Zelfbeproeving is bijbels

De eerste vraag die op kan komen is of zelfbeproeving nu eigenlijk wel nodig is. Veel mensen, ook in de kerk geven daar vandaag een negatief antwoord op. Zelfbeproeving vinden ze onnodig. Het is een zoeken in jezelf, een onvruchtbaar, ziekelijk peuteren in jezelf. Het brengt maar onzekerheid met zich mee en je moet tenslotte geloven, want alles is volbracht door Christus.

Nieuwe Testament

Deze mensen hebben Gods Woord niet mee. Het is Paulus zelf die onder andere in de tweede brief aan de gemeente van Korinthe tot zelfbeproeving oproept. Hij schrijft: nderzoekt uzelf, of gij in het geloof zijt, beproeft uzelf (2 Korinthe 13:5).

In het onderzoeken en beproeven gaat het in principe om hetzelfde. Het benadrukt de noodzaak van het zelfonderzoek. De Korinthiërs kunnen zich druk maken over Paulus en de boodschap die hij bracht, maar hoe is het nu met hen zelf voor Gods alziend oog. In dit beproeven gaat het er om of het goed met mij zal zijn als God mij zal onderzoeken als ik sta voor Zijn rechterstoel. Het gaat om het antwoord op de vraag: Mijn ziele doorziet gij uw lot, hoe zult gij rechtvaardig verschijnen voor God?

In de brief aan de gemeente van Galaten doet Paulus een soortgelijke oproep. Hij vraagt of de gemeenteleden zelf hun eigen werk willen beproeven voor het aangezicht van God (Galaten 6 : 4). Men moet het leven dagelijks toetsen aan het Woord van God.

Oude Testament

In het Oude Testament vinden wede oproep tot zelfbeproeving eveneens. Op de puinhopen van Jeruzalem klinkt de oproep van Jeremia: Laat ons onze wegen onderzoeken en doorzoeken en laat ons weerkeren tot de Heere

(Klaagliederen 3 : 40). Dan zegt Jeremia niet: oor mij is het niet nodig om mijzelf te onderzoeken, ik ben tenslotte profeet, ik ben bekeerd. Nee dan is het na ontvangen genade eveneens nodig om het eigen leven te onderzoeken en te doorzoeken. De levenswandel moet worden onderzocht maar ook het hart waaruit de levenswandel voortkomt. En de uitkomst... Jeremia weet het, afgeweken, er moet een weerkeer komen tot de Heere.

Ook de profeet Zefanja roept, gelet op het komende oordeel van God op tot een doorzoek u zelf nauw, ja doorzoek nauw gij volk dat met geen lust bevangen wordt (Zefanja 2 : 1). Het volk wordt opgeroepen zich voor de Heere te verzamelen en te verstaan hoe zwaar ze God vertoornd hebben door hun grote en vele zonden.

Veel soorten beproeving

In de Bijbel wordt het woord 'beproeven' voor tal van onderzoek gebruikt. Er is niet alleen sprake van zelfbeproeving, maar ook van beproeving van het geloof door de Heere. De Heere beproeft de Zijnen, zoals goud en zilver worden beproefd, zodat Gods genade des te meer naar voren komt. Denk maar eens aan Job. Daarnaast doorzoekt en onderzoekt God het binnenste van een mens voortdurend. Hij is het die harten en nieren beproeft (Psalm 7:10). In de brieven van het Nieuwe Testament worden de gemeenten opgeroe-

pen weg en wandel te beproeven in het licht van wat God vraagt in Zijn Woord en Wet: eproevende wat de Heere welbehagelijk is (Efeze 5 : 10). In de prediking van de profeten gaat deze oproep in het Oude Testament ook steeds weer uit.

Daarnaast is er een beproeven en onderzoeken van elkaar en de leer die gebracht wordt. De geesten moeten worden beproefd of ze uit God zijn.

Zelfbeproeving in eigen kracht

Bij het lezen van het woord 'zelfbeproeving' kan de gedachte opkomen: at kan ik zelf, dat moet ik zelf doen. De farizeeër in de gelijkenis van de farizeeër en de tollenaar die de Heere Jezus vertelt, doet het zelf. In zijn gebed deelt hij het resultaat van zijn zelfbeproeving de Heere mee: Godl ik dank U, dat ik niet ben gelijk de andere mensen, rovers, onrechtvaardigen, overspelers; of ook gelijk deze tollenaar. Ik vast tweemaal per week; ik geef tienden van alles, wat ik bezit (Lukas 18 : 10, 11).

Het is het resultaat van zelfbeproeving in het leven van een mens die bij zichzelf vertrouwde. Om met Calvijn te spreken, fundeer ik dan de waarde van mijzelf op de klein achting van anderen. Een spreekwoord zegt: ie zichzelf aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht' De zaligheid voor zo'n mens ligt vast in zijn eigen doen en laten. Het is niet anders dan zelfbedrog, zelfmisleiding. Paulus zegt daarvan tegen de Galaten: ant zo iemand meent iets te zijn, daar hij niets is, die bedriegt zichzelven in zijn gemoed (Galaten 6:3). Voor Gods rechterstoel zal dan eens blijken, datje het levenshuis op zandgrond hebt gebouwd.

Zelfbeproeving door genade

Voor ware zelfbeproeving is Gods genade onmisbaar. Ons verstand is verduisterd, wij bedriegen onszelf en kunnen onszelf daarom niet beproeven. Door ons verduisterd verstand zoeken we rust in onszelf en de wereld. We rechtvaardigen onszelf, willen als God zijn en vinden zelfbeproeving onnodig. Ons verduisterd verstand kan de schuilhoeken van ons hart ook niet doorzoeken.

Als God door Zijn Woord en Geest in het leven van een mens gaat werken, gaan we zien Wie God is maar ook wie een mens is. Calvijn zegt dat de mens nooit tot een zuivere kennis van zichzelf geraakt, tenzij hij eerst Gods aangezicht aanschouwd heeft, en van diens aanblik afdaalt tot het beschouwen van zichzelf.

Genade leert bidden: oorgrond mij en ken mijn hart; beproef mij en ken mij gedachten, en zie of bij mij een schadelijke weg zij; en leid me op de eeuw/ge weg (Psalm 139:23, 24). Het licht van Gods Woord en Geest is steeds opnieuw nodig om te zien wie een mens is en blijft in het licht van Gods Woord en Wet. Het kan niet anders of oprechte zelfbeproeving brengt een mens op de knieën. Aan de ware zelfbeproeving komt in de tijd nooit een einde, omdat Gods kinderen niet stoppen met zondigen en de diepte van de zonden steeds groter wordt. Wat geldt hier voor ieder van Gods kinderen persoonlijk: raaf dieper, mensenkind en gij zult meer gruwelen vinden.

Oprechte zelfbeproeving leert bidden: Wees mij de zondaar genadig. David zingt: Ik beleed na ernstig overleg mijn boze daan.

Deze zelfbeproeving zal voor het eerst maar ook steeds opnieuw begerig maken naar de vergeving der zonden en de gerechtigheid van Christus (Hei-

delbergse Catechismus, antwoord 115). Zelfbeproeving zal dagelijks doen bidden om bekering, vergeving maar ook om de weg des levens bekend gemaakt te krijgen van de Heere. De Heere moet ons dan leiden in Zijn waarheid voor de dingen van de tijd en de eeuwigheid. De ware zelfbeproeving geeft antwoord op de vraag: at leeft er nu in mijn hart? Leef ik nog mijn eigen leven, het leven voor deze wereld, of gaat mijn hart uit naar Gods Woord, naar de Heere. Paulus mag hierover schrijven: k ben met Christus gekruist; en ik leef, doch niet meer ik, maar Christus leeft in mij (Galaten 2 : 20a).

Dit is van levensbelang, want als Christus niet in ons leeft dan zijn we dood, dood als de verloren zoon bij de zwijnentrog.

Zelfbeproeving en Heilig Avondmaal

Tot de juiste voorbereiding voor het Heilig Avondmaal behoort de zelfbeproeving. Daarover spreekt het formulier dat bij de bediening van het Heilig Avondmaal wordt gelezen. In het formulier wordt dan verwezen naar wat Paulus schrijft in zijn eerste brief aan de gemeente van Korinthe: e mens beproeve zichzelven, en ete alzo van het brood en drinke van de drinkbeker (1 Korinthe 11 : 28).

In deze zelfbeproeving gaat het om drie dingen zegt het formulier. Hij bedenke bij zichzelf zijn zonde en vervloeking opdat hij zichzelf mishage. Het gaat dan om de ontzettende werkelijkheid van het overtreden van Gods wet en het liggen onder de vloek. Ik ben een in zonde geboren en ontvangen Adamskind en ik zondig maar door. Gods wet moet over mij het drievoudige doodsvonnis uitspreken. Deze ware zondekennis doet buigen en bukken voor God in verootmoediging. Ten andere onderzoeke een iegelijk zijn hart, vervolgt het Avondmaalsformulier, of hij ook deze gewisse belofte van God gelooft, dat hem al zijn zonden om het lijden en sterven van Jezus Christus vergeven zijn en de volkome gerechtigheid van Christus hem als zijn eigen toegerekend en geschonken zij. Dit is de eenzijdige genade van God, Die Hij aan verloren zonen en dochters wil schenken. Het gaat om het 'Hij' voor 'mij'. En ten derde onderzoeke een iegelijk zijn geweten of hij ook gezind is, voortaan met zijn ganse leven waarachtige dankbaarheid jegens God de Heere te bewijzen. Het gaat dan om het groter zondaar worden en minder zonden doen.

Je ziet, dat het volgens het Avondmaalsformulier in de zelfbeproeving gaat om de zo bekende drie stukken van ellende, verlossing en dankbaarheid. Dit is niet alleen van belang bij de eerste keer, dat men getrokken wordt tot het Avondmaal, maar dit is in iedere voorbereidingsweek opnieuw nodig. Het is niet alleen in de voorbereidingsweek nodig, maar iedere dag.

Ter afsluiting

Voor een aards examen maken we ons erg druk. Hoe zal dat onderzoek op school uitvallen? Maar als God ons vandaag zou onderzoeken voor Zijn rechterstoel wat dan? Zonder dat we zelfbeproeving van de Heere geleerd hebben, zal onze val groot zijn.

Voor een aardse school kun je te weinig gaven hebben om een examen ooit te halen, maar die ware zelfbeproeving kan en wil de Heere de minst begaafde en bedeelde leren. Voor het leren van die zelfbeproeving ben je ook nooit te jong of te oud.

Een leven van zelfbeproeving doet buigen en bukken voor God en mensen, 's Morgens wordt er dan gevraagd: Heere, maak mij toch Uw wegen door Uw Woord en Geest bekend, 's Avonds zal men moeten belijden als God ons onderzoekt: tekort, tekort: Heere wilt U mijn zonden, die Uw hoogheid schonden, verzoenen en zuiveren.

Wat spreekt het van Gods genade als de vijand, de satan zijn pijlen afschiet en zegt: het is allemaal niets, nu zul je nog eeuwig sterven en je mag dan met Psalm 26 zingen:

Beproef vrij van omhoog, Mijn hart, dat voor Uw oog, Alwetende steeds open lag. Doorzoek mij; toets mijn gangen; Doorgrond al mijn verlangen; En stel mijn oogmerk in de dag.

Barendrecht, L. Terlouw

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen