Een grapje moet kunnen, toch?

Humor is een subjectief begrip. Waar de één heel erg om moet lachen, kan de ander als vervelend ervaren. Sommige mensen hebben heel veel taalgevoel en maken veel woordgrapjes. Anderen hebben een bijzonder gevoel voor humor en weten dat om te zetten in daden. Humor is van alle tijden. Mensen gebruiken humor als communicatie naar anderen. Een grapje is snel gemaakt.
Wanneer dit fijnzinnig en met respect voor de ander gebeurt, heeft het vaak een goede uitwerking.
Als je bijvoorbeeld in een nieuwe groep bent, kan een humorvolle opmerking het ijs breken. Je lacht om een grappige woordspeling of een ontwapenende reactie en de sfeer is meteen wat meer ontspannen. Lachen heeft dus een functie.

Sara
Mag je eigenlijk wel lachen? Wat zegt de Bijbel er over? We lezen nergens in de Bijbel dat de Heere Jezus lachte, wel dat Hij weende. Dat deed Hij bij het graf van Zijn vriend Lazarus.
Toch is er in de Bijbel wel wat te vinden over dit onderwerp. Sara hoorde dat zij in haar hoge ouderdom zwanger zou worden en een kind zou krijgen. Dit was voor haar onmogelijk, en dat was het menselijk gezien ook, dat zij daar om moest lachen. Het klonk haar zo onwaarschijnlijk in de oren. Later, toen Izak geboren werd, moest ze erkennen dat de Heere haar echt aan het lachen maakte. Een lach van verwondering en blijdschap over Gods daden. En Sara zeide: God heeft mij een lachen gemaakt; al die het hoort, zal met mij lachen.

Grappen over de Bijbel
Een ander Bijbels voorbeeld is Elisa. Onderweg werd de profeet door kleine jongens nageroepen: “Kaalkop, ga op!” Zij hadden er waarschijnlijk veel plezier in. Maar dat de Heere niet met Zijn knechten laat spotten, blijkt wel uit de twee beren die tweeënveertig kinderen verscheurden (2 Koningen 2). Spot jij wel eens met een ambtsdrager? Niet doen! Het zijn mensen met zwakten en gebreken, net als wij, maar het zijn wel mannen die door de Heere gebruikt worden om jou te waarschuwen voor je eeuwige ondergang.

Matig
Prediker zegt in hoofdstuk 2 vers 2: Tot het lachen zeide ik: Gij zijt onzinnig, en tot de vreugde: Wat maakt deze? Kanttekening 5 hierbij is opmerkelijk: ‘Versta dit alzo, dat het veel en onmatiglijk lachen en springen meer een gekke en onwijze, dan een wijze en verstandige man betaamt. Maar om zekere oorzaken somtijds matiglijk lachen is niet te berispen.’ Met andere woorden: lachen hoort niet bij een verstandig mens, maar soms met mate lachen is niet strafbaar. Gods Woord roept ons in Spreuken 15 vers zelfs op om met een vrolijk hart door het leven te gaan: Een vrolijk hart zal het aangezicht blijde maken; maar door de smart des harten wordt de geest verslagen. Het is natuurlijk wel de vraag waarvan ons hart vrolijk wordt.

Grenzen
Je kunt niet overal grapjes over maken. Waar ligt de grens? Humor vraagt om fijnzinnigheid. Lompe grappen, waarin je anderen opzettelijk pijn doet, is nooit grappig. Ook hier geldt: “Behandel je naaste, zoals je zelf behandeld wilt worden.” Nog iets anders. Maak ook nooit seksueel getinte grappen. Dat lijkt stoer, maar het is lomp en niet vriendelijk naar anderen. Bovendien, en dat is het belangrijkste, roept dat altijd Gods toorn op.
Hij heeft man en vrouw geschapen en wil dat we onze gedachten - juist onze gedachten! - rein houden.

Grappen over het geloof
Er is verschil waar je grappen overmaakt. Niet alles is even ernstig en heilig. Met de Naam van God en Zijn dienst valt niet te spotten. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar hoe snel doen we er niet aan mee? Soms is het toch verleidelijk om een Bijbeltekst op een situatie van alledag toe te passen. Ook nu is zelfbeheersing nodig om de voorbeelden die zich opdringen niet op te schrijven. Soms praten kerkmensen met elkaar in Bijbelteksten. Dit is ongepast en profaan. Laten we daar gewoon niet aan meedoen. Zeg niet, als iemand iets kwijt is: “Zoekt en gij zult vinden.” Sommige mensen nemen dit zomaar in de mond, zonder te beseffen dat het hier gaat om een belofte voor mensen die God kwijt zijn en Hem zoeken.
Aan de andere kant kan humor juist ook laten zien dat niet alle dingen even ernstig en heilig zijn. Een relativerend grapje over uiterlijke dingen komt natuurlijk heel anders over. Stel je voor dat we een onderwerp als kleding even serieus namen als de noodzaak van bekering…

Wat is humor?
Humor is te omschrijven als een begrip voor iets grappigs, soms met een ernstige ondertoon of voortvloeiend uit iets ernstigs. Vaak ontstaat humor door de tegenstrijdigheid tussen het voorkomen van iets en de bedoeling of betekenis daarvan. Humor maakt vrolijk in een bepaalde situatie. Het woord ‘humor’ is, net als ‘humeur’ afgeleid van het Griekse woord voor vocht of sap. De Grieken dachten dat zogenaamde lichaamssappen je stemming regelden.

Humor trekt aandacht
Uit onderzoek blijkt dat humor meer aandacht trekt. We luisteren beter als er humor gebruikt wordt. Het trekt onze aandacht. We gaan positiever denken. Maar humor blijkt geen effect te hebben op overreding. Het heeft dus geen blijvend effect. Dit zijn resultaten van een bureau dat jarenlang onderzoek heeft gedaan onder reclame. Dit geldt natuurlijk ook voor andere boodschappen dan reclame. Soms kan een woordspeling of zin een humoristische indruk maken. Dat kan ook tijdens de preek, bijvoorbeeld. Het trekt je aandacht. Maar het heeft geen overreding. Misschien praat je er met je vrienden wel over en lach je erom. “De dominee had nu toch iets leuks joh!” Maar als het daar bij blijft, schiet het zijn doel voorbij.

Relativering
Humor is een gave, die wel degelijk een functie heeft. Soms word je in de maling genomen, of neem jij iemand beet. Iedereen moet tegen een grapje kunnen. Vaak wordt humor ook ingezet om jou te laten zien dat je iets moet relativeren.
Dat is helemaal niet erg. Ook zelf kun je door humor dingen relativeren. Dat kan erg gezond voor je zijn. Jaren geleden zei dr. R. Seldenrijk in Daniël: “Zeggen we niet spreekwoordelijk dat lachen gezond is? Is veel slapeloosheid niet met humor en een beetje zelfspot te genezen?”

Geintje

Het woordje ‘gein’ komt oorspronkelijk uit het Hebreeuws (cheen) en is via het Jiddisch in de Nederlandse taal terecht gekomen. Het Hebreeuwse woord wordt vertaald met gunst of genade. Genade is een vreugdevol woord. Via de Joodse gemeenschap in Amsterdam is dit woord in onze dagelijkse taal terechtgekomen.

Digibron Zoek op ‘Grenzen aan de grap’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen