Aids nog steeds niet te genezen

Aids is een afkorting van Acquired Immune DeRciency Syndrome. Aids is eigenlijk een soort verzamelnaam voor allerlei ziektes die het gevolg zijn van een nietwerkend afweersysteem. Aids loopt iemand op via een besmetting met HIV, het Human Immunodeficiency Virus. Iemand die besmet is met HIV, wordt seropositief genoemd.

HIV is een virus dat het afweersysteem van de mens binnendringt en ondermijnt. Het menselijk afweersysteem beschermt tegen bacteriën, virussen en ziektekiemen. Wie een slecht functionerend afweersysteem heeft, wordt sneller ziek en doet er langer over om weer beter te worden.

Dringt het HlV-virus het lichaam binnen, dan 'pakt' het bepaalde cellen vast, de T-helpercellen. Vervolgens dringt het virus die cellen binnen en maakt ze kapot. En dat heeft grote gevolgen. De helpercellen zorgen er namelijk voor dat een bepaald soort witte bloedlichaampjes (lymfocyten) antistoffen maken tegen indringers; of dat nu virussen, bacteriën of schimmels zijn. Zo schakelt het HlV-virus de helpercellen uit, de lymfocyten werken niet meer en de aanmaak van antistoffen stokt. Anders gezegd: de 'verdedigingslinie', die indringers moet tegenhouden, begint gaten te vertonen. De indringers kunnen oprukken en het lichaam ziek maken. Voor het stellen van de diagnose aids tellen artsen het aantal CD4-cellen van een patiënt. Een gezond mens heeft tussen de vijfhonderd en vijftienhonderd van deze cellen. Is het aantal van die cellen minder dan vijfhonderd, dan is het immuunsysteem aangetast. Onder de tweehonderd cellen en met bepaalde infecties als gevolg van verminderde weerstand, wordt de diagnose aids gesteld.

Besmetting

Besmetting met HIV kan op verschillende manieren. Het meest voorkomend is besmetting door seksueel contact. Het risico op besmetting is niet heel erg hoog: ongeveer vier promille van de mensen die seksueel contact heeft met een HlV-besmet persoon, wordt zelf besmet. Toch is seksueel contact de belangrijkste besmettingsbron in de wereld.

Vooral in Afrika komt ook besmetting van moeder op kind veel voor. Als een moeder HlV-besmet is, kan zij dat overdragen op haar kind. Dat kan tijdens de zwangerschap, de bevalling of het geven van borstvoeding. In Zuid-Afrika, in de provincie Kwazulu-Natal, is bijvoorbeeld veertig procent van de zwangere vrouwen HlV-besmet. Met medicijnen kan het risico op besmetting voor het kind worden terug gebracht van acht tot twee procent.

Bloed-bloedcontact is een andere manier van besmetten: door contact van gezond bloed met besmet bloed kan het virus worden overgedragen. Dat kan bijvoorbeeld bij bloedtransfusies of bij een ongeluk. Maar ook een bezoek aan de kapper is in Afrika niet zonder gevaar: bebloede scheermesjes kunnen ook oorzaak zijn van besmet-

ring. Verzwegen is het drama in China, waar duizenden mensen besmet zijn met aids. Mensen gaven tegen betaling bloed en kregen het plasma terug. Doordat al het bloed was gemengd, werd iedereen besmet.

Een laatste bron van besmetting is het gebruik van injectienaalden, die eerder gebruikt zijn door iemand die met HIV besmet is. Vooral drugsgebruikers, die vieze naalden van elkaar gebruiken, lopen grote risico's. In arme landen, waar zuinig moet worden omgesprongen met injectienaalden, lopen patiënten gevaar als naalden na gebruik niet goed worden gesteriliseerd. HlV-besmetting is niet mogelijk door huidcontact, zoenen, adem, speeksel, hoesten, niezen, etenswaren of zwemwater.

Malaise

In Europa en Noord-Amerika is het aantal besmettingen veel lager dan in andere werelddelen. De rijke, Westerse landen hebben snel gereageerd op de opkomst van de ziekte aids met voorlichting en medische zorg. Bovendien zijn de dure medicijnen voor mensen in het Westen betaalbaar.

Vooral in Afrika komt aids veel voor: in sommige landen, zoals Swaziland, is één op de drie mensen van de beroepsbevolking besmet. Onderzoek wees uit dat het ziekteverzuim in Ethiopië voor 53 procent een gevolg is van aids. Volgens sommige, reële schattingen hebben in 2010 meer dan twintig miljoen kinderen hun ouders verloren aan aids. In 2003 waren in dat deel van Afrika dat onder de Sahara ligt, 26.600.000 mensen besmet met HIV. Twee jaar later ligt dat aantal op meer dan 33 miljoen. Sommige Afrikanen staan elke week aan een graf. Waarom is Afrika zo zwaar getroffen door HIV en aids? Het antwoord op die vraag is heel complex omdat veel factoren een rol spelen. Een eerste factor is de slechte economie. Armoede leidt vaak tot risicovol gedrag: geld ontbreekt voor voorbehoedsmiddelen en medicijnen. De economische malaise leidt ook tot prostitutie, vaak bedreven door weduwen en alleenstaande vrouwen. Mannen zijn vaak voor lange tijd van huis en brengen aids mee terug. Bovendien leidt armoede ertoe dat mensen de toekomst niet meer zien zitten.

Sommige maatregelen tegen armoede, zoals kinderbijslag, hebben een tegenovergestelde werking. Voor veel meisjes is de enige manier om rond te komen, het leven van de kinderbijslag. Op jonge leeftijd hebben zij meerdere kinderen. Is de vader onbekend, dan betaalt de overheid. Het is niet verbazingwekkend dat juist in die bevolkingsgroep het aantal aids-slachtoffers groot is. Van alle jonge mensen die in Afrika besmet worden, is driekwart vrouw.

Een andere factor is de scheve gezagsverhouding tussen mannen en vrouwen: vrouwen horen in die cultuur gehoorzaam te zijn aan mannen. In Izi protesteren meisjes vaak niet als zij door een man gedwongen worden tot het hebben van seksuele gemeenschap. Bovendien: assertieve meisjes komen minder makkelijk aan de man. Voor eenderde van de meisjes in Zuid-Afrika is een verkrachting de eerste seksuele ervaring. Tekenend is het dat mannen er vaak 'vriendinnetjes' op na houden, terwijl vrouwen trouw moeten blijven. Heel gewoon is het dat meisjes 's avonds'na tien uur hun tentamencijfer bij de docent moeten ophalen... Willen zij dat niet, dan volgt een onvoldoende: voor meisjes is het praktisch onmogelijk de middelbare school af te ronden zonder seksueel contact met docenten te hebben. Docenten zijn dan ook de op een na meest besmette beroepsgroep.

'Langdurige ziekte'

Ook andere culturele omstandigheden hebben invloed. Zo ontbreekt de openheid over seksualiteit vaak. vrouwenbesnijdenis leidt vaak tot bloedingen tijdens de gemeenschap waardoor het risico toeneemt, traditionele genezers raden mannen met aids aan seksuele gemeenschap te hebben met maagden, soms zelfs van drie jaar jong...

De gemiddelde leeftijd waarop mannen trouwen ligt vaak boven de dertig jaar door de hoge bruidsprijzen: door hoge werkloosheid en lage welvaart moeten mannen lang sparen. Om in die cultuur rein te blijven tot het huwelijk, valt voor de meeste mannen niet mee.

Oorlogen of hongersnoden, die in veel Afrikaanse landen al jaren plaats hebben, hebben een slechte moraal tot gevolg. Ook in Nederland had de Tweede Wereldoorlog een negatief effect op de publieke moraal. De vele verkrachtingen in oorlog verspreidden het HlV-virus razendsnel. In de Sudanese regio Darfur worden vrouwen systematisch en op grote schaal verkracht door Arabische milities.

Een laatste factor die meespeelt in het grote aantal besmettingen met HIV is dat veel regeringen de ernst van het aids-probleem ontkennen. De president van Zimbabwe, Robert Mugabe, heeft bijvoorbeeld lange tijd ontkend dat regeringsfunctionarissen aan de ongeneeslijke ziekte zijn gestorven. Een 'langdurige ziekte' was meestal de oorzaak. Thabo Mbeki. president van Zuid-Afrika, noemde malaria een groter probleem dan aids. terwijl de ziekte volksvijand nummer één is in Zuid-Afrika: één op de acht inwoners van het land is besmet.

Scholen dicht

De gevolgen zijn enorm: meer dan achtduizend mensen sterven per dag aan de gevolgen van aids. Vaak komt de zorg voor de meer dan vijftien miljoen weeskinderen neer op grootouders, die één voor één hun kinderen zien sterven.

Naast al het menselijk leed dat door de ziekte wordt veroorzaakt, zijn de gevolgen in alle sectoren van de samenleving merkbaar. De toch al slechte economie stagneert nog meer, doordat bedrijven getraind personeel door de dood zien wegvallen. Veelzeggend is dat bierproducent Heineken werknemers verplicht tot HlV-testen. Peperdure medicijnen stelt de fabrikant gratis beschikbaar: het steeds weer opleiden van nieuwe werknemers kost meer. De gezondheidszorg wordt overbelast door de toestroom van patiënten. En dat terwijl in sommige landen een groot deel van het verplegend personeel overleden of ziek is. Veel kinderen worden van school gehaald na het overlijden van vader of moeder, waardoor hun kansen op een betere toekomst nog kleiner worden. Doordat onderwijzers overlijden, moesten eind jaren negentig zo'n honderd scholen worden gesloten in de Centraal-Afrikaanse Republiek.

Zoals het er nu naar uit ziet, is in 2012 waarschijnlijk een kwart van de Afrikaanse leraren, verpleegsters, soldaten en boeren overleden als gevolg van aids. In Burkina Faso is inmiddels twintig procent van de boerenbedrijven afgeslankt of gestopt, waardoor het gevaar van hongersnood toeneemt. Aids is nog steeds niet te genezen. Er wordt hard gewerkt aan de productie en verspreiding van goedkope medicijnen die de ziekte remmen. Ook wordt wereldwijd voorlichting gegeven en krijgen aids-patiënten hulp. Voldoende is die hulp nog steeds niet. Alleen al tijdens het lezen van dit artikel, zijn wereldwijd zo'n honderd mensen besmet. En zestig overleden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen