Alexander Comrie en het ABC des geloofs

Afkomst

Comrie is op 16 december 1706 geboren te Perth in Schotland. Hij stamt uit een deftig en godzalig geslacht. De bekende Andrew Gray was Comries eigen grootvader van moeders zijde. Comrie kon goed studeren. In Perth bezocht hij het gymnasium. Reeds op jonge leeftijd was hij bekend met het reformatorisch belijden, zoals we dat kunnen vinden in de belijdenis en de catechismus van Westminster. Thuis en in de kerk zal hij ongetwijfeld de vragen hebben geleerd uit de Westminster Catechismus. Hij heeft onder andere catechisatie gehad van de broers Ralph en Ebenezer Erskine. Ook de bekende Thomas Boston heeft hij meerdere malen horen preken. Met zeer grote waardering spreekt Comrie over deze predikers van Gods genade in Christus. In mijn jeugd waren de oude leraars Erskine, Boston ... voor de jonge, lieve kinderen van de Heiland geheel anders dan thans het geval is. Toen hadden wij lieve leidslieden die de lammeren in hun armen vergaderden en in hun schoot droegen en ... met zachtheid bestuurden. Zij gedroegen zich naar de gang van het genadewerk.

Over de bekering van Comrie is weinig bekend. Naar zijn eigen zeggen heeft hij de Heere reeds mogen vrezen vanaf zijn kinderjaren. Door financiële problemen van zijn vader kan Comrie zijn studie niet afmaken. Hij moet gaan werken en krijgt in Edinburg een kantoorbaan.

Nederland

Kort na 1725 is Comrie in Nederland. Een koopman uit Rotterdam nodigt hem naar ons land. Als jonge man van twintig jaar is Comrie kantoorhulp bij een Nederlandse koopman. In de handel voelt de jonge Comrie zich echter helemaal niet thuis. Wat is het een wonder als de Heere de weg baant naar de studie van de theologie in Groningen. Op 8 september 1729 wordt hij in Groningen als student ingeschreven. Aan zijn studietijd bewaart hij goede herinneringen. Hij staat op vertrouwelijke voet met de hoogleraren A. Driessen en C. van Velzen. Uiteindelijk sluit Comrie zijn studie af in Leiden en wordt op 1 mei 1735 door Nicolaas Holtius bevestigd tot predikant van Woubrugge. Ruim 38 jaar

mag hij deze gemeente dienen. In 1774 overlijdt hij.

Ambtsbediening

Comrie was een predikant die veel studeerde. In het voorwoord op een van zijn prekenbundels zegt hij weinig uit te gaan in de gemeente. Dat wij zo weinig uitgaan, hopen wij, dat gij lieden ten beste zult nemen... Ik ben voor het verborgen eenzaam. Comrie zat graag op zijn studeerkamer. Uiteraard zal hij daar niet alleen boeken hebben gelezen en geschreven. De studeerkamer is voor een predikant ook de plaats waar hij worstelt met zielen. Waar hij in meditatie is over de verborgenheden van het geloof. Waar hij worstelt om het rechte verstaan van de Schriften. De studeerkamer is voor elke prediker van het Evangelie een zeer belangrijke plaats. Veel belangrijke boeken heeft Comrie geschreven. Enkele van zijn werken zijn:

* Het ABC des Geloofs (1739);

* Verhandeling over enige Eigenschappen des Zaligmakenden Geloofs (1744);

* Een Verzameling Leerredenen (1749);

* Een verklaring van de eerste zeven zondagen van de Heidelbergse Catechismus (1753);

* Examen van het Ontwerp van Tolerantie (1753).

Tolerantie (1753). Ook heeft Comrie verschillende boeken van de Schotse oudvaders in de Nederlandse taal vertaald. Het bekende werk van Thomas Boston over het genadeverbond is door Comrie in het Nederlands vertaald. In zijn boeken gaat Comrie in op verschillende zaken uit de geloofsleer. Het blijkt dat hij heel goed op de hoogte is van allerlei ontwikkelingen en tegenstellingen in de kerk van zijn tijd. En hoewel Comrie de weerlegging van tegenstanders niet uit de weg gaat, is het toch zo dat zijn boeken bedoeld zijn voor de eenvoudigen ... om dezen vertrouwd te maken met de rechte beoefening van het geloof.

Hij geeft in zijn boeken vooral aandacht aan de betekenis van het geloof. Daarover was in de achttiende eeuw heel wat te doen in de kerk van Nederland.

Strijd

In de achttiende was er een grote strijd over het wezen van het geloof. In deze strijd ging het over de vraag wat onmisbaar is voor het zaligmakend geloof. Het ging daarbij met name over de vraag of het vertrouwen in de vergeving van de zonden (Zondag 7 van de Heidelbergse Catechismus) behoort tot het wezen van het geloof. Wilhelmus a Brakel ontkende dit. Theodorus van der Groe echter leerde dat het vertrouwen in de vergeving van de zonden een wezenlijk onderdeel van het ware geloof is. Verschillende anderen hebben zich ook met deze vraag bezig gehouden. Er ontbrandde in de achttiende eeuw een zeer heftige strijd, ook onder de ware kinderen van God. Comrie droeg leed over deze twisten. Het is de verdienste geweest van Comrie dat hij de tegenstellingen en vragen heeft doordacht en beantwoord.

Comrie maakt in zijn antwoord onderscheid tussen de gave van het geloof en de daad van het geloven. Er is dus verschil tussen het geloof en geloven, tussen de gave en de beoefening van het geloof. Het geloof is een gave van God. En in deze gave is het vertrouwen in de vergeving de zonden mede begrepen. In dat opzicht valt Comrie dus Van der Groe hartelijk bij. Anderzijds zegt Comrie dat het vertrouwen niet altijd beoefend wordt. In het geloven (de daad van het geloof) kan veel zwakheid en onvolkomenheid zijn. En zo heeft Comrie een evenwichtig tussenstandpunt ingenomen in de scherpe strijd. In zijn preken en boeken komen de vragen rond het ware geloof uitvoerig aan de orde. We zien Comrie pastoraal bezig rondom de vragen van het ware geloof. In het ABC des geloofs komt dit duidelijk naar voren.

Inleiding van het ABC des geloofs

Het ABC des geloofs is een boekje dat bij lezing best inspanning vraagt van de lezer. In alfabetische volgorde behandelt Comrie allerlei woorden uit de Bijbel die synoniem zijn aan het woord geloof en geloven. Comrie begint met een korte inleiding. De aanleiding voor het boekje is dat

Comrie veel wanstaltige gedachten over het geloof bespeurt, even a/s of het alleen in een daad van aannemen van Christus bestond. Hij geeft vervolgens eerst weer wat hij onder het geloof verstaat: dat dierbare zaligmakende geloof, hetwelk Gods dierbare gave is; waardoor de overtuigde, belaste en beladen zondaar uit zichzelve en al zijn gerechtigheid tot Jezus uitgaat, Hem omhelst, en aangrijpt. Dit is het geloof waaruit de rechtvaardige leeft, en deel aan al de verbondsgoederen ontvangt, waardoor wij zalig worden.

Een paar dingen vallen op in deze omschrijving van het geloof.

In de eerste plaats wijst Comrie op de gave van het geloof. Het geloof is een dierbare (dat is kostbare!) gave van God (Efeze 2 : 8).

In de tweede plaats is het geloof werkzaam in een overtuigde, belaste en beladen zondaar! Het ware geloof is onbestaanbaar zonder kennis van eigen ellende.

In de derde plaats drijft het ware geloof een zondaar uit zichzelf en al zijn gerechtigheid. Een overtuigde zondaar heeft nimmer rust in bijvoorbeeld de kennis van zijn ellende. Ook heeft hij geen rust in het verrichten van goede werken zoals bijvoorbeeld: bijbellezen, bidden, verlangen naar bekering, verdriet over de zonde en dergelijke. Dat zijn natuurlijk wel belangrijke zaken, maar dat is niet genoeg. Dat geeft de ziel geen rust!

In de vierde plaats is geloven een daad die tot Jezus uitgaat, Hem omhelst, en aangrijpt. De gelovige kan niet rusten buiten en zonder Jezus. Het geloof gaat, met afzien van alles wat van hemzelf is, uit tot Jezus. En in het uitgaan, omhelzen en aangrijpen van Jezus ligt de zaligheid en de vrede van Gods Kerk.

Tenslotte geeft het ware geloof deel aan al de verbondsgoederen! En zonder dit geloof is het onmogelijk Gode te behagen.

Bedoeling

Comrie zegt in zijn inleiding ook iets over de bedoeling van dit boekje. In de strijd van zijn dagen wil hij leiding geven aan het geestelijke leven van Gods kinderen. Nadrukkelijk wijst Comrie op de noodzaak om zichzelf te onderzoeken en te beproeven in des Heeren vreze. Het is de hoop van Comrie dat de onnodige verschillen zouden ophouden, en ook het hard behandelen van de kleinen. In de verschillende woorden van de Bijbel die synoniem zijn met het geloof ziet Comrie iets van de veelvuldige wijsheid Gods waardoor de ene gelovige veel van het geloof zal hebben onder de benaming van vertrouwen, maar een ander zal meer werkzaam zijn in het vluchten tot Jezus. Beide zijn werkzaamheden van hetzelfde geloof en daarom heeft de een de ander niet te verdenken, noch hard te behandelen. Steeds weer blijkt het bewogen doel van Comrie om leiding te geven aan het geloofsleven van Gods ware kinderen op deze aarde. Hij tracht leiding te geven aan het geloofsleven in zijn eenheid en in zijn verscheidenheid. Gods kinderen immers zijn wel één maar niet eender! Comrie geeft in zijn boeken blijk van een diep en bijbels inzicht in de verborgenheden des geloofs.

Inhoud

Onder benamingen als aannemen, aanhangen, aandoen, drinken, hongeren en dergelijke geeft Comrie iets weer van de betekenis van het ware geloof. Bij sommige woorden staat Comrie heel uitvoerig stil. Bij andere woorden weer wat minder. In ieder geval zien we in dit boek een innige en bevindelijke verhandeling van het ware geloof. Het woord armoede kan als voorbeeld dienen. Voor Comrie is het duidelijk dat het geloof arm maakt. De gelovigen zijn rijk in God, maar in zichzelf zijn Gods kinderen arm. De Heere maakt zijn kinderen arm en Hij houdt ze ook arm. Heel praktisch en concreet gaat Comrie in op de wijze waarop de Heere Zijn kinderen arm houdt. De Heere kan Zijn kinderen klein houden bijvoorbeeld door het verbergen van de genaden die zij bezitten.

De Heere kan Zijn kinderen ook arm houden doordat zij veel bij hun verdorvenheid en zondige aard worden bepaald. Gods volk wordt arm genoemd, omdat zij althoos arm blijven, klein en nederig onder alle genietingen; hoe meer van God, hoe armer en handelbaarder en ootmoediger; de huichelaars worden door hun bevindingen opgeblazen; maar hier is het met Abraham, dat ik mij onderwonden heb, om met de Heere te spreken, hoewel ik stof en as ben! (Genesis 18:27).

Besluit

Het werk van Comrie is heel belangrijk voorde prediking in onze gemeenten. Ds. G. H. Kersten heeft zich veel en graag op Comrie beroepen. Comrie paart gedegen kennis van de gereformeerde leer aan bevindelijke wetenschap van de enige troost. Daarin is hij ook voor onze tijd nog volop actueel. Hij mocht ook zelf delen in het geheim van het nieuwe leven. Nooit heb ik meer blijdschap gehad dan aan Christus' voeten liggend, deze met tranen nat te maken. Wantik, mezelf kennende als de grootste der zondaren ben veel vergeven en gevoel dat ik veel liefheb.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen