk te stellen wat homeopathie is.

Geen kruldengeneeskunde

Homeopathie wordt vaak verward met fytotherapie (kruidengeneeskunde). De fytotherapie werkt uitsluitend met geneesmiddelen van plantaardige oorsprong, soms als puur extract, soms verdund. In het algemeen kent men het werkingsmechanisme van de bestanddelen van het preparaat.

Ook veel in de reguliere geneeskunde gebruikte medicijnen zijn afgeleid van plantaardige producten. Voorbeelden zijn aspirine (uit wilgenbast), digoxine (uit vingerhoedskruid), morfine (uit papaver) of penicilline (uit bepaalde schimmels). Om verschillende redenen is men de werkzame stoffen synthetisch (scheikundig) gaan bereiden: het is vaak goedkoper en zuiverder van samenstelling zodat een nauwkeuriger dosering mogelijk is.

Alternatieve geneeswijzen

Homeopathie en fytotherapie worden allebei gerekend tot de zogenaamde alternatieve geneeswijzen. Dit in tegenstelling tot de reguliere geneeskunde die door de meeste medici wordt uitgeoefend en die door wetenschappelijke onderzoeken zorgvuldig is onderbouwd.

Principes van de homeopathie

De homeopathie berust op een geheel andere basis. De oorspronkelijk gebruikte stof kan van plantaardige of dierlijke oorsprong zijn, maar ook een metaal of zout.

Similia-principe

De keuze voor een stof voor een geneesmiddel is gebaseerd op het zogenaamde similia-principe. Daarmee wordt bedoeld dat als inname van een stof in niet-verdunde vorm bepaalde klachten geeft, een verdunning van deze stof vergelijkbare klachten kan genezen. Een voorbeeld: koffie (extract van de koffieplant) verdrijft de slaap; dan zal een sterke verdunning van koffie slaapbevorderend werken. Aangezien er duizenden preparaten zijn, zal de homeopaat zoveel mogelijk klachten verzamelen om een zo passend mogelijk medicijn te vinden.

Karaktertypen

Een tweede principe is het onderscheid in allerlei 'karaktertypen'. Bij elk type mens past volgens de homeopathie een bepaald type geneesmiddel. Zo zouden blonde, huilerige vrouwen met blauwe ogen (het pulsatilla-type) bij voorkeur met het middel pulsatilla (wildemanskruid) behandeld dienen te worden. Volgens dit principe kunnen twee mensen met hetzelfde klachtenbeeld toch met verschillende medicijnen worden behandeld.

Potentiëringsproces

Het derde homeopathische principe is het potentiëringsproces. Hoe meer het geneesmiddel wordt verdund, hoe sterker het zal werken. Men spreekt in de homeopathie dan ook niet van verdunnen, maar van potentiëren (krachtiger maken). Dit gebeurt alleen wanneer het geneesmiddel bij het verdunnen tevens volgens een bepaalde (oorspronkelijk rituele) manier geschud wordt, of, bij een vaste stof, verwreven wordt. En hiermee komen we bij een fenomeen dat op geen enkele wijze natuurwetenschappelijk verklaard kan worden. De sterkte van de potentie wordt meestal aangegeven door de letter D (van decimaal), gevolgd door een getal. D3 betekent dan dat de oorspronkelijke stof ('oertinctuur') duizend keer verdund is, in drie stappen van een op tien, waarbij bij elke stap geschud/gepotentiëerd dient te worden. Een D6 van paracetamol zou betekenen: één tabletje opgelost in vijfhonderd liter water of alcohol... Maar de homeopathie gaat veel verder: potentiëringen van D12, D20 en D30 zijn heel gebruikelijk. Wie wat van scheikunde afweet, zal met mij eens zijn dat bij D24 (denk aan de scheikundige term 'het getal van Avogadro') slechts een op de twintig flesjes nog een enkele molecuul van de werkzame stof kan bevatten. Daar komt nog bij dat geen enkel oplosmiddel honderd procent zuiver is. Een bruinglazen flesje water bevat na een uur al koper in een D7-verdunning. Toch wordt dit koper volgens de homeopathie niet meegepotentiëerd bij het schudden. Er moet dus een andere, bovennatuurlijke kracht in het spel zijn.

Er zijn wel verschillende verklaringen gezocht voor deze kracht. Door het schudden zou de oorspronkelijke stof de moleculen van het oplosmiddel in een soort elektromagnetische trillingstoestand brengen (die dan blijkbaar maanden tot jaren zou blijven bestaan). Volgens een andere verklaring zouden de moleculen van de oertinctuur (basisstof) een soort werkzame en blijvende 'molecuulafdruk' in het oplosmiddel veroorzaken. Men heeft het bestaan van dergelijke verschijnselen nimmer natuurwetenschappelijk kunnen aantonen.

Hahnemann

Hahnemann, die algemeen als grondlegger van de homeopathie wordt gezien, spreekt over 'het tevoorschijn halen van innerlijke, spirituele, medicinale krachten'. De werkelijke spirituele krachten kunnen pas maximaal tot ontplooiing komen als ze volledig uit de materie worden vrijgemaakt. (Hahneman gebruikte meer van die moeilijke uitdrukkingen). Samuël Hahnemann (1755-1843) was een Duitse arts met een enorme talenkennis, die zich sterk afzette tegen de geneeskunde in zijn tijd. Om zijn inkomen aan te vullen, begon hij oude boeken te vertalen, waarbij hij sterk onder invloed kwam van 'wetenschappers' uit de zestiende eeuw, zoals de alchemist Agrippa von Nettesheim, de grondlegger van de occulte filosofie (leer van het occultisme), Paracelsus (die behalve arts ook alchemist, astroloog en waarzegger was) en de magnetiseur Mesmer. (Een alchemist is een scheikundige uit de middeleeuwen, een magnetiseur is iemand die ervan uitgaat dat er allerlei stralingen zijn die je door strijken en handoplegging kunt beïnvloeden.) Bijzonder gegrepen werd Hahnemann door geschriften van de Chinese wijsgeer Confucius (ongeveer 600 voor Christus). Deze leerde onder andere dat de mens, door zich te verdiepen in kosmische krachten, uiteindelijk in harmonie met de kosmos zou komen en in een volmaakte toestand kon geraken. In één van zijn brieven noemt de vrijmetselaar Hahnemann de Heere Jezus een aartsdweper, Die niet de verlichte mens tot gelukzaligheid leidt maar Zich met tollenaren en zondaren bezighoudt tot ergernis van de liefhebbers van de waarheid. Confucius daarentegen wordt door hem omschreven als de ware verlosser van de mensheid.

De basis van de leer der homeopathie, zoals Hahnemann deze in zijn 'bijbel' van de homeopathie 'Organon' uitgebreid beschrijft, is onder andere ontleend aan de denkwijzen van bovengenoemde personen. Als oorzaak van ziekte ziet hij een verstoring van de spirituele Dynamis, de levenskracht. Ziekten zijn daarom alleen te genezen door spirituele, dynamische regelkrachten van geschikte (hooggepotentiëerde) geneesmiddelen die op deze spirituele levenskracht inwerken.

Groeiende belangstelling

Momenteel groeit de belangstelling voor alternatieve geneeswijzen sterk. Met name ook het reformatorische volksdeel blijkt een goede afnemer van homeopathische middelen te zijn, lazen we recent in het Reformatorisch Dagblad. Deze populariteit wordt in de hand gewerkt door het luisterend oor van de genezer, die alle tijd voor de patiënt neemt, en de gedachte met onschuldige natuurlijke geneesmiddelen zonder bijwerkingen te kunnen worden behandeld, vaak van klachten waar de regulier werkende arts geen oplossing voor heeft.

Baat het niet, dan schaadt het niet?

Veel mensen, zowel artsen als patiënten, zijn onvoldoende bekend met de oorsprong van de homeopathie, of hebben daar geen boodschap aan. Zij redeneren vanuit het principe 'baat het niet, dan schaadt het niet'. Anderen zijn van mening dat er over een aantal jaren vast wel een natuurwetenschappelijke verklaring voor de werking van homeopathische medicijnen zal komen. Er zijn ook artsen die homeopathie als een onschuldige placebo-therapie met een psychologisch effect zien. (Onderzoek iemand met onbegrepen moeheidsklachten of psychische problemen, zeg dat zijn lever, nieren en alvleesklier niet in orde zijn, schrijf wat onschuldigs voor wat zogenaamd pas na maanden werkt, en je geeft hem de kans om er zonder gezichtsverlies weer langzaam bovenop te komen).

Complex-homeopathie

Door sommige artsen en huisartsen wordt overigens de zogenaamde complex-homeopathie toegepast. Hierbij wordt alleen klachtgericht behandeld met mengsels van laaggepotentiëerde (D3-D6) preparaten. Er wordt bijvoorbeeld niet naar het karakter gekeken, zoals een homeopaat zou doen. De klassieke homeopaten zien deze behandeling echter niet als 'echte' homeopathie, maar als een soort verbasterde kruidengeneeskunde.

Waarom niet?

Mag je kiezen voor een homeopathische behandeling? Zonder homeopathie direct als occult te willen betitelen, ben ik toch geneigd om deze vraag met 'nee' te beantwoorden.

Het feit dat het potentiëren tegenwoordig door 'schudmachines' wordt gedaan en niet meer volgens een handmatig ritueel, doet niets af aan het feit dat hierdoor niet te verklaren krachten worden vrijgemaakt. En het principe van een D3-potentie is gelijk aan dat van een D30-potentie, zoals het wegpakken van een tientje evengoed diefstal is als het stelen van duizend gulden.

In de Bijbel kunnen we uiteraard geen rechtstreekse uitspraak over homeopathie vinden. Wel kunnen we in de eerste verzen van 1 Johannes 4 lezen hoe we de geesten die uit God zijn moeten onderscheiden van de geest van de antichrist. Johannes spreekt hier in de eerste plaats over dwaalleraars, maar we hebben gezien hoe de homeopathie rechtstreeks verbonden is met de filosofie van Hahnemann.

En al zijn helaas veel reguliere artsen en wetenschappers atheïst, de reguliere geneeskunde die zij beoefenen is echter meestal gebaseerd op meetbare en verklaarbare processen en niet op de werking van bovennatuurlijke krachten van mogelijk verkeerde oorsprong. Sommige wetenschappers zeggen: "Ik weet niet hoe het werkt, maar het werkt wel". Dat is echter geen garantie dat het geen verdachte handeling is. Denk aan de tovenaars in het Oude Testament die ook veel macht hadden, maar waartegen ernstig gewaarschuwd werd. Met name ex-natuurgenezers waarschuwen voor het gevaar dat homeopathie een middel kan zijn om mensen geleidelijk aan in de wereld van het New Age-denken en het occultisme binnen te voeren. Is een christen-homeopaat dan toch iemand die, misschien zelfs ongewild, twee heren dient? Paulus dacht ook een goed werk te doen toen hij de christenen vervolgde. Heiligt het doel, gezondheid van de medemens, de middelen? Hoe ver moet je een moeras binnengaan om te ontdekken dat het een moeras is?

In het boekje van Van Balen e.a. komen de schrijvers tot de conclusie dat er geen Bijbelse argumenten zijn om homeopathie als occulte geneeswijze af te wijzen, tenzij de therapeut gebruik maakt van occulte methoden bij diagnosestelling of behandeling.

Persoonlijk sta ik niet achter deze conclusie. Zolang er nog zoveel onduidelijkheden zijn rondom homeopathie zou ik een oud adagium uit de geneeskunde adviseren: "In dubio abstine"; bij twijfel afblijven!

Literatuur

- E.C. van Balen e.a.: Mag ik alternatief behandeld worden? J. J. Groen, 1993 

- R. van der Ven: Van kwaal tot erger. Buijten & Schipperheijn, 1997 

- Rianne van der Smitte: Twee Heren... Gideon, 1992 

- S. Hahnemann: Organon. VSM-Alkmaar, 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen