Tulip - Gereformeerd in vijf punten

Kerkhistorisch kun je zeggen dat gereformeerden staan in de lijn van de Geneefse reformator Johannes Calvijn. Vooral in Nederland en de Angelsaksische (of Engelstalige) wereld heeft het denken van Calvijn heel veel invloed gehad. Het is daarbij onmogelijk om heel het gereformeerde denken in een notendop samen te vatten. Calvijn zelf, bijvoorbeeld, heeft over bijna alle denkbare dingen wel iets geschreven en gezegd. Bovendien kom je onder alle gereformeerden een grote veelkleurigheid tegen.
Wat gereformeerd is vind je in ieder geval helder verwoord in drie belangrijke belijdenisgeschriften: de Heidelbergse Catechismus, Nederlandse Geloofsbelijdenis en Dordtse Leerregels. Internationaal wordt vaak verwezen naar de zogenaamde Five points of Calvinism, samengevat in het woord tulip. De vijf letters van het woord tulip staan voor de beginletter van vijf belangrijke punten van de gereformeerde belijdenis.
Deze punten (zie kader) kom je ook tegen in de Dordtse Leerregels, die ook wel de vijf artikelen tegen de remonstranten worden genoemd.

Tegen de term Five points of Calvinism is best het één en ander in te brengen. De term ‘calvinisme’ is niet zo gelukkig. Johannes Calvijn zelf moest er in ieder geval niets van hebben, zo liet hij in een brief weten aan de Keurvorst van de Palts. Calvijn was geen grondlegger van een beweging, hij was een roepende in de kerk. Het streven van de Reformatie was geen doel in zichzelf, geen ideologie. De bedoeling was een terugkeer naar het Woord van God, naar een zuivere belijdenis van het christelijke geloof op grond van het getuigenis van de Schrift. Zo moet je ook naar de gereformeerde belijdenis kijken. Onze belijdenissen kwamen tot stand in perioden van enorme strijd in de kerk. Belijden, zo heeft Groen van Prinsterer het verwoord, is uitkomen voor de waarheid, op het punt waar de tijdgeest het meest bezwaar maakt. De vijf punten, die je terug vindt in de Dordtse Leerregels, zijn zo tot stand gekomen. De kerk moest zich helder uitspreken tegenover dwalingen. Want, het lastige van dwalingen is, dat ze niet altijd makkelijk herkend worden.

De gereformeerde belijdenis vormt gelukkig niet alleen maar een verdedigingsgeschrift. De belijdenisgeschriften geven ook leiding en houvast, bijvoorbeeld voor jongeren in de kerk. Misschien heb jij ook wel veel vragen. Kan ik niets doen om zalig te worden? Heeft bidden zin, als ik niet uitverkoren ben? Maar de Bijbel roept toch op tot geloof, hoe verhoudt dit zich met het geloof als gave van God? Zie dit artikel als een aanmoediging om je te verdiepen in de Dordtse Leerregels en boeken van Calvijn, zoals de Institutie. Soms hebben deze geschriften een stoffig imago, maar vergeet niet dat onbekend onbemind maakt. Ik hoop dat je mag ervaren dat het hier om het hart van het Evangelie gaat: Gods onbegrijpelijke barmhartigheid, die Hij schenkt aan verloren zondaren in Jezus Christus, door het werk van de Heilige Geest.

Totale verlorenheid
Het Evangelie is een blijde boodschap. Maar tegen welke achtergrond klinkt dit Evangelie? Jesaja sprak: Het volk dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien; degenen die wonen in het land van de schaduw des doods, over dezelve zal een licht schijnen. De achtergrond van het Evangelie is de zwarte zonde van ons. Calvijn spreekt over de “corrupte natuur van de mens.” Het derde en vierde hoofdstuk van de Dordtse Leerregels begint bij de goede schepping van God: “Maar door het ingeven van de duivel en zijn vrije wil van God afwijkend, heeft hij zichzelf van deze uitnemende gaven beroofd.” Uit onszelf zijn we dood, in zonden en misdaden. We kunnen ons hart niet aan de Heere geven, omdat we ons hart al hebben weggegeven aan alles, behalve aan God. Van beneden naar boven komt er nooit een pad tot behoud. Maar, daar klinkt het Evangelie: En het Licht schijnt in de duisternis… (Joh. 1:5). Wie Zichzelf ziet in het licht van Gods aangezicht, ziet hoe groot zijn ellende is. Dan krijgt het Evangelie en de Naam van Christus echt waarde.

Onvoorwaardelijke verkiezing
Er is geen enkele voorwaarde in ons, waardoor we God gunstig kunnen stemmen en genade waardig worden. Integendeel. God verkiest mensen tot de zaligheid. Daarin kunnen wij God nooit begrijpen! Het is namelijk niet zo dat God kiest op basis van iets in ons, zoals ons geloof. De leer van de verkiezing wordt soms gezien als een harde leer. Je moet er maar niet over spreken. De Bijbel doet het wel en Calvijn doet het ook. De vraag is wel: hoe spreek je erover? Waar begin je? De Dordtse Leerregels beginnen in het dal van onze verlorenheid. Het zou eerlijk zijn geweest als God alle mensen in de zonde en vervloeking had gelaten, maar God heeft Zijn liefde geopenbaard en Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leeft! En dit Evangelie wordt verkondigt door boodschappers van God, opdat mensen tot het geloof worden gebracht. Verkiezing of verwerping, een hopeloos en troosteloos idee? Nee, het welbehagen van God is een poort voor zondaren om behouden te worden door Christus. De Heere roept. Je wordt geroepen, er is verzoening en er is een verkiezing. Al deze dingen komen samen in Christus. In een preek over 2 Timotheüs 1:9 en 10 zegt Calvijn: “Om volledig van de uitverkiezing door God te zijn verzekerd en daarmee ons voordeel te doen, moeten we dus leren om direct tot Jezus Christus te gaan, want Hij is de waarachtige spiegel waarin we onze verkiezing moeten aanschouwen.”

Beperkte verzoening
De belofte van het Evangelie wordt aan alle mensen die het horen aangeboden, met bevel van geloof en bekering (DL 2, V). God wil dat de geroepenen tot Hem komen en Hij belooft ook met ernst allen die tot Hem komen, en geloven, rust en eeuwig leven (DL 3-4, VIII). Want in Christus’ offer is genoeg om de zonden van de hele wereld te verzoenen (DL 2, III). Zie je dat je niet moet zeggen: Als ik niet uitverkoren ben heeft mijn bidden om genade toch geen zin. Nee, dat is een leugen. God biedt Zijn genade aan en hoort je. Hij hoort zelfs de jonge raven, zou Hij dan niet luisteren naar een jongen of meisje, die vol van verdriet over de zonde tot Hem komt? Ondenkbaar! Ga toch tot Hem en rust niet, voordat Hij ook jouw Zaligmaker is. Want buiten Hem is geen leven. Er is verzoening in Hem voor de Zijnen, en alleen voor hen. Voor hèn is Jezus gestorven. Buiten Jezus is er geen leven. Bedenk dat.

Onwederstandelijke genade
Geloof in de Heere Jezus Christus, en gij zult zalig worden, zegt Paulus tegen de stokbewaarder (Hand. 16:31). Maar hoe moet dat dan? Je voelt de spanning. Je kunt nooit geloven van jezelf, dat zit niet in je. Hoe kun je nu ooit Hem door het geloof aannemen? We moeten de spanning niet opheffen door zelf een systeem uit te denken. Dat kan nooit. We moeten naar God Zelf. Calvijn was een theoloog die het werk van de Heilige Geest benadrukt heeft. Woord en Geest zijn nauw verbonden. Het Woord van God is krachtig. Gods Woord is een machtswoord dat mensen verandert. Dit komt door het verborgen werk van de Heilige Geest. Christus sprak tegen Nicodemus: De wind blaast waarheen hij wil, en gij hoort zijn geluid; maar gij weet niet vanwaar hij komt en waar hij heengaat; alzo is een iegelijk die uit de Geest geboren is (Joh. 3:8). Het Evangelie werkt door de Geest. Je vindt dit prachtig verwoordt in artikel 12 van het derde en vierde hoofdstuk van de Dordtse Leerregels. De genade is niet tegen te houden, omdat Gods Geest krachtig werkt. God genade is krachtiger dan onze tegenstand. Hij dringt door in het hart en buigt de wil om en maakt van dood levend.

Volharding der heiligen
Als je nu door de Heilige Geest tot het geloof in Christus gebracht bent en je Zijn stem gehoord hebt, is het dan mogelijk die genade te verliezen? Nee, dat kan niet. Dat is bijzonder troostvol, want Gods kinderen kunnen niet heilig leven en de genade vast houden. Maar hun trouwe Zaligmaker bidt: Ik heb voor u gebeden, dat uw geloof niet ophoude. Het werk dat Gods hand begon zal Hij voleinden. God de Vader gaf in Zijn onbegrijpelijke liefde Zijn Zoon voor de Zijnen, Christus, Die Zijn leven aflegde voor hen en hen bewaart in Zijn Naam en het is de Heilige Geest, de Trooster, die hen bij de verworven zaligheid bewaart. Het is niet in woorden uit te drukken hoe gelukkig je bent, als je het eigendom van deze Zaligmaker mag zijn. Dan kom je echt thuis, want daar staat Hij voor in en Zijn woord is waar!

Meer lezen
Johannes Calvijn, Institutie.
Dordtse Leerregels

Tulip
Total depravity - totale verdorvenheid
Unconditional election - onvoorwaardelijke verkiezing
Limited atonement - beperkte verzoening
Irresistible grace - onwederstandelijke genade
Perseverance of the saints - volharding der heiligen

Leestip
Binnenkort verschijnt er een vernieuwde uitgave van het boek Om het hart van de Kerk van ds. C. Sonnevelt. Dit boekje bevat studie over de Dordtse Leerregels en wordt door de Jeugdbond uitgegeven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen