“Preken voor Calvijn het belangrijkste

Wat was voor Calvijn de belangrijkste betekenis van de prediking?
“Voor Calvijn was de prediking het middel waardoor de zaligheid kan worden verkregen. Het is Gods gewone en ordelijke weg het geloof te schenken en te onderhouden door middel van Zijn Woord. Calvijn schrijft hierover: ‘Maar wij moeten vasthouden dat de kerk op geen andere wijze gebouwd wordt dan door de uiterlijke prediking en dat de heiligen door geen andere band onderling verbonden zijn dan wanneer zij eendrachtig lerend en vordering makend onderhouden de orde der kerk, die door God is voorgeschreven’ (Institutie 4.1.5). Hij beschouwt de prediking dus als de belangrijkste functie van de kerk en als hoogtepunt van het kerkelijk leven. Met zijn nadruk op de prediking verzet Calvijn zich fel tegen de Wederdopers, die het Woord onvoldoende benadrukken, maar hun eigen ervaringen als uitgangspunt nemen.”

Wat is het kenmerkende van de prediking van Calvijn?
“Calvijn preekte iedere dag en had hierbij de gewoonte hele gedeelten uit Gods Woord achter elkaar te behandelen. Badius, een drukker en uitgever van de preken van Calvijn, geeft aan dat Calvijn zijn preekstof vooraf goed bestudeerde en afstemde op zijn hoorders. De reformator wilde de genade zo dicht mogelijk bij het hart van de mensen brengen. Hij schudde zijn preken niet uit zijn mouw, had geen standaardverhaal bij verschillende teksten en hield geen algemene tirades die niets met het onderwerp te maken hadden. Kortom, Calvijn hield zich aan de tekst van het Bijbelgedeelte waarover hij preekte en maakte hier veel studie van. Hij had voor iedereen – zowel voor ouderen als voor jongeren – een boodschap en zocht ieders behoud.”

Preekte Calvijn ‘bevindelijk’?
“Calvijn is in de eerste plaats de reformator, die het licht van het Woord laat schijnen tegenover Rome en de toenmalige Wederdopers. Zijn uitgangspunt waren de drie sola’s: Sola gratia – alleen uit genade, Sola fide – alleen door het geloof, en Sola scriptura – alleen naar de Schrift. De Nadere Reformatie hield zich hier ook aan vast, maar benadrukte daarnaast dat het ware zaligmakende geloof zich kenmerkt door een heilige levenswandel. Dus terwijl de reformatoren de nadruk legden op de zuiverheid van de leer, legden de nadere reformatoren de nadruk op de manier waarop de Heere het geloof werkt en versterkt. Toch wordt het werk van de Heilige Geest door Calvijn wel terdege genoemd, maar in vergelijking met Calvijn lag het accent tijdens de Nadere Reformatie meer op het terrein van de levenswandel- en heiliging.”

Welke plaats heeft de uitverkiezing in de preken van Calvijn?
“Op de vraag naar wie uitverkoren zijn, antwoordt Calvijn, dat het niet aan ons ligt een oordeel over het hart te geven, omdat dit de Heere toekomt. Wel beschouwt Calvijn de kerk op aarde als een vermenging van ware gelovigen en ongelovigen. Als commentaar bij 2 Timotheüs 2 schrijft hij dat het ons niet is bevolen de uitverkorenen van de verworpenen te scheiden. God alleen weet wie de Zijnen zijn. Christus heeft wel de sleutelmacht aan Zijn dienaren gegeven, maar hen niet als rechters aangesteld. De sleutelmacht wordt uitgeoefend door middel van de prediking van het Evangelie. Hoorders van het Woord die de beloften van het Evangelie aannemen, zijn in de hemel – ‘voor het aangezicht van God en eigen geweten’ – ontbonden en vrijgemaakt. Dat wil dus zeggen dat wanneer mensen zeggen dat ze in waarheid in Christus geloven, de predikant hier niet over mag oordelen en dit tot de verantwoordelijkheid van de hoorders behoort. Tenzij duidelijk is dat wat men voor een waar geloof houdt in strijd is met wat Gods Woord ons hierover leert of wanneer iemand in openbare zonde leeft. In dat laatste geval treedt de sleutelmacht van de tucht in werking. Calvijn benadrukt verder dat de beloften uit het Evangelie alleen door een waar geloof kunnen worden aangenomen. Hierbij neemt hij de uitverkiezing niet als uitgangspunt voor de prediking. Hij leert duidelijk een algemeen aanbod van genade, wat wil zeggen dat hij aan alle hoorders predikt dat er voor de grootste der zondaren genade is te verkrijgen. Deze genade wordt in het Evangelie aangeboden.”

U haalt in uw preken nogal eens een citaat van Calvijn aan. Wat trekt u aan in de preken en verklaringen
van Calvijn?
“Wat mij vooral aantrekt in de werken van Calvijn is dat hij zo kort en bondig en met veel zeggingskracht de inhoud van het Woord vertolkt en hierbij met klem benadrukt dat de rechtvaardige door het geloof zal leven. Dat betekent dus dat de beloften van het Evangelie het voorwerp van het geloof zijn. Wanneer we die uit het oog verliezen, is er geen houvast meer voor het geloof en worden het de menselijke ervaringen waar we onze hoop op vestigen. Zo van: ‘Ik ben wel eens bedroefd geweest, omdat ik gezondigd heb. Dat gevoel heb ik niet van mezelf, dus moet het Gods werk zijn’. Dan wordt ons gevoel het uitgangspunt en krijgen we een soort conclusiegeloof waarmee we het denken te kunnen stellen. Van ds. Th. van der Groe weten we dat hij de werken van de reformatoren veel hoger aansloeg dan van hen, die na hen kwamen. Bij latere schrijvers vind je nogal eens, dat de geloofswerkzaamheden en geloofsvruchten worden aangewezen, als houvast voor het geloof. Maar dat zijn dan ook ervaringen waarin het hele werk van God blijkt uit de kennis van de drie stukken, waar de Catechismus van spreekt: ellende, verlossing en dankbaarheid. Deze mogen zeker een hulpmiddel zijn en steun geven in bijvoorbeeld tijden van twijfel, maar ze zijn geen voorwerp waar het geloof zich als zodanig op richt.”

Kunt u uit uw persoonlijk leven aangeven hoe u de drie sola’s zelf hebt geleerd en waarom u deze in uw preken
zo benadrukt?
“Het is een onuitwisbare ervaring, waardoor ik dat heb geleerd. Toen ik geen weg meer zag, doordat ik van Gods werk en mijn liefde tot Hem in mijn leven niets meer kon bespeuren, sprak de Heere uit Zijn Woord met kracht: Gijlieden gelooft in God, gelooft ook in Mij (Johannes 14: 1b). Wat ik toen in Christus zag, is met geen woorden uit te spreken. Dat was niet veel, maar álles. Zijn schoonheid en dierbaarheid stonden mij zo voor ogen, dat ik in aanbidding op mijn knieën terecht kwam. Het was alsof de donkere wolk, die er was door het ontbreken van licht over Gods werk in mijn leven, verdwenen was en de zon doorbrak. Gelooft ook in Mij! En de Heere schonk mij dat geloof, zodat ik weten mocht Wie Hij is in Zijn schoonheid en onmisbaarheid. Zoals Zijn Woord over Hem spreekt, is Hij ook voor mij. Nu heb ik later wel ervaren, dat er nog veel meer in Hem te vinden is, maar dat moment deed mij van mezelf af zien en door het geloof het oog op Hem slaan. Dat gaf een wending in mijn geloofsleven waardoor ik meer houvast kreeg aan het Woord van Zijn beloften en minder geneigd was me te richten op mijn eigen gevoelens. Ik kan me nog die diepe vrede en verwondering herinneren, die toen mijn hart vervulde.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen