Van het verbond tusschen het Duitsche Nationaal-Socialisme en het Russisch Communisme

Het bericht, dat Duitschland en Rusland, na eerst kort geleden met elkander een niet-aanvalsverdrag gesloten te heb- 4 ben, den 28en September 1939 een stap verder zijn gegaan door met elkander een vriendschapsverdrag te sluiten, heeft alom in de wereld een diepen indruk gemaakt. Ik geloof niet, dat er in het laatste jaar eene gebeurtenis plaats greep, die meer sensatie verwekt heeft dan deze mare. Zelfs de mededeeling van het niet-aanvalsverdrag, hoe verwonderlijk reeds op zichzelf, treedt in de schaduw voor dit nieuws.
Het kan niet ontkend worden, dat na alles, wat de laatste jaren ons te zien en te hooren gegeven hadden, reeds dat eerste verdrag menigeen verwonderd, meestal onaangenaam verrast deed opzien. Immers, waren wij er aan gewoon geraakt, dat de dragers dezer twee groote stelsels, die van het Nationaal-Socialisme en het Russisch Bolschewisme, elkander niet bepaald vriendelijk aanzagen en als de monden loskwamen, elkander ook meestal niet vriendelijk toespraken.
Dit feit maakte de toenadering dezer beide schijnbaar zoo heterogene, wezenlijk echter met elkander verwante ideologieën, tot een eenigszins opzienbarend feit. Het is begrijpelijk, dat met name de aan Duitschland vijandige stroomingen onder de Europeesche volken daaraan eene verklaring hebben trachten te geven, die niet steeds uitging van de veronderstelling van zedelijk eerbiedwaardige motieven. De antipathie leidt meestal tot eene verklaring, die van het zedelijk slechte uitgaat. Zoo werd Hitler's bekende geschrift „Mein Kampf" nageplozen en de anti-Russische uitspraken daarin opgesomd om daaruit dan aan den Heer Hitier een oppervlakkig gezien gegrond verwijt te distilleeren. Zijne onbetrouwbaarheid, opportunistische onwaarachtigheid en nog veel erger beschuldigingen kon men daarover lezen.
De bladen deden mij in hunne harde en felle veroordeelingen denken aan hetgeen soms bij huwelijken gebeurt. Een huwelijk trekt vaak in sterke mate de attentie en opent de monden der spraakgrage kennissen, die zich samengroepen voor het gemeentehuis, waar de plechtigheid zal worden voltrokken. En dan kan men vernemen, hoe het doopceel gelicht wordt van bruid en bruidegom en van beider familie. Nog onlangs hoorde ik het ,,en passant", hoe het werd uitgemeten, dat zij eerst van elkander niets wilden weten, over elkander kwaad hadden gesproken en hadden gezegd, dat ze elkaar nooit aanzagen vanwege de diepe verachting. En nu, zoo klonk het in mijne ooren, nu gaan ze trouwen! Zoo sprak de moeder, welker zoon een blauwtje had geloopen bij de bruid.
Welnu, zoo is het nu ook met het Duitsch-Russisch verbond. W i j herinneren ons allen, hoe Engeland en Frankrijk niet alleen al het mogelijke, maar zelfs al het onmogelijke hebben gedaan om de Russen te bewegen tot een verdrag, waardoor zij verplicht zouden worden om hun militaire macht tegen de zoogenaamde Duitsche agressie in te zetten. Al onze lezers herinneren zich, hoe zij maanden lang bezig zijn geweest onder allerlei beloften en voorwendsels den Russischen beer tegen den Duitschen Michiel te doen opstaan, hoe er een politiek spel gespeeld werd, waarvan het voor ieder duidelijk was, dat Engelschen en Franschen letterlijk gezegd in het ootje genomen werden en van het kastje naar den muur werden gestuurd. Deze grootmachten hebben zich ten aanschouwe der geheele wereld laten vernederen, zoodat ik mij zeer wel kon voorstellen, dat menige Engelschman zich eigenlijk schaamde voor de behandeling, die zijn land te beurt viel bij deze onderhandelingen. En toch, men getroostte zich het blijkbaar alles met kwalijk verholen onwil alleen om het groote doel te bereiken, dat Rusland met zijn buur in het Westen in oorlog brengen moest.
Ik geloof niet, dat Engeland ooit smadelijker politieke nederlaag heeft geleden, noch ook ooit zich dieper heeft vernederd. Het ligt voor de hand. dat na dezen alles gedaan werd om de beteekenis der Duitsch-Russische alliantie in een licht te stellen, dat de waarde ervan verminderen, de vertrouwbaarheid ervan slechts als wankel voorstellen moest. Van meet af is dit geschied, doch de uitkomst leerde, dat de slechte profetieën, die van Engelsche zijde werden uitgebazuind, niet vervuld zijn geworden. Wij zullen verstandig doen, ook al worden zij zelfs door Engelsche regeeringspersonen verkondigd, daaraan geenerlei waarde toe te kennen. Deze beide grootmachten op het vasteland van Europa zijn door hare belangen op elkander aangewezen. En in de hedendaagsche volkeren-wereld heerscht uitsluitend het kompas der belangen. Indien het Russisch belang een samengaan met Engeland en Frankrijk gevorderd had, zou de oude omsingelingspolitiek weder geslaagd zijn en stond Duitschland andermaal in een zeer moeilijke positie, waarbij het gedwongen zou zijn om op twee fronten te strijden en hernieuwde uithongering kans kreeg.
Men kan natuurlijk de vraag stellen, of deze twee grootmachten, na zoo fel vaak tegen elkander te zijn opgetreden, inderdaad wel samen kunnen gaan. En men kan ook vragen, wat dit samengaan beteekent voor de toekomst der Europeesche volken, om dan daartoe ons te bepalen.
Wat de eerste vraag betreft, moeten wij ons rekenschap geven van den geestelijken ondergrond, waarop het Russisch extremisme, zoowel als het Duitsche Nationaal-Socialisme gegroeid zijn. W i j moeten ons in geen geval voorstellen, dat wij hierbij van doen hebben met bewegingen van uitsluitend Duitschen of Russischen oorsprong. Beide bewegingen worden gedragen door een algemeen over de Europeesche volken heerschenden geest, die geboren werd met Europa's ontkerstening, welker opkomst zich over eene periode van eenige eeuwen uitstrekt, maar eerst sinds de Fransche revolutie tot den nu heerschenden invloed gekomen is. De ontkerstening van de Europeesche volken is de voortzetting van het cultuurproces, waardoor eerst het Romeinsche wereldrijk tot zijn ondergang gebracht, zijn geestelijke voortzetting verkreeg in de middeleeuwen, die schijnbaar gekerstend, de eenmaal dienstbaar gemaakte geest der classieke oudheid overdroeg aan den nieuwen tijd, die hem in nieuwe openbaringsvormen weder tot heerschappij bracht.
En laat ons wel begrijpen, deze ontwikkelingsgang is in Gods Woord geprofeteerd, wanneer het ons over het einde het licht laat opgaan en toont, hoe de historie der menschheid zich zal toespitsen in de ontplooiing van de dramatische worsteling, die in het paradijs werd aangekondigd en door Christus zeiven in klaarheid ons geteekend werd als het eindconflict tusschen Christus en den Antichrist. In het licht dezer profetie kan alleen dit moderne ontkerstende leven worden begrepen. Het is niet alleen een zaak van Russen en Duitschers, van Engelschen en Amerikanen. Zij geldt allen volken zonder onderscheid. Wat in Rusland en in Duitschland tot nieuwe levensvormen geleid heeft, is aan Amerika, aan Engeland en Frankrijk, ook zelfs aan ons kleine Nederlandsche volk niet vreemd. Het moge waar zijn, dat, om dan bij onszelven en bij Engeland te blijven, dit ontkersteningsproces nog tengevolge onzer voorgeschiedenis niet in zulke markante vormen heeft doorgewerkt, dezelfde geest openbaart zich ook in Amerika, Engeland en Nederland. De oorlog van 1914 was er het product van. En zijne gevolgen zijn wezenlijk geen andere geweest dan in dien geest besloten lagen.
Jaren geleden reeds kon gewezen worden op dezelfde verschijnselen, die, consequent doorgevoerd, moesten voeren tot wat in Rusland en in Duitschland, in nationale vormen gegoten, voor onze oogen staat. Doch Iaat ons hiervan ons bewust worden: diezelfde geest gist ook in het Amerikaansche, in het Engelsche, in het Nederlandsche en in alle Zuidelijke Europeesche volken. En ons gansche Europeesche cultuurleven beweegt zich in diezelfde richting. Wij worden er, om zoo te zeggen, systematisch heengebracht. Wie een oog heeft voor de geweldige sociale omwenteling, die wij nu doormaken, die moet begrijpen, dat dezelfde verschijnselen, die in Duitschland en Rusland aan dezen tijd voorafgegaan zijn, ook onder ons op volle kracht werken om ons maatschappelijk leven in nieuwe vormen om te zetten. Daaraan werkt met name de Roomsche Kerk haars ondanks mede, zooals zij het Italiaansche, straks ook het Spaansche volk er rijp voor gemaakt heeft. Zij is de tweelingzuster van het moderne socialisme. De zaden, waaruit dit ontsproten is, droeg zij de eeuwen door mede, om ze steeds weer opnieuw uit te zaaien en tot nieuwe levensontplooiing te brengen.
Wordt niet ons gansche hedendaagsche leven versocialiseerd? Of dit nu geschiedt in Marxistischen of in Roomschen vorm, aan het wezen der zaak doet dit niet af. Alle volken der wereld zijn op weg naar dat in wezen steeds zelfde cultuurpatroon, dat de menschheid van uit het paradijs meegedragen heeft op den weg harer levensontwikkeling. Dit spreekt zich klaar uit in dezen tijd. En het is ons in Gods Woord zoo geteekend, wanneer het ons het beeld van de eindhistorie voorhoudt. Bij dat licht kunnen wij alleen de geschiedenis van dezen onzen dag verstaan, in dat licht alleen zien. hoe zich deze geweldige tijd voor onze oogen ontvouwt.
En als wij dien zoo leeren beschouwen, dan worden wij ook vrij van alle hartstochtelijke beoordeelingen, die immers aan de feiten toch niets veranderen. Ik blijf er bij, zooals ik onlangs geschreven heb: Hoe deze oorlog eindigt, hij brengt ons nader tot de catastrophale ontplooiing van het werelddrama en daarom tot dieper benauwing, tot donkerder geestelijken nacht, tot geweldiger spanningen. Doch wat in Rusland is en in Duitschland, dat is ook hier en in Engeland en Amerika, om ten laatste de gansche volkerenwereld te brengen onder die eene zelfde antithese, die in het paradijs der menschheid bij haar val werd onthuld. Alleen is er een onderscheid in graad, omdat de ontwikkelingsgang niet in alle landen gelijkelijk voortgeschreden is.
En nu is het toch begrijpelijk, dat bij dezen stand der zaken volken als het Duitsche en het Russische bij gemeenschap van belangen, die dus ook een gemeenschap van nooden en behoeften in zich sluit, met elkander in een verbond treden. Daartoe leidde de geographische ligging en dus de nabuurschap.
Daartoe leidde ook de geschiedenis. Bij den vorigen oorlog heerschte nog het Czaristisch regime. De laatste Czaar was een zwakkeling, eigenlijk niet in staat de geweldige taak te vervullen, die op zijne schouders drukte. En het was bekend, hoe allerlei verantwoordelijke en onverantwoordelijke hoogwaardigheidsbekleeders een oppermachtigen invloed op de regeering des lands hadden. En deze hoogwaardigheidsbekleeders waren niet altijd onomkoopbaar, leidden de regeering in eene richting, waartoe een Czaar, die zich van zijne roeping bewust was, zich niet zou hebben laten vinden. Zoo werd er jaren reeds voor 1914 eene omsingelingspolitiek door Engeland en Frankrijk gevoerd, die Rusland tot de entente bracht, hoewel er tusschen Duitschland en Rusland geen moeilijkheden behoefden te zijn, waardoor deze volken tot een oorlog gedreven moesten worden. Het spel der politiek, dat destijds gespeeld werd, moest noodlottig worden voor den vrede van Europa, zooals het ten slotte voor alle deelnemers op een ramp is uitgeloopen.
Rusland, zoowel als Duitschland, werden er door geworpen in een smeltkroes van ellende, die door Wilson vooral werd aangeblazen tot eene revolutie in de overwonnen landen. De Czaar werd met zijn gansche familie er door tot een diep treurig einde gebracht, het Duitsche keizerschap tot zijn val. Maar de vraag mag rijzen, of niet juist dit beloop de oorzaak is, dat thans na Versailles de hernieuwde poging tot de omsingeling van Duitschland geheel heeft gefaald. Er heerschte geen Czaar meer. van gunstelingen omringd, die voor geld te koop waren. In Rusland heerscht Stalin, de geweldige, exponent van het communisme, de extremistische grootmacht, die door het Marxisme voortgebracht werd. Deze man begrijpt, dat het heerschende regime geen oorlog met Duitschland dragen kan. Hij bedankte er voor om Engelands machtsidealen te verwezenlijken, zijn socialisme en daarmede ook zichzelven aan een nieuwe omkeering bloot te stellen, die ten slotte ook hem een Czarenlot bereiden kon.
En Duitschland? Ach ja, in Hitier en zijn nationaalsocialisme kunnen velen, ook ten onzent, die zich apostelen der vrijheid wanen, al is die, waarvoor de Vaderen streden, reeds lang verdwenen, niet anders zien, dan het groote spook, waarvoor zij benauwd worden, hoewel zij sinds jaar en dag zeiven dergelijke idealen gepredikt hebben. Wij worden er rijp voor gemaakt door heel onze kunstmatige levensorganisatie. Maar het Duitsche nationaal-socialisme in zijn verbond met Rusland kunnen zij niet begrijpen en Hitier is hun volgens het lied, dat Engelands machthebbers zingen, een gruwel in de oogen.
Doch laat ons redelijk zijn en vragen, of hij eigenlijk wel eene andere keuze had. Dat geloof ik niet. Om andermaal een oorlog te voeren op vele fronten tegelijk, was hij de man niet. De ervaring heeft toch immers ook hem geleerd, dat vele honden voor het haasje den dood beteekenen. De Engelsche jager zocht immers zulke honden, had ze immers zelve in Czecho-Slowakije en Polen gekweekt. Hier bleef voor Duitschland, of het dan dat van Hitier, of laat ik zeggen van den keizer was, geen andere keuze over dan terugkeer tot Bismarck's politieke grondidee, die de keizer in jeugdigen overmoed heeft losgelaten, ik kan niet inzien, dat hij, die Duitschland's heil bedoelt, —• en dat kan toch zeker van Hitier worden aangenomen, hoe men ook over zijne leer moge denken — een anderen weg kon gaan. Het verbond met Rusland volgt met noodwendigheid uit Engelands anti- Duitsche politiek. Engeland volhardde in den weg van 1914 —1918, in den weg van Versailles. Indien het dien ten einde toe denkt te blijven volgen, eindigt deze noodzakelijk in een strijd op leven en dood, die dan niet beperkt blijft tot Duitschland, maar zich uitstrekt over Rusland heen naar het Zuid-Oosten van Europa, zelfs naar het verre Oosten heen.
De Romeinen hadden een spreekwoord: Die de goden willen verderven, dezen verdwazen zij eerst. Zou het niet beter zijn nu nog gehoor te geven aan de roepstem tot vrede? Was het reeds lang geleden niet beter geweest voor alle volken van Europa, voor Engeland zelf niet het minst, als het de gruwelen van Versailles had opgeruimd en in plaats van een Volkenbond op te richten, vrede gemaakt had in waarheid? Misschien was er dan geen Duitschland geboren als het huidige, doch zeker stond er dan geen krijg voor de deur als deze.
Wee, wee, van wege de millioenen jonge levens, die worden afgesneden, omdat de ouden den weg des vredes niet hebben gewild.
Daarom laat het gebed van Gods kinderen opgaan, opdat Hij de vredespogingen, waartoe nogmaals door Duitschland en Italië gesloten werd, zegenen moge. De Heere is machtig de oorlogen te doen ophouden tot aan het einde der aarde. Hij kan den boog verbreken, de spies aan twee slaan, de wagenen met vuur verbranden. Hij alleen kan de harten der koningen neigen. Doch er staat ook van Hem geschreven: Uw rechterhand is vol van gerechtigheid. En deze wordt aan de werkers der ongerechtigheid voltrokken. W i e oogen heeft om te zien en een hart om op te merken, kan niet ontkennen, dat de Heere dat recht voltrekt op Zijn tijd en op Zijne wijze in de dagen, die wij beleven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen