Philosophie en Politiek

Dezer dagen werden wij opgeschrikt door eene breede polemiek tusschen De S t a n d a a r d en Christelijk Historische bladen over de beteekenis van het zoogenaamde Barthianisme voor de politieke ontwikkeling van ons volk. Deze pennestrijd schijnt verband te houden met het streven in Antirevolutionaire kringen naar eene samensmelting met de Christelijk Historischen. Natuurlijk zou het schoon zijn. wanneer zulk eene samensmelting mogelijk was. Toch schijnt juist deze polemiek het beste bewijs daarvoor, dat de tijd voor zulk een fusie nog niet rijp is, als hij er namelijk ooit rijp voor worden zal. Hoewel de ervaring leert, dat met name die antirevolutionaire kringen, die uit het neo-Calvinisme der hedendaagsche „Gereformeerde" kerken leven, over het algemeen zich veel meer getrokken gevoelen tot de ethische beweging in de Hervormde Kerk, dan tot de principieele Hervormde Gereformeerden, blijkt toch, dat er tusschen het ethische en het neo-Calvinisme nog eenig verschil bestaat. Dat verschil ligt echter niet diep, schijnt veeleer van persoonlijken dan van principieelen aard . Van persoonlijken aard, omdat het tot deze polemiek uitdijde naar aanleiding van het optreden van Prof. Barth, wiens dialectische theologie voor het meer Aristotelisch gezinde neo-Calvinisme weinig sympathiek is. Het is dus meer een verschil tusschen tweeërlei philosophie, dan tusschen tweeërlei theologie. Daarom schijnt het conflict ons minder van principieelen dan van persoonlijken aard. Wanneer men eenmaal een zeker philosophisch spoor is gevolgd, dan is het moeilijk daarop terug te komen en ligt het voor de hand, dat dan een andere philosophie minder in den smaak valt eerst, daarna eene polemiek oproept, zoodra er van eenige concurrentie sprake komt. Bij bewegingen als de ethische en de neo-Calvinistische, die blijkens de practijk des levens zich zoozeer tot elkander getrokken voelen, is er voor concurrentie-zucht allicht ruimte en aanleiding. Van Calvijn verschillen beiden even diep.
Maar de ethische beweging voelt zich sterk tot Barth getrokken en de ethischen in de Hervormde Kerk voelen zich thuis in de Christelijk Historische Unie. Prof. Haitjema, de vereerder van Barth, zit zelfs in het hoofdbestuur der Unie en het confessionalisme heeft hij mede in die richting geleid, al zijn er uit den aard der zaak nog eenige ouderen onder de Confessioneelen die er zich minder toe getrokken gevoelen. En waar men nu in deze onderscheidene kringen van neo- Calvinisten en ethischen reeds zinde op eene politieke samensmelting van de A.R. en de C.H., daar lag het voor de hand, dat het conflict over de vraag, of een meer moderne dialectische theologie dan wel eene antieke aristotelische heerschappij zou voeren, storend inwerkt op het streven naar samensmelting dezer politieke partijen. „Hinc illae lacrimae!" zouden de Vaderen zeggen :,,Vandaar alle deze polemische klachten!"
Uit den aard der zaak heeft de philosophische beschouwing ook beteekenis voor de politiek. W i e daarvan overtuigd wil worden, leze het onlangs verschenen politieke program der Roomsch Katholieke Staatspartij, dat niet van schriftuulijke, maar van rein Aristotelische, via Thomas van Aquino tot ons gekomen, philosophische geur is doortrokken. En het ligt voor de hand, dat Barthianisme en neo-Calvinisme ieder ook een eigen philosophisch tintje meebrengen. Of dit verschil echter zoo diep gaat, dat zij niet samen in eene politieke partij zouden kunnen leven, schijnt mij toch wel wat al te ver gezocht. Misschien is het voor hen, die tot de gescheiden kerken behooren en liever door Hervormde Gereformeerden aan onevenredige macht en invloed geholpen blijven, een verborgen gebleven prikkel om de philosophische verschillen zoo ver op te blazen, dat er van die politieke fusie niets komen kan. Onder de Chr. Historischen, die niet minder profiteeren van de Hervormde Gereformeerden, zijn er ook al die lont ruiken en wat zeer begrijpelijk is, tegen deze fusie zich kanten. Zij voelen wel, dat zij allicht de kans liepen het leger der Gibeonieten te gaan vermeerderen.
Hoe dit ook moge zijn, het komt ons voort, dat er voor het Gereformeerde volk, voor zoover het aan de oude belijdenis vasthoudt, geenerlei reden is om met deze fusie te sympathiseeren. Integendeel is de wijze, waarop zich in den loop der laatste dertig jaren de politiek van het Protestantsch Christelijk volksdeel heeft ontwikkeld, niet van dien aard, dat het verdere voortzetting dezer door A.R. en C.H. gedreven politiek zou kunnen begeeren. Als er één ding voor ons Gereformeerde volk in het algemeen, voor het Herv. Gereformeerde deel daarvan in het bijzonder, noodig is, dan zeker wel, dat wij ook op politiek gebied ernst maken met terugkeer tot de beginselen der Reformatie, zooals die naar uitwijzen van Gods Woord in onze Confessie uitgedrukt liggen. Wij zullen noch met de philosophie van het Barthianisme, noch met die van het neo-Calvinisme, eenige betrekking moeten onderhouden, maar terug moeten keeren tot de gehoorzaamheid aan den eisch van Gods Woord. Uit den aard der zaak heeft die terugkeer, waartoe wij om Gods Naam en zaak ons Gereformeerde volk oproepen, ook beteekenis voor de politiek. Voor het beginsel is dit beslissend en voor de practische politiek eveneens van zeer groot belang. Voor het beginsel, omdat niet wat menschen denken, maar wat God ons in Zijn Woord heeft voorgedacht, weder maatstaf zal moeten worden en zijn. Voor de practische politiek, omdat dan niet langer de vraag naar het voordeel van de macht den doorslag zal geven, maar de eisch Gods, dat wij ook in de practijk des levens op politiek gebied ons naar Zijn Woord orienteeren. Wij zullen dan op moeten houden met langer Marxistische beginselen in onze sociale en economische politiek toe te passen. Wij zullen op moeten houden terwille van de overblijfselen der vroegere coalitie-politiek allerlei te doen. dat slechts aan Roomschen en Sociaal-Democraten ten goede komt en weer terug moeten keeren tot die vrijheidsbeginselen, waardoor eenmaal ons volk groot geworden is. Maar natuurlijk, dan zullen wij den moed moeten hebben, weer te worden een kleine, onaanzienlijke, doch door beginseltrouw en eenheid des geloofs aaneengesloten en dus ook zedelijk sterke groep, die het „Luctor et emergo" der oude Zeeuwen in het wapen schrijft niet alleen, maar ook verwezenlijkt. Voor dat volk is het geene vraag, of het Barthianisme of het neo-Calvinisme in zijne philosophie beteekenis heeft voor de politieke partij, maar alleen of wij vasthouden aan de beginselen der Reformatie, die niet door Barth en niet door Aristoteles of Thomas zijn uitgevonden, maar die onder de leiding des Heiligen Geestes door den grooten Reformator Jean Calvin op de klaarste en duidelijkste wijze zijn geformuleerd en in onze oude Confessie, met name dan in zake de politiek, in artikel 36, zijn neergelegd. Vooral in deze tijden is het van groot belang nadruk te leggen op trouw aan die beginselen, ons er door te laten leiden en er niet van af te laten in het kleinste. Hierbij toch geldt de belofte Gods: „Wie trouw is in het kleine, zal het groote ontvangen." Dat groote is de redding van ons Gereformeerde volk, dat meer door gevaren bedreigd wordt, dan het zelve meestal schijnt te vermoeden. Daarom roepen wij aan onze Hervormd Gereformeerden toe: Broeders! sluit U aaneen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen