VASTEN, ook mijn plicht?

Vasten, wat is dat precies? Zouden wij dat ook regelmatig moeten doen? Wat staat erover in de Bijbel?

Onbekendheid met uasten

Vasten? Oh, dan eet je gewoon een dagje niet. Ze houden toch ook wel eens van die hongerstakingen? De meiden uit onze klas zijn altijd maar aan het lijnen. Dat is vast ook zo iets. Wat vasten echt is en hoe je het doet, weten we vaak niet. Vasten staat tegenwoordig ver van ons af. In de bijbeltijd bijvoorbeeld was dat anders. Je leest er regelmatig over in het Oude en Nieuwe Testament. Ook in de eeuwen daarna hebben christenen veel gevast. Waarom merken we hier tegenwoordig zo weinig meer van? Dat heeft allereerst te maken met de manier waarop in de Middeleeuwen met het vasten is omgegaan. In die tijd werd geloven steeds meer het naleven van allerlei regels. Deze regels werden bovendien steeds strenger.

Dit gebeurde ook bij het vasten, tot in het extreme toe. Vasten werd zo gebruikt als middel tot zelfkastijding. Soms zelfs met de dood tot gevolg. Het is begrijpelijk dat dit verzet opriep. Het gevolg was dat vasten in het algemeen in een kwaad daglicht kwam te staan.

Een tweede reden moeten we meer bij onszelf zoeken. Wij leven in een tijd van grote welvaart. We zijn gewend om

elke dag goed te eten. Gebruiken we niet dagelijks drie uitgebreide maaltijden en nog verschillende lekkere dingen tussendoor, dan denken we snel dat het schadelijk voor ons is en voelen we ons al snel minder lekker of flauw. Als we een paar dagen minder eten, zijn we bang dat we ondervoed raken. We denken dat minder eten of drinken slecht is voor ons lichaam. Zo voelt het in ieder geval wel. We vergeten dan dat vasten een weldadige werking op ons lichamelijk welbevinden kan hebben. Wij kunnen ons dat alleen bijna niet voorstellen, omdat we zo gewend zijn om elke behoefte die we voelen, zeker als het om eten of drinken gaat, direct te stillen.

Vasten in de Bijbel

Vasten is dus bij ons niet in trek. In de Bijbel wordt het echter heel positief gewaardeerd. We lezen er onder andere over bij Mozes, David, Elia, Esther, Daniël, Hanna en Paulus. Ook spreekt de Heere Jezus er soms over. Dit wil nog niet direct zeggen dat vasten daarom ook voor ons goed of tenminste nastrevenswaardig is. Hier komen we in het vervolg nog op terug. Het is wel goed om onze vooroordelen over vasten nog eens te overdenken. Wat heeft het vasten ons te zeggen? Ook van belangrijke personen uit de kerkgeschiedenis is bekend dat zij het vasten positief waardeerden: Luther, Calvijn, John Knox en Jonathan Edwards bijvoorbeeld.

Omdat de Bijbel er zoveel over zegt, zullen we vooral nagaan wat hierin over het vasten geschreven staat. Dan valt direct een heel belangrijk kenmerk van het vasten in de Bijbel op. Vasten betekent altijd dat je afziet van voedsel om een geestelijke reden. En dus niet om politiek invloed uit te oefenen, om ergens aandacht voor te vragen of om gezondheidsredenen. In de meeste bijbelse voorbeelden, afgezien van bijvoorbeeld de openbare vastendagen voor het hele volk Israël, is het vasten een persoonlijk aangelegenheid tussen degene die het doet en de Heere.

Normaal gesproken betekent het bijbelse vasten dat je geen voedsel eet, maar alleen water drinkt. Dit is echter niet overal het geval. Op 2005 veel plaatsen lezen we ook van een gedeeltelijk vasten. Daniël geeft bijvoorbeeld in een bepaalde situatie aan: egeerlijke spijs of ik niet, en vlees of wijn kwam in mijn mond niet, ook zalfde ik mij gans niet, totdat de drie weken van de dagen vervuld werden (Daniël 10:3). Hij at dus nog wel, maar alleen het hoognodige. Er staan ook meerdere voorbeelden in de Bijbel van het totale vasten, dus van het niet eten en niet drinken. Esther zegt tegen Mórdechai: o (...) en vast voor mij. en eet of drink niet, in drie dagen, nacht noch dag; ik en mijn jonge dochters zullen ook alzo vasten (Esther 4:16). Het totale vasten werd alleen in uiterste vertwijfeling of in een ernstige noodsituatie gedaan. Het mag niet langer dan drie dagen duren en zou ook niet zonder een duidelijke aanwijzing van de Heere beoefend moeten worden. Ons lichaam kan namelijk niet langer dan drie dagen zonder water. Langer vasten zou dus onze gezondheid in gevaar brengen.

De Bijbel ouer vasten

Als het vasten in de Bijbel zoveel voorkomt, moet het dan ook voor christenen niet een verplichting zijn? Vaak hebben mensen gezocht naar een bijbelse grond voor het vasten. De zoektocht hiernaar is echter tevergeefs. Kort gezegd is er geen enkel Bijbels gebod om regelmatig te vasten. Wel zijn er enkele bijbelgedeelten erg belangrijk als het om vasten gaat. Dit geldt het meest voor het gedeelte uit Mattheüs 9 waarin Johannes' discipelen de vraag stellen: Waarom vasten wij en de Farizeeën veel, en Uw discipelen vasten niet? De Heere Jezus antwoordt: Kunnen ook de bruiloftskinderen treuren, zolang de Bruidegom bij hen is?

Maar de dagen zullen komen, wanneer de Bruidegom van hen zal weggenomen zijn, en dan zullen zij vasten (Mattheüs 9:1 5). Om te weten of wij ook zouden moeten vasten, is het de vraag wat de Heere Jezus bedoelde met 'de dagen die komen zullen'. Zijn het de drie dagen na Zijn dood tot de opstanding? Of wordt de tijd bedoeld waarin wij leven tot Zijn wederkomst uit de hemel? Daarover bestaat verschil van mening. In ieder geval blijkt uit deze teksten allereerst dat de Heere Jezus het vasten als vanzelfsprekend beschouwde en vervolgens ook van Zijn volgelingen verwachtte dat zij zouden vasten in de tijd dat Hij niet meer bij hen zou zijn. Wel blijft staan dat hier geen sprake is van een bevel. Dit heeft tot vandaag toe veel mensen er niet van weerhouden deze woorden van de Heere Jezus over het vasten als een verplichting op te vatten. Het is goed elkaar in deze keuze vrij te laten en te respecteren. Hopelijk gaan we niet direct af op onze vooroordelen, maar luisteren we vooral naar wat de ander ons hierin te zeggen heeft. Dan komen we dicht bij de vraag met welke bedoeling we zouden moeten vasten.

Het doel wan vasten

De vraag van Johannes' discipelen was niet de eerste aanleiding voor de Heere Jezus om Zich over het vasten uit te spreken. De eerste keer dat Hij dit deed was in de bergrede (Mattheüs 6:16-18). Het ging Hem toen vooral om het doel van vasten. We moeten het vasten niet gebruiken om God daarmee te bewegen onze wensen te vervullen. Bij het vasten moet altijd de Heere in het middelpunt staan. De tijd die je anders aan het eten zou besteden, zou je nu kunnen wijden aan meditatie en gebed. Je concentreert je dan helemaal op het dienen van de Heere en laat je zo weinig mogelijk afleiden door allerlei andere verplichtingen en behoeften. Anna, de profetes die de Heere Jezus loofde toen Hij besneden werd. besteedde haar hele leven hieraan. Over haar kunnen we lezen: ewelke niet week uit de tempel, met vasten en bidden, God dienende nacht en dag (Lukas 2:37).

Het dienen van de Heere is het hoogste doel. Elk ander doel moet hieraan ondergeschikt gemaakt worden. Als ons vasten zich niet allereerst op God richt, is het tevergeefs. Zelfs zegeningen als versterking van het geloof, gebedsverhoring en geestelijk inzicht mogen nooit de Heere God uit het middelpunt van het vasten verdringen. We mogen de zegen van het vasten niet meer liefhebben dan Degene Die zegent. Alleen als dit hoofddoel in ons hart vast verankerd is. zijn we vrij ook ondergeschikte doelen en de zegeningen van het vasten te accepteren.

Want, als het om de Heere te doen is, dan zal Hij diegenen zegenen die Hem ijverig zoeken. Dat is dan wel een andere ijver dan van de farizeeër uit de gelijkenis van de farizeeër en tollenaar. De farizeeër zei: k vast tweemaal per week (Lukas 18:12).

Bekend is dat de farizeeërs het liefst op maandag en donderdag vastten, omdat dat marktdagen waren en meer mensen hun vroomheid zouden kunnen zien. Bij elke geestelijke oefening, dus ook bij het vasten, moeten we altijd de waarschuwing van Paulus voor ogen houden dat we niet zijn als veel mensen die wel een schijnrede hebben van wijsheid in eigenwillige godsdienst, en nederigheid, en het lichaam niet sparen, maar zijn niet in enige waarde, maar tot verzadiging van het vlees (Kolossenzen 2:23).

Ook ik kan vasten

Zouden wij nu ook moeten vasten? We hebben gezien dat de Bijbel het vasten niet direct gebiedt. Ook is het belangrijk te bedenken dat vasten een goede voorbereiding vraagt. Door te vasten treden er allerlei lichamelijke reacties op, waarmee we goed moeten leren omgaan.

Het is bijvoorbeeld verstandig eerst te beginnen met een periode van vierentwintig uur. Toch is hiermee niet alles gezegd. Vasten zoals de Bijbel het bedoelt kan ook veel zegen geven, zowel voor ons lichaam als voor onze ziel. Ons hart wordt vaak door voedsel en veel andere (goede) behoeften of verplichtingen toegesloten. We laten ons daardoor helemaal in beslag nemen. Zo kunnen we veel belangrijker dingen uit het oog verliezen. Zegt de Heere Jezus niet Zelf: aar zoekt eerst het Koninkrijk Gods en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u toegeworpen worden (Mattheüs 6:33). Juist het vasten helpt ons het evenwicht in het leven te bewaren. Hoe snel verlangen we naar dingen die we helemaal niet echt nodig hebben, tot we er ineens helemaal in gevangen zitten.

Paulus schreef: lle dingen zijn mij geoorloofd, maar ik zal onder de macht van geen mij laten brengen (1 Korinthe 6:12b). Onze verlangens en wensen zijn echter vaak als een stroom, die spoedig ertoe neigt, zijn oever te overstromen. Het vasten helpt ons om onze innerlijke grenzen te bewaken. Enkele hoofdstukken verder schrijft Paulus dan ook: aar ik bedwing mijn lichaam en breng het tot dienstbaarheid (1 Korinthe 9:27a).

Het vasten kan ons dus zeker helpen ons met alles wat in ons is te richten op de omgang met de Heere. Want daar is het uiteindelijk om te doen. Het vasten is slechts een hulpmiddel. Er zijn ook andere hulpmiddelen of andere mogelijkheden om te 'vasten'. Vasten op onze tijd of op onze uitgaven bijvoorbeeld. Om ons voor te bereiden op de preek kunnen we kiezen voor een rustige zaterdagavond waarop we een goed boek lezen in plaats van weer uitgaan. We kunnen erop letten dat voordat we gaan bidden of bijbellezen ons hoofd en hart niet vol zijn met allerlei dingen die een ontmoeting met de Heere in de weg staan. Op een feestdag kunnen we ervoor kiezen niet het eten het hoogtepunt van de dag te laten zijn, maar het luisteren naar Gods Woord. We kunnen besluiten niet nog een computerspel te kopen, maar onze tijd vrij te houden voor de Heere of voor een ander.

De dienst van de Heere is in de eerste plaats een zaak van het hart. Ook de kleine dingen zijn daarbij belangrijk. Het vraagt dagelijks om keuzes. Wat het zwaarst weegt, moet de meeste aandacht krijgen. Dan zal ook het vasten haast vanzelf gaan, al laten we ons eten er niet (altijd) voor staan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen