Een valsch gebaar.

Het begrip der Katholiciteit is voor het Protestantisme rein geestelijk van aard, veronderstelt geloofseenheid. Het gaat dus verre uit buiten de grenzen der kerk als instituut, want geloofsgemeenschap is zeer wel mogelijk, al behooren de menschen tot geheel verschillende kerkformaties. Maar het ligt voor de hand, dat geloof er moet wezen, als er van zulk eene openbaring van eenheid sprake zal zijn. En wanneer wij nu onze aandacht er op vestigen, hoezeer in de Protestantsche landen het geloof inzonk, hoe de vroegere nationale kerken tot mummies geworden zijn, hoe het leven der volken zich heeft ontwikkeld geheel buiten deze kerkformaties om, dan ligt het toch voor de hand, dat er van eene internationale vereeniging dezer kerkformaties maar zeer weinig kracht kan uitgaan. Het kan niet wat beteekenen, omdat zij de volken niet vertegenwoordigen. Achter deze samenkomsten staan geene machtige volksbewegingen. De samengekomen heeren, hoezeer ook elk voor zich van goeden wille en vol idealisme en optimisme, vertegenwoordigen niet een gezond en krachtig kerkelijk leven. Zoo ergens, dan openbaart zich juist hierin de verregaande ontkerstening van Europa. Want het is natuurlijk wel waar, dat de Roomsche kerk, dank zij hare hiërarchische inrichting, met grooter schijn van eenheid optreden kan, maar de ervaring leert, dat ook zij een geweldig terrein van invloed verloren heeft. Alle zuiver Roomsche landen, die voorheen elke reformatie in bloed gesmoord hebben, zijn zeker in nog veel sterker mate tot ontkerstening gekomen. Frankrijk en Spanje en zelfs het Italië van Mussolini leveren daarvoor de tastbare bewijzen. En ook in landen met eene gemengde bevolking als de onze, is het verre vandaar, dat onder de Roomschen er geene teekenen van ontkerstening zouden zijn. Met name de politieke ontwikkeling wijst uit, dat ook onder de stolp der Roomsche hiërarchie op onrustbarende wijze er eene wereldbeschouwing is doorgedrongen, die nauwelijks meer in eenig verband met de kerkleer staat. Het Marxisme en de reformpolitiek der sociaal-democratie beschikt in de kringen van de Roomsch katholieke arbeidersbeweging over veel grooter invloed dan oppervlakkige beschouwers meenen. Doch het blijft, althans voorloopig nog, bedekt onder de plooien van het hiërarchisch priesterlijk kleed.
Het is dan ook in het geheel niet juist en het wordt door de historische feiten gelogenstraft, wat van Roomsche zijde dikwijls beweerd wordt, dat de Reformatie een vorm van revolutie was. Indien dit zoo ware, zouden Protestantsche landen veel revolutionairder zijn dan de Roomsche. De revolutie wortelt slechts in de wijsgeerige ontwikkeling, die mede door de Roomsche kerk zelve, door hare eigen leer, aanknoopt bij de heidensche denkwereld. De Roomsche kerk zelve heeft de eeuwen door deze wijsbegeerte van het oude heidendom gekoesterd aan haar boezem. In plaats van, evenals de Reformatie en vooral Calvijn, terug te gaan op de Heilige Schrift als op de bron der Godsopenbaring en dus op Christus zeiven, heeft de Roomsche kerk steeds de heidensche wijsbegeerte als eene harerlevensbronnen aangeprezen als het groote hulpmiddel om het kruis van Christus in rechten stand te houden. Daardoor heeft zij vooral medegewerkt aan de herleving van het heidensche denken en alzoo een toekomst opgeroepen, waarin deze, maar nu vrijgemaakt van de heerschappij der kerk/zich kon ontwikkelen in den anti-christelijken zin, die de moderne wijsbegeerte karakteriseert. Doch de Reformatie heeft met dit alles gebroken, keerde weder tot Gods Woord en daartoe alleen. Indien zij er niet geweest ware, zou naar menschelijk inzicht er van het kruis van Christus niet veel meer te bespeuren zijn, zou het materialisme heden ten dage onbeperkte heerschappij voeren.
Maar de hierarchie is het, die aan de Roomsche kerk haren schijn van eenheid verleent en ook dus, dank zij haar internationalistische verbreiding, van katholiciteit. Maar deze is dan ook slechts zuiver formeel. Zij heeft echter door de beteekenis van den pauselijken stoel meer invloed op de vergadering, waarin de vertegenwoordigers der onderscheidene volken samen zijn. Doch ook de Roomsche kerk is, hoewel zij dan over zoo groote en invloedrijke positie beschikt, niet bij machte gebleken iets van beteekenis te bereiken noch in het belang van den vrede, noch in het belang van den opbouw van het na-oorlogsche Europa. En waar zij machteloos bleek, is zulks in nog veel hooger mate het geval met wat van Protestantsche zijde is gedaan. Dat blijft beperkt tot het aanbieden van adressen, waarover heel wat ophef wordt gemaakt, waarvan de groote bladen berichten en beschrijvingen geven met de namen er bij van de heeren en de dames, die er bij betrokken waren. Het resultaat van dit alles is echter nul op het request. Zulk een papier wordt met eenige plichtpleging in ontvangst genomen en gaat, als het niet in de prullemand komt, naar de ruste der vergetelheid in het archief. Het wordt opgenomen onder de paperassen. Maar wezenlijke invloed gaat er niet van uit.
En waarom gaat er geen invloed van uit en waarom heeft het en kan het geen effect hebben? Omdat de vertegenwoordigers der onderscheidene regeeringen, die op deze internationale vergaderingen beraadslagen, heel goed weten, dat de beweging, die deze adressen te berde brengt, in het leven der volken niets, of zoo goed als niets beteekent. Wij allen weten het en zien het voor onze oogen en ook de beraadslagende heeren weten het en zien het, dat de kerken, die achter deze adressen heeten te staan en waarvan 't getuigenis heet uit te gaan, in het leven hunner respectieve volken weinig of niets meer beteekenen. Dat zou heel anders zijn, indien deze volkskerken den wil der volken zeiven tot openbaring brachten, indien er de stem der volken in gehoord werd. Ware dit het geval, dan zouden toch immers de onderhandelaars, die zij op deze internationale vergaderingen sturen, opdrachten hebben ontvanvangen, waarin van dien wil der volken bleek. En dit is niet zóó. Hunne regeeringen gaven geheel andere instructies, die klopten op de eischen van het oogenblik, die passen bij de mogelijkheden en waarvan verwacht kan worden, dat zij voor vervulling in aanmerking komen. En dat is geheel iets anders dan wat de idealisten droomen in de onderscheidene landen. Er zou invloed geoefend kunnen worden, als de volken met en in hunne kerken wederkeerden tot het leven des geloofs, zooals het in hunne respectieve belijdenissen uitgedrukt is. Dan zou het mogelijk zijn, dat ook de Protestantsche volken hunne machtsmiddelen weder in dienst stelden van een vrede, die in gerechtigheid gegrond is en van een pacifisme, dat geboren wordt uit het geloof in de zedelijke, door Gods Woord ons geopenbaarde orde. Doch zoolang dit ontbreekt, is in deze gebaren van eene soort katholiciteit slechts een groot en valsch gebaar te ontdekken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen