Seksualiteit en media en communicatie

Overheid moet helpen jongere weerbaar te maken

Zo luidde een grote krantenkop onlangs. In het artikel kwamen een projectleider van het Informatiepunt Jeugdprostitutie en CU gemeenteraadsleden uit Deventer en Zwolle aan het woord. 'Om ontsporingen op seksueel gebied te voorkomen, moeten jongeren weerbaar gemaakt worden in hun mediagebruik. Laat de overheid landelijk en plaatselijk initiatieven op het gebied van weerbaarheidtraining en media-educatie steunen, zo luidt de oproep.

Bij de evaluatie van het loverboy beleid in Zwolle werd namelijk geconstateerd dat er bij jongeren een toenemende onduidelijkheid bestaat rond 'relatievorming en seksualiteit', onder andere door het gebrek aan goede begeleiding en het leren omgaan met de nieuwe digitale mogelijkheden en onder invloed van de media. Jeugdprostitutie, groepsverkrachtingen en andere excessen zijn hiervan het gevolg. Met het oppakken van loverboys wordt het probleem ten diepste niet aangepakt! Jongeren moeten bewust worden gemaakt van wat hun persoonlijke grenzen zijn als het gaat om seksualiteit.

Bron: RD

Welke rol spelen de media bij beeldvorming over seksualiteit?
Aan de hand van enkele (reclame) voorbeelden wordt het volgende duidelijk;
- Norm is wat jij wilt en wat goed voelt.
- Overheidscampagnes: vrij veilig (geen ongewenste zwangerschappen of soa) vrij vrijwillig (geen misbruik/gedwongen prostitutie/loverboys)
- Bloot is gewoon (reclames voor o.a. bier/kleding) en schaamtegevoel lijkt verdwenen.
- Iedereen die verkering heeft, gaat met elkaar naar bed; dus als je erbij wilt horen of je vriend(in) niet kwijt wilt raken, doe jij dat ook.
- Je telt als meisje pas mee als je er sexy uitziet.
- Seks is altijd leuk en lekker.

Jongerenmagazines
In het blad 'X(ist) in Christ' van april 2006 werd aandacht besteed aan de seksuele voorlichting in diverse (neutrale) jongerenbladen. Bij het blad 'Break Out' (inmiddels opgevolgd door 'Spam') had 60% van alle gestelde vragen betrekking op seks. De medewerker van Rutger Nisso die beantwoording van vragen over seksualiteit in deze rubriek voor zijn rekening nam, zegt in het interview: 'Als seks gewenst is en als je goed bent geïnformeerd, is het goed. We waren verder niet normerend.' In het magazine 'Fancy' staat een vraag van een meisje van 13. Ze is maagd en wil met haar vriend van 16 naar bed. Ze weet niet hoe het moet en is bang om fouten te maken. Het advies luidt: vertel het hem; als het de eerste keer niet soepel gaat, komen er nog een heleboel andere keren om jullie love making te perfectioneren. Dus relax en geniet. Tenzij je er nog niet aan toe bent, dan moetje het niet doen.

Op een vraag in de brievenrubriek van 'Hitkrant' - met als doelgroep 9 t/m 15 jarigen - over 'hoe het werkt met seks' luidt het advies: 'Als je echt geen idee hebt: kijk gewoon eens wat porno. Begin maar met soft.'

Meisjes getuigen over ontucht voor webcam

ARNHEM - Negen meisjes die volgens het openbaar ministerie slachtoffer zijn geworden van een Edenaar met onzedige bedoelingen op internet, worden als getuige opgeroepen in de zaak die tegen hem dient.

De 26-jarige man zorgde volgens de officier van justitie dat de meisjes zich uitkleedden voor de webcam en dat sommigen ontuchtige handelingen met zichzelf pleegden. Ook stelt het OM dat de Edenaar kinderpornografische foto 's en filmpjes van de meisjes maakte. Enkele meisjes zouden een afspraak voor een ontmoeting hebben gemaakt, nadat de Edenaar had gedreigd met publicatie van de foto 's. Een van hen is volgens het OM zelfs verkracht. De negen meisjes zijn slachtoffers die daadwerkelijk aangifte hebben gedaan, maar de Edenaar heeft volgens het OM met tientallen meisjes contact gelegd. De man deed zich tegenover meisjes voor als fotomodel. Hij suggereerde dat het modellenwerk ook iets voor hen was en dat hij hen in contact kon brengen met een betrouwbare modelscout. Om hun lichaam goed te kunnen laten beoordelen gingen de meisjes uit de kleren, denkt de officier van justitie.

Bron: RD, 10 september 2007

Internet
Internet werkt drempelverlagend. Met een enkele muisklik krijg je duizenden sites met onder andere webcam seks en orale seks. Driekwart van de bevolking van Nederland heeft thuis toegang tot internet. Bijna alle Nederlandse jongeren beschikken erover.

Stichting De Kinderconsument deed een steekproef met 1300 kinderen. Hieruit bleek dat op de TMF chatbox maar liefst 44% van de hierop chattende jeugd aangeeft last te hebben van allerlei vuile praat, zoals schelden en seksuele toespelingen. Uit onderzoek van het onderzoeksbureau Blauw Research blijkt dat de helft van de kinderen zegt wel eens ongevraagde e-mail, porno en grof taalgebruik onder ogen te krijgen.

Het Meldpunt Kinderporno op Internet constateert een dramatische toename van klachten over spam waarin wordt verwezen naar kinderpomosites. Vaak zijn er al voorbeeldfoto's van kinderporno bijgesloten. In 2004 was het aantal meldingen ten opzichte van 2003 al meer dan verviervoudigd.

Vier op de vijf ouders maken zich enige tot veel zorgen over ongewenste ervaringen van hun kinderen op internet. Bijna negen op de tien ouders zijn bang dat de kinderen stuiten op porno of in contact komen met pedofielen. Dit blijkt uit een enquête die onderzoeksbureau Blauw Research in opdracht van internetaanbieder Planet Internet liet uitvoeren.

Privéfilmpjes steeds vaker op internet

Het is geen uitzondering dat jongeren elkaar filmen tijdens vechtpartijen, seks of onder de douche. Vervolgens worden deze beelden ofgeluidsfi-agmenten vaak op internet verspreid. Dit constateert stichting de Kinderconsument in 2006. Volgens de stichting wisselen kinderen filmbestanden die privé zijn net zo makkelijk uit als muziek. Leerkrachten geven aan bij de Kinderconsument dat ze horen dat jongeren elkaar filmen tijdens het douchen. 'Het is echt schrijnend dat daar niets aan gedaan wordt. 'Ookziet de stichting vaak dat meisjes zichzelf tijdens hun verkering laten fotograferen. 'Als het dan uitgaat, zien die meiden zichzelf ineens terug op internet'.

Bron:ANP/STR8!

Dat de media ook haar invloed heeft op christelijke jongeren zal duidelijk zijn. In 2003 is een onderzoek gedaan naar jongeren en media onder scholieren op reformatorische en protestants-christelijke scholen. In 2006 is een onderzoek gedaan naar films en is er een congres georganiseerd door het platform Mediawijzer met als thema: 'dvd in het gezin'. Uit beide onderzoeken blijkt in elk geval de noodzaak van het gesprek. Open communicatie is van groot belang: tussen oud en jong, tussen ouders en kinderen, tussen leerkrachten/docenten en leerlingen. Belangrijk is om als opvoeders duidelijke grenzen te stellen en de moed te hebben het kwade ook kwaad te noemen. Uiteraard zal dit gepaard dienen te gaan met duidelijke - Bijbelse en pedagogische - motieven en argumenten.

Slechts één op de tien reformatorische jongeren kijkt zelden of nooit een film, de rest doet dat zeer regelmatig wél. In soapseries en films is overspel eerder regel dan uitzondering. Ook wordt een beeld geschetst van seksualiteit als iets watje met iedereen 'even' doet. De meerderheid van de jongeren erkent dat de inhoud van zo'n film niet altijd door de beugel kan. Vloeken, geweld en erotische scènes vormen voor hen meestal geen reden om met kijken te stoppen. De grens ligt pas bij occultisme en spot met het christelijk geloof.

'Over de invloed van films op de jeugd is weinig wetenschappelijk onderbouwd vast te stellen', stelt drs. Robert Doomenbal, docent cultuurfilosofie en kerkgeschiedenis aan de Christelijke Hogeschool Ede. 'Eén punt is duidelijk: de psychologische ontwikkeling van het kind verloopt anders naarmate het meer opgaat in de huidige mediacultuur.'

Seksverslaving

Zo'n 40% van de christelijke jongens worstelt met seksverslaving in de vorm van seksblaadjes en porno op internet. Iets meer dan 8% van de christelijke meiden is naar eigen zeggen seksverslaafd. Bron: Gospeltime

In christelijke jongerenbladen wordt steeds vaker aandacht gevraagd voor de toenemende verslaving aan pornografie. In 'Cruciaal en Spirit' (HGJB) vertelt een jongere: 'Toen ik twaalf was, kregen we thuis internet. In diezelfde periode begon ik seksueel een beetje wakker te worden en dus ging ik via de computer op zoek naar plaatjes. In het begin leek het nog vrij onschuldig, maar naarmate ik ouder werd, ging ik het steeds vaker doen. In sommige periodes was ik er bijna elke dag mee bezig. Het werd een verslaving die gepaard ging met masturberen.' Nu, vijfjaar later, vertelt hij er open over: waarom hij ervan afwilde en waarom dat eerst niet lukte. Porno is een heel hardnekkige verslaving, weet hij uit ervaring. 'Nu ik er in mijn omgeving over vertel, merk ik dat veel jongeren ermee zitten. Vooral jongens, maar ook bij meisjes komt het steeds vaker voor.'

Het is belangrijk en nodig om te strijden tegen zondige begeerten. Die strijd kan alleen gewonnen worden, zo zei Augustinus al, door de goddelijke liefde, die voortkomt uit het ware geloof.

In hoeverre stemmen de beelden en de verhalen over seksualiteit, in de media en in de wandelgangen, overeen met de werkelijkheid?
Verkeerde beeldvorming

De openheid die er in de media lijkt te bestaan over seksualiteit is een schijnopenheid en een schijnwerkelijkheid. De beelden en verhalen over seksualiteit geven op zijn minst een vertekend beeld van de werkelijkheid. Een beeld alsof seksualiteit een consumptieartikel is, alsof elk meisje op elk moment seks wil, zelfs als ze zegt dat ze het niet wil ... Alsof wisselende en losse seksuele contacten altijd plezierig zijn en geen consequenties hebben. Alsof seks los staat van een relatie. Alsof seks los van liefde blijvend bevrediging geeft.

Seks zonder liefde en trouw maakt veel kapot en laat vaak een grote leegte achter. Ook het beeld van seksualiteit in films en soaps is geromantiseerd en versimpeld. Seksualiteit is in werkelijkheid veel gecompliceerder. Seksualiteit heeft te maken met jezelf- letterlijk en figuurlijk - blootgeven. Dat maakt je kwetsbaar. Op een goede manier komen tot intimiteit is een proces wat veel liefde en geduld vraagt. Trouw en vertrouwen zijn belangrijke voorwaarden. De Bijbelse normen van seksualiteit in een bedding van liefde en trouw, in een monogame relatie van één man met één vrouw, getuigen van een diepe wijsheid.

Door verkeerde beeldvorming zwijgen mensen over problemen op het terrein van seksualiteit. Ze denken daarin de enige te zijn. Iedereen lijkt regelmatig en probleemloos seks te hebben. Dan zal het wel aan hen liggen dat het bij hen anders is.

CS. Lewis schreef in 1952 al het volgende over de seksuele moraal en het opgroeien in een omgeving vol propaganda voor onkuisheid: 'Ten eerste heb je de samenwerkende krachten van onze scheefgegroeide eigen aard, de duivelen die ons verleiden, en alle propaganda voor wellustigheid in onze dagen, waardoor we het gevoel krijgen dat de verlangens die we weerstaan zo 'natuurlijk', zo 'gezond' en zo 'redelijk' zijn dat weerstand daartegen bijna abnormaal is. De ene affiche of film of roman na de andere associeert het toegeven aan seksuele verlangens met gezondheid, normaalheid, jeugd, openheid en opgewektheid. Deze associatie is een leugen. Zoals iedere machtige leugen berust hij op een waarheid - de waarheid, dat het seksuele leven op zichzelf (los van de uitwassen en obsessies die er omheen zijn ontstaan) normaal en gezond en al dat soort dingen is. De leugen zit in de suggestie dat iedere geslachtsdaad waartoe je op een gegeven moment verleiding voelt eveneens normaal en gezond is. Dit kan niet anders dan onzin zijn.' (C. S. Lewis, Christelijk leven, hoofdstuk 5).

Gevolgen voor kinderen
Kinderen opzadelen met volwassen seksualiteit - zoals in de media gebeurt via televisie, kranten, tijdschriften, billboards en vooral internet - is schadelijk voor kinderen en verandert hun gedrag. Kinderen worden in deze maatschappij al op jonge leeftijd geconfronteerd met agressief en voor hen onbegrijpelijk seksueel materiaal. Kinderen kunnen dat niet plaatsen. Volgens Martine Delfos, psychologe, is ongezond seksueel gedrag van kinderen een structureel probleem geworden. Delfos signaleert steeds vaker opvallende gedragingen van kinderen: 'stapelen', op elkaar liggen en schuiven, hoofdvrijen en dergelijke. Kinderen doen het zonder te weten wat ze precies doen. Het is geen seksueel onderzoekend gedrag, zoals dat past bij jonge kinderen. Het is seksueel imitatiegedrag. Het lijkt op doktertje spelen. Vanuit het kind gezien is het onschuldig, maar ze zijn te jong voor wat ze onderzoeken. Ouders, leerkrachten en zelfs hulpverleners weten nauwelijks hoe ze moeten omgaan met grensoverschrijdend seksueel gedrag, verklaart Delfos in 'School, Bestuur en Management' (SBM) van juni 2007.

Echt sexy

'Onder deze titel verscheen in mei 2007 een boek van Renate Dorrestein. In een interview uit de schrijfster haar zorg over de seksualisering van de maatschappij. In haar boek gebruikt ze een reclame als icoon van de huidige tijdgeest: moeder en dochter in identieke verleidelijke poses, allebei uitgerust met een mobieltje. Toen ik die poster voor het eerst zag, dacht ik - aldus Dorrestein - er is iets heel raars met onze cultuur aan de hand. Moeders doen hun best om er uit te zien als grote baby's en kleine meisjes dragen junior-strings om maar zo volwassen mogelijk over te komen. Hippe Amsterdammers van dertig lurken aan lollies en verplaatsen zich op steppies. Een ouder moet zijn verantwoordelijkheid pakken. Zorgen voor structuur en veiligheid. Daar is nu meer reden voor dan ooit. Vroeger gingen kinderen naar school en daarna naar fluitles of ballet. Tegenwoordig zitten ze vastgeplakt aan de computer en het mobieltje. Wat ook is veranderd, is dat kinderen vroeger in seksueel opzicht alleen van volwassenen iets te duchten hadden. Nu zitten de potentiële verkrachters ook tussen de leeftijdgenoten. Jongens van dertien jaar, die na een groepsverkrachting zeggen: 'het was best wel grappig'. Ze hebben werkelijk geen idee wat ze aanrichten. En hoe zouden ze ook? Op een muziekzender als MTV krijgen ze de hele dag een verknipt beeld van seksualiteit voorgeschoteld, 'pimps' die zingen dat alle meiden 'bitches' zijn en dat het niet uitmaakt watje met ze doet.

Bron: Algemeen Dagblad, 5 mei 2007

Welk taalgebruik te hanteren bij dit onderwerp?
Lichaamsdelen benoemen
Het is belangrijk om vanaf het begin lichaamsdelen 'normaal' te benoemen. Geen abstracte of verhullende termen gebruiken, dat schept dikwijls verwarring of onbegrip. Als we kinderen van jongs af aan een goede terminologie aanleren over hun lichaam, hoeven ze later geen bijnamen of schuttingtaai te gebruiken.

Respectvol taalgebruik
Over wegwerpartikelen praatje achteloos, over waardevolle zaken respectvol. Als je je lichaam en dat van een ander beschouwt als een tempel, zal dat ook uit het taalgebruik blijken. Je moeder, van wie je veel houdt, noem je niet achteloos 'dat mens'. Iemand die gemaakt is naar Gods beeld, een weinig minder dan de engelen (Psalm 8) noem je dus geen 'lekker ding'.

In een gesprek tussen basisschoolleerlingen (groep 8) vertelde een jongen over de verkering van zijn broer, die uitgegaan was. 'Nee, hij heeft niks meer met haar. Heeft d' r gisteren gedumpt. Effe een sms-je gestuurd.' Ook hierin is de rol van opvoeders als het goed is waarde(n)vol. Het gesprek aangaan over taalgebruik en de achterliggende normen en waarden die eruit naar voren komen. Hoe wil je dat mensen met jou omgaan? Wat betekent dat voor jouw gedrag en woorden? Dat is een onderdeel van opvoeden tot verantwoordelijkheid en burgerschap.

Hoe maken we leerlingen weerbaar op het gebied van de seksualiteit?
Uitgangspunt in de schepping; de norm van de Schepper.
Als we de schepping als uitgangspunt nemen op het gebied van de seksualiteit, beginnen we positief. God maakte de mens mannelijk en vrouwelijk. Hij schiep hen met de gave van seksualiteit. Alles wat uit Gods hand kwam, was zeer goed. Dat is het uitgangspunt en de norm. Het gevaar is dat we 'normaal' gaan vinden en dus als norm hanteren wat algemeen geaccepteerd is en door de meerderheid normaal gevonden wordt. Het is belangrijk om steeds terug te gaan naar en te beginnen met de norm van de schepping, van de Schepper.

Informatie maakt weerbaar
Er is veel sprake van onwetendheid. Dat begint al op de basisschool, waar kinderen dingen roepen, terwijl ze geen idee hebben wat ze precies zeggen. Ze noemen elkaar 'homo' en zingen liedjes over condooms. Als je inhoudelijk op deze 'grappen' ingaat, blijkt er onbekendheid met de betekenis van de gebruikte termen en een grote behoefte aan een open en eerlijk gesprek.

Ook bij opgroeiende jongeren is sprake van onwetendheid. Dit blijkt uit de vele vragen die gesteld worden in jongerentijdschriften en aan jeugdwerkers. Deze onwetendheid leidt ook tot grote onzekerheid. Een meisje van 16 schrijft: 'Op internet wordt er veel over seks gechat. Het lijkt dan wel of ik de laatste zestienjarige ben die het nog niet heeft gedaan. De meiden van mijn klas praten er ook over alsof ze alles al hebben meegemaakt. Loop ik achter?'

Drs. Els van Dijk, directeur van de Evangelische Hogeschool, opende het Basisjaar met een toespraak over jongeren en moderne cultuur. De jongerencultuur staat ook volgens haar bol van de leugens. Als voorbeeld noemde ze de leugen datje als meisje pas meetelt als je er sexy uitziet en datje erbij hoort als je doet wat iedereen doet. Het is dus belangrijk dat jongeren horen wat 'normaal' is, wat de norm is. Om de leugens te ontmaskeren die in de media en in de wandelgangen rond gaan. Om duidelijk te maken datje zuinig mag en zelfs moet zijn op je lichaam. Dat seks zonder liefde en zonder een liefdevolle relatie beschadigt en bovendien tegen de Bijbelse norm ingaat.

In de Bijbel wordt namelijk gesproken over:
- 'je vader en moeder verlaten', een proces van losmaking, ontdekken van je identiteit en volwassen worden;
- 'je vrouw (man) aanhangen', je 'hechten' aan en het leren kennen van de vrouw (man) die jouw vrouw (man) mag en wil worden en vervolgens - 'tot één vlees worden'. Dat laatste volgt dus in die relatie van trouw en liefde tussen die ene man en vrouw.
Het is nodig om de informatie vanuit de media te weerleggen met informatie uit de Bijbel.

Media-educatie
Steeds vaker wordt gewezen op het belang van media-educatie aan jongeren. Ook door kamerlid Dibi van Groen Links, die eveneens een enorme seksualisering van de samenleving signaleert via de moderne media. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop jongeren in het leven staan. Er zitten veel donkere zijden aan met name televisie, internet en computerspellen. Scholen moeten die via media-educatie ontmaskeren, zodat kinderen bevmst omgaan met media-uitingen. Anderzijds vindt Dibi dat scholen ook de mooie kant van de media moeten laten zien, zoals het vinden van informatie en het contact leggen met medewereldburgers.

Zelfbeheersing
In een relatie zijn zelfbeheersing en zelfverloochening belangrijk. Het gaat erom de ander lief te hebben en op de ander gericht te zijn. Het goede met de ander voorhebben en niet alleen of in de eerste plaats je laten leiden door wat jij wilt. Als je bijvoorbeeld verstrikt bent in een patroon van zelfbevrediging, is het moeilijk om in een relatie niet op eigen behoeften, maar op die van de ander gericht te zijn. PvdA Kamerlid Dijsselbloem is verontwaardigd over het fenomeen dat jongeren tijdens discoavonden steeds vaker openlijk worden geconfronteerd met pomobeelden en seksuele handelingen. 'Dit is de zoveelste uiting van individuele behoeftebevrediging.' Dijsselbloem vindt het een verwerpelijke ontwikkeling en vraagt zich af: 'Wat levert dit op voor het normbesef en de seksuele moraal onder jongeren. Teken van beschaving is dat als je boos bent, je niet direct begint te slaan. Teken van beschaving is ook dat je je seksuele driften en behoeften doseert en intoomt. Bij zulke feesten lijkt het alsof seksualiteit een patatje is datje consumeert. Maar seksualiteit moet iets intiems blijven, voor in de privésfeer.'

Grenzen
Het is heel belangrijk dat jongeren leren duidelijke grenzen te stellen en uiteraard ook om de grenzen van anderen te respecteren. Regelmatig hoor en lees je verhalen over jongeren die over hun grenzen gaan om erbij te horen. Een meisje vertelt dat haar vriendin van 14 jaar met haar vriendje naar bed ging. De verkering is nu uit en haar vriendin voelt zich gebruikt en minderwaardig. Ouders noch schoolleiding zijn van het gebeurde op de hoogte.

Een ander voorbeeld: een jongen die tegen een aantal meisjes zegt: 'Hoe harder een meisje nee zegt tegen seks, hoe liever ze het wil.

Ten slotte een praktijkvoorbeeld van een meisje van 17, die zich tweedehands voelt nu haar verkering uit is. Ze vertelt: 'Ik had verkering met een jongen. Ik vond hem leuk en we konden goed met elkaar praten. Maar hij wilde meer en ging steeds een stukje verder. Ik was daar natuurlijk zelfbij, maar dacht: het zal zo wel horen. Ik gaf aan hem toe uit angst hem misschien kwijt te raken, maar ondertussen had ik geen goed gevoel. In een dergelijke situatie leek het wel of ik een voorwerp was. Zijn alle jongens zo? Nu is het uit en zit ik met de gebakken peren. Ik durf geen nieuwe relatie meer aan te gaan, want stel dat een ander weer iets met mij wil, wat ik niet wil'.... Maar wie wil me nog? Ik ben al een keer gebruikt.'

Hieraan merk je dat de invloed van de media - in soapseries en clips -jongeren een vertekend beeld geeft van de normen en de werkelijkheid. Dat maakt het voor hen moeilijk om hun grenzen te stellen en daaraan vast te houden. Het is daarom geen overbodige luxe om al jong te beginnen met de basis van weerbaarheid te leggen. Voor de leerlingen van groep 1 tot en met 6 van de basisschool is een serie lessen 'weerbaarheid' verschenen. Daarin komt een deel van de genoemde onderwerpen aan de orde, namelijk:
- Leren omgaan met en zuinig zijn op je lichaam.
- Leren je lichaamsdelen op een goede en positieve manier te benoemen.
- Basisregels van weerbaarheid (bijv. groep 1 'Ik ga niet weg, zonder dat ik het tegen papa of mama zeg').
- Grenzen stellen door middel van woorden en lichaamstaal.
- Grenzen van een ander respecteren.

Ook de methode 'Wonderlijk Gemaakt' voor leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool kan hierbij goede diensten bewijzen. Uitgangspunt hierbij is de Bijbelse norm. Ook weerbaarheid en het staan als christen in deze maatschappij (gij geheel anders) komen hierin aan bod. Beide methoden worden in het christelijk en reformatorisch (speciaal) basisonderwijs op een toenemend aantal scholen gebruikt om (kwetsbare) kinderen de weg te wijzen naar een omgaan met ons lichaam en dat van de ander als een tempel, en niet als consumptieartikel.

In het reformatorisch en gereformeerd vrijgemaakt voortgezet onderwijs krijgt media-educatie onder andere vorm in het Project Media Educatie via de site www. wegwijsinmedia.nl. Onlangs is hieraan een nieuw hoofdstuk toegevoegd, met als titel 'Wikken en wegen'; kritisch omgaan met informatie. Bovendien stellen steeds meer scholen in het voortgezet onderwijs het thema seksualiteit aan de orde, onder andere tijdens themadagen en projectweken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen