Nog steeds geen rust

Door oorlogen en mislukte opstanden verspreiden Joden zich over de hele wereld en bouwen daar een nieuw bestaan op. Toch blijven Joden Israël zien als het beloofde land en verlangen ze naar een terugkeer. “Volgend jaar in Jeruzalem,” zeggen ze ieder jaar bij de viering van het Pascha. Aan het einde van de negentiende eeuw worden door de Zionisten de eerste plannen gemaakt voor de stichting van een Joodse staat. Toenemend antisemitisme en vervolgingen in Europa overtuigen steeds meer Joden van de noodzaak van een eigen staat.

Bruut geweld
Een belangrijke stap op weg is de Balfour-verklaring in 1917. In deze verklaring staat dat Groot-Brittannië de zionistische plannen voor een Joods nationaal tehuis in Palestina ondersteunt, hoewel niets mag worden gedaan om aan de rechten van de bewoners afbreuk te doen. Groot-Brittanië verovert Palestina op de Turken en krijgt na de Eerste Wereldoorlog het mandaat over dit gebied. Vanaf dat moment migreren steeds meer Joden naar Palestina. In 1928 vormen ze al 16 procent van de bevolking en in 1947 36 procent. Dit gaat niet zonder slag of stoot: de immigratie zorgt voor spanningen en gevechten tussen Joden, Britten en Palestijnen. Verschillende keren beperken de Britten de immigratie. Hierdoor worden veel Joden teruggestuurd. Ook Joden die vluchten voor de nazi’s... Na de Tweede Wereldoorlog gaan de Arabische landen en de VS zich met Palestina bemoeien. Omdat Groot-Brittanië beide partijen te vriend wil houden, geeft het land het mandaat terug aan de Verenigde Naties (VN). De VN besluiten in 1947 dat er twee staten moeten komen: een Arabische en een Joodse. Nog voor de Britten het land verlaten hebben, beginnen Joodse troepen de gebieden die aan hen zijn toegewezen, te veroveren, soms met bruut geweld. Veel inwoners vluchten.

Vernietigend
Als op 14 mei de laatste Britse troepen het land verlaten, roept het Joods Agentschap de staat Israël uit. Egypte, Transjordanie, Syrië, Libanon en Irak verklaren Israël gelijk de oorlog; 23.500 soldaten vallen Israël aan. Pas op 11 mei 1949 is de Onafhankelijkheidsoorlog afgelopen. Israël heeft de aanvallers teruggeslagen en is lid geworden van de VN. In juli 1956 nationaliseert Egypte het Suezkanaal, dat deels in bezit was van een Frans-Engelse maatschappij. Omdat de VN niets doen, besluiten Israël, Frankrijk en Engeland het kanaal terug te veroveren. Dat lukt en de Sinaï en de Gazastrook worden veroverd. Onder druk van de Sovjet-Unie en de VS verlaten de troepen in 1957 deze gebieden. In 1967 blokkeert Egypte opnieuw het Suezkanaal en jaagt de VN-troepen weg. Daarnaast verplaatsen de Arabische landen troepen naar de grens met Israël. Israël voelt zich bedreigd en besluit de buurlanden vóór te zijn en zelf de aanval te kiezen. Wat niemand verwacht, gebeurt: binnen zes dagen zijn Egypte, Jordanië en Syrië vernietigend verslagen. Op 6 oktober 1973, Grote Verzoendag (Jom Kippoer) valt Syrië de door Isräel bezette Golanhoogten binnen en steken Egyptische troepen het Suezkanaal over en. Na aanvankelijke nederlagen weet Israël de oude situatie te herstellen, maar de gevolgen zijn groot. Israël voelt zich niet langer onoverwinnelijk en de Arabische landen hebben hun zelfrespect terug. In 1982 trekt Israël opnieuw ten oorlog. De Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO, opgericht in 1964, pleegt vanuit Libanon veel aanslagen in het noorden van Israël. Om deze aanslagen te stoppen, trekt het leger Libanon binnen en verjaagt de PLO. In 1985 verlaat Israël Libanon.

Geweldsspiraal
In 1987 begint de zogenaamde Eerste intifada. Palestijnen komen massaal in opstand tegen de bezetting van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Pas in 1990 krijgt Israël het geweld enigszins onder controle. Maar men beseft dat er een oplossing moet komen voor het Palestijnse vraagstuk. Dit besef leidt tot de beroemde Oslo-akkoorden in 1993. De kern van de akkoorden zijn de terugtrekking van het Israëlische leger uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever en het recht op zelfbestuur van de Palestijnen. In het jaar 2000 zijn de spanningen weer opgelopen. De Oslo-akkoorden zijn, onder andere door terreuraanslagen door Hamas, maar gedeeltelijk uitgevoerd. Een bezoek van oppositieleider Sharon aan de tempelberg - een heilige plaats voor Joden en moslims - is de druppel die de emmer doet overlopen. Gewelddadige reacties volgen en een spiraal van geweld barst los. De Tweede intifada is een feit. Israël besluit in 2004 alle Joodse nederzettingen in de Gazastrook te ontruimen. In 2006 valt Israël opnieuw Libanon binnen om aanvallen van Hezbollah te stoppen. Het lukt Israël niet een eind te maken aan de raketbe - schietingen. Na drie maanden wordt een staakt-het-vuren afgekondigd.

Zelfrespect
Vandaag de dag zijn de VS de belangrijkste bondgenoot van Israël. Dat is niet altijd zo geweest. In de jaren vijftig wilde het land vanwege de spanningen met de Sovjet-Unie en oliebelangen in het Midden-Oosten zowel Israël als omliggende landen te vriend houden. Daarom bleven de VS neutraal tijdens de oorlog om het Suez-kanaal in 1956. De Zesdaagse oorlog in 1967 maakte duidelijk dat Egypte definitief voor Rusland had gekozen. Vanaf dat moment kozen de VS voor Israël. Dit betekende: militaire ondersteuning - nog steeds zo’n drie miljard dollar per jaar - economische ondersteuning en politieke ondersteuning in VN. In datzelfde jaar verbrak de Sovjet- Unie alle banden met Israël. Voor het contact met de Arabische landen was de Jom Kippoeroorlog (1973) van groot belang. Door slim spel van de president en minister van Buitenlandse Zaken van de VS leidde deze oorlog tot vrede tussen Egypte en Israël in 1979. Daarmee was Egypte het eerste Arabische land dat Israël erkende. In 1994 volgt Jordanië als tweede.

Onzekerheid
Israël is sinds 1948 enorm gegroeid: er wonen nu vijf keer zoveel mensen als in het begin. Veel Israëliërs zijn immigrant. Vooral na oorlogen kwamen immigranten naar Israël. De diepste sporen zijn getrokken door de Onafhankelijkheidsoorlog. Niet alleen verloren 6.000 van de 650.000 Joden het leven, ook moesten honderdduizenden Joden uit de omliggende landen vluchten, de meeste naar Israël. Wat de grafiek niet laat zien, is dat tijdens die oorlog ook meer dan 700.000 Palestijnen Israël ontvluchtten. De oorlogen en de immigratie gingen ook aan de politiek niet voorbij. De wortels van Israël liggen in de kibboets, de collectieve landbouwnederzettingen. In deze kibboetsim ging het om het belang van de groep. Alles en iedereen stond in dienst van de gemeenschap. Deze idealen van de kibboets waren bepalend voor de hele Joodse samenleving. Alles was minder belangrijk dan de bevrijding van het Joodse volk. Maar door de massale immigratie werd de samenleving multicultureel. In de jaren negentig werden de tegenstellingen nog scherper door de komst van bijna één miljoen Russische Joden. Aan de ene kant staan de seculiere liberalen die bereid zijn concessies te doen. Aan de andere kant staan de snel groeiende orthodoxe partijen die het land werkelijk Joods willen maken. Dreiging van aanslagen, een kloof tussen arm en rijk, interne verwarring, onzekerheid… De staat Israël is na zestig jaar nog steeds in conflict. Met haar omgeving en zichzelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen