JEZUS OF BARABBAS

En op het feest liet hij hun een gevangene los, wien zij ook begeerden. En er was een, genaamd Barabbas, gevangen met andere mede oproermakers, die in het oproer een dood slag gedaan had. En de schare riep uit en begon te begeren, dat hij deed, gelijk hij hun altijd gedaan had. En Pilatus antwoordde hun, zeggende: Wilt gij dat ik u de Koning der Joden loslate? (Want hij wist, dat de overpriesters hem door nijd overgeleverd hadden). Maar de overpriesters bewogen de schare, dat hij hun liever Barabbas zou loslaten. En Pilatus, antwoordende, zeide wederom tot hen: Wat wilt gij dan, dat ik met Hem doen zal, dien gij een koning der Joden noemt? En zij riepen wederom: Kruis Hem. Doch Pilatus zeide tot hen: Wat heeft Hij dan kwaads gedaan? En zij riepen te meer. kruis Hem! Pilatus nu, willende der schare genoeg doen, heeft hun Barabbas losgelaten, en gaf Jezus over. als hij Hem gegeseld had, om gekruisigd te worden.

Marcus 15 : 6—15.

Een vreemde gewoonte

, , En op het feest liet hij hun een gevangene los, wien zij ook begeerden... En de schare riep uit, en begon te begeren, dat hij deed. gelijk hij hun altijd gedaan had." Laat mij vooraf mogen opmerken, dat wij niet over Barabbas willen handelen, maar over Hem, om Wiens wil dit oud gebruik naar voren gehaald werd en tegenover Wie Barabbas betrekkelijk toevallig door Pilatus naar voren gehaald werd. Al noemt Mattheüs Barabbas een welbekende gevangene, deze man komt maar even op in de geschiedenis en verdwijnt weer even spoedig. Hij is een andere figuur dan de ene man aan het kruis, al was die dan als Barabbas een moordenaar. Hij treedt niet Zozeer naar voren in de heilsgeschiedenis, al dankt hij aan Jezus' proces het leven. Het enige wat hij doet, is het sterven van Jezus accentueren, èn bevestigen de profetie, dat de Messias met de misdadigers gerekend zou worden. Doorgaans zien wij dit gerekend worden met de misdadigers alleen vervuld aan het kruis. Hier echter wordt Jezus niet gelijk met Barabbas gesteld, maar onder hem. Barabbas wordt vrijgesproken, Christus wordt des doods schuldig verklaard. Christus verschaft vrijheid aan een schuldige en aanvaardt Zelf diens dood. Al is het, dat wij hier geen redding tot zaligheid van Barabbas uit kunnen lezen, wij kunnen er wel redding tot zaligheid door Christus uit lezen.

Welnu dan! De stadhouder had de gewoonte om op hèt feest een gevangene los te laten. Lucas zegt zelfs, dat de stadhouder op het feest iemand los , .moest" laten. Dit gebruik kan een oud gebruik geweest zijn. Het kan ook zijn, dat het in de Romeinse tijd is opgekomen en dat de Romeinse landvoogden deze vrijspraak, deze vrijlating op 'het grote feest der Joden, het oude vrijheidsfeest uit Egyptische slavernij deden, om bij het volk in de gunst te komen, of populair te worden. Het kan ook een Israëlietisch gebruik geweest zijn, waaraan zelfs de landvoogd, die Romein was, moest gehoorzamen. Let u er wel op, dat het volk die vrijlating eiste.

Het treft wel bijzonder samen, dat het volk dit juist nü, tijdens het proces van Jezus eiste. Is het volk dan toch van plan geweest om Jezus' vrijlating te eisen? En is het volk dan toch op aanstoken van de overpriesters overstag gegaan? In elk geval had Israël verschillende amnestie's voor zijn landgenoten: De vrijlating op het Sabbathsjaar voor slaven. De lossing, waardoor verarmden weer mochten keren naar hun eens verspeelde erfgoed. Het jubeljaar, waarin de gedetineerden uit de vrijsteden mochten vrij uitgaan. En dan nog de dood van de Hogepriester, die ook vrijheid schonk aan gebonden doodslagers. Het ruiste door Israëls geschiedenis: , , 't Is de Heere, Die gevangenen vrijheid schenkt, Die aan hun ellende denkt!"

Mogelijk is het, dat, waar al deze oude gebruiken niet meer konden gehouden worden onder de Romeinse overheersing, dit gebruik er nog een zwakke herinnering aan geweest is.

Het is ons ook niet bekend, of er ook op andere Joodse feestdagen nog zulk een gunst aan het Joodse volk verleend werd. bij voorbeeld op het Purimfeest, of op het Pinksterfeest. Alleen in dit geval wordt er in de bijbel melding van gemaakt, terwijl er toch in de Evangeliën minstens drie Paasfeesten worden genoemd. Hier wordt dan in elk geval een vrijlating vermeld, die dit Paasfeest van Christus' offer wel in een bijzonder licht stelt. Christus gaat in de dood, opdat misdadigers leven. Christus gaat in de dood, opdat gevangenen vrijgelaten worden, opdat „verkondigd zou mogen worden een blijde boodschap den zachtmoedigen, om den gevangenen vrijheid uit te roepen, en den gebondenen opening der gevangenis, om uit te roepen het jaar van het welbehagen des Heeren". Het Oud-Testamentische Paasfeest verschijnt middels deze vreemde gewoonte van een Romeinse landvoogd ineens in een heerlijk Nieuw-Testamentisch licht. En dit schijnbaar toevallige gebeuren, waaraan het volk de landvoogd nog moet herinneren, wordt een bijzonder gekleurde prediking van wat metterdaad het Paasfeest voor de ganse kerk maakt tot de dag van de vrijlating huns Gods. En het ruist door de scharen van het volk van de Nieuwe dag: , , Hij maakt op hun gebeden gans Israël eens vrij van ongerechtigheden." Het was een vreemd gebruik!

Een gemakkelijke keus

De landvoogd moest loslaten, wien zij ook begeerden. Het was zeer wel mogelijk, dat er iemand gevangen gehouden werd, dien het volk kón begeren, een politieke gevangene of zo iets. In elk geval heeft het volk van te voren niet gevraagd om Barabbas. Het maakt de indruk, dat de stadhouder, van deze gelegenheid gebruik makende, zelf het eerst Jezus naar voren gebracht heeft ter vrijlating. Naar het Mattheüsevangelie komt nu juist de boodschap van Pilatus' vrouw tussenbeiden. Pilatus komt danig in de knel, vooreerst komt zijn juridische geweten in het nauw. , , Ik heb hem in uw tegenwoordigheid ondervraagd, en vind geen schuld in deze mens, van al hetgeen gij hem ten laste legt."

Dat is de rechter, die nauwgezet juridisch welgekozen woorden gebruikt. Als hij het zo precies, rondom bekeken, formuleert, dan moet de keus volgens hem vaststaan bij het volk, ook al komt er een man als Barabbas tegenover te staan. Ook Pilatus' religieuze geweten komt in het nauw. Dromen zijn voor de oude Latijnen Godsspraken. En als zijn vrouw

zegt, dat zij nu juist van deze man gedroomd heeft, dan is dat toch wel zeer opvallend. Hoe kent zij deze mens, Jezus? Dit is toch ook niet een rechtszaak, die al weken sleepte. En als zij dan geleden heeft over Hem in haar droom, dan is dat toch waarlijk niet zo maar een droom. En dat haar dan ook nog — wij mogen gerust zeggen — geopenbaard is, dat deze mens rechtvaardig is, dan is het zelfs naar de godsdienstige begrippen van het heidendom, niet geraden aan zo iemand de handen te slaan. In het verzoek om het oude loslatingsrecht te handhaven ziet Pilatus een uitweg voor zijn onzeker en verontrust gemoed. Hij schuift Jezus naar voren ter vrijlating. Om het volk althans enige keus te laten, stelt hij er Barabbas tegenover. Hij was welbekend. Ieder kende deze naam, een echte Joodse naam. , , Zoon des vaders" betekende die. Maar hij was een oproermaker, die met andere oproermakers gevangen gezet was. Dat was alzo niet best. Revolutionnairen hebben doorgaans niet de achting van het volk. De Zeloten, die zich oproerig tegen de Romeinen keerden, waren bij het volk niet zo zeer in achting, omdat zij door hun overdreven vaderlandsliefde de zaak voor Israël er niet beter op maakten. Nu had deze man bovendien nog een moord begaan tijdens zo n oproer. Pilatus is dus hiervan zeker: Barabbas' papieren staan bij een keuze niet best.

Daartegenover nu Jezus! Pilatus zegt geen woord over Barabbas, maar pleit tegelijk vóór Jezus. , .Wilt gij dat ik u de koning der Joden loslate? " Nota bene de landvoogd, die nooit op het patriottisme (op de vaderlandsliefde) van de Joden zou spelen, doet dat nü wel. En hij doet dat zelfs in Messiaanse termen, als hij spreekt over de koning van dit volk. Zelfs als het volk dan Barabbas begeert, dan vraagt hij eerst, wat hij dan doen zal met hem, dien gij (zelf) zo zegt hij, de koning der Joden noemt? En als zij dan bij hun keus, geheel tegen Pilatus' verwachting in en tegen alle reden en recht in, volharden, dan houdt Pilatus vol: , .Wat kwaads heeft Hij dan gedaan? Daarom zal ik Hem kastijden en loslaten."

Daar waren twee straffen bij de Romeinen bij gebleken schuld: de zware straf, de doodstraf, bij een zwaar vergrijp, en een lichte straf, die van geseling, bij een licht vergrijp. Hier gaat Pilatus scheef. Naar zijn eigen uitspraak van schuldloosheid. moest hij Jezus noch geselen, noch kruisigen. Bij geseling en loslating beging hij onrecht. Die man moet verdwaasd zijn, dat hij Jezus nu èn de lichte straf geeft èn de zware straf, terwijl het volk alleen de zware straf vraagt. Is dit dan nog een poging om het medelijden des volks te wekken? Hoopt Pilatus zo èn Barabbas èn Jezus los te kunnen laten, de één zonder meer, de ander met een geseling daarbij? Dc gemakkelijke keus bleek wel heel zwaar te zijn!

Ruk, door Uw macht, mij uit het slijk; behoed En laat mij niet verzinken in de waat'ren: Maar red mij uit de handen mijner haat'ren; Uit deze kolk en diepe watervloed. Och, laat de stroom mij over 't hoofd niet gaan, Maar dat Uw arm 't geweld der diepte stuite; Dat toch de put niet worde toegedaan, Noch over mij zijn mond voor eeuwig sluite.

Een averechtse uitwerking

Het volk kiest tegen de wil en verwachting Barabbas. Gij weet dat! En Pilatus tegen eigen wil en zin in, tegen alls rechtsgevoel in, , , willende der schare genoeg doen, heeft hun Barabbas losgelaten, en gaf Jezus over, als hij Hem gegeseld had. om gekruisigd te worden."

Hoe schuldig maken zich de overpriesters, dat zij hun betaalde krachten onder de volksmassa rond sturen om een oproermaker en moordenaar te kiezen boven de Rechtvaardige. Hoe schuldig maakt zich het volk door aan de kant van Barabbas te gaan staan en Pilatus door deze keuze te bekrachtigen. Hun wordt een oproermaker en moordenaar geschonken. Dit terwijl de overheid het zwaard niet te vergeefs draagt. Oproer is van God geoordeeld, moord is van God met de hoogste straf te straffen geboden. Dit zijn twee zonden, die in en vlak naast het Paradijs ontstaan zijn, de wortelzonden. En als God het Noachietische verbond stelt tot vernieuwing en tot bescherming van het leven, dan draagt Hij de overheid op om de doodslag met de dood te straffen. De overheid, die dit weigert, stelt zich aan de zijde van de doodslager, maar verlaat de verslagene.

Toch stelt de Heere hier de tekenen van Zijn genade. Werd de Zoon van God zo diep vernederd, dat Hij mét de misdadigen gerekend is, met oproermakers en met doodslagers, ja zelfs dat Hij daar beneden geplaatst is, hoezeer moet ons dan dan de zonde wegen. Laat ons toch dit leren, een afschuw van de zonden te hebben, een mishagen aan onszelven te hebben. Laat ons dit leren, ons voor God te verootmoedigen en onze reinigmaking en zaligheid buiten onszelf in Christus Jezus te zoeken. Worden niet alle wortels van de doodslag in ons gevonden, ja niet alleen wortels, maar ook de doodslag zelf. Wij hoeven voor de Alwetende ons niet groter te houden dan wij zijn. Hoeveel afschuw wij ook van doodslagers, van moordenaars mogen hebben, die afschuw kunnen wij gevoegelijk op onszelf toepassen. Oproerigheid is één van de zonden van deze tijd. zij is ook één van de moden van deze tijd. Onderdanigheid, onderworpenheid, gezag, vreze en gehoorzaamheid aan alle gezag, dat boven ons gesteld is, wordt bijna niet meer gekend en zeker niet veel meer erkend. „Alle ziel zij de machten, over haar gesteld, onderdanig!" Dat zegt God! En dat blijft voor elke tijd waar. En dat oordeelt ons leven. Barabbas staat niet ver van een iegelijk van ons. Geen wonder dat het volk. priester en volk, hem koos. Daar lag ten diepste hun hart.

Calvijn zegt: ..Hierin vinden wij een bijzondere stof tot vertrouwen; want Christus is om geen andere reden in de diepte der verguizing nedergezonken. dan om ons door Zijn vernedering tot de heerlijkheid des hemels op te voeren. Hij is beneden de moordenaren gesteld, om ons in gemeenschap te brengen met de engelen Gods. De rechte waardering hiervan is voldoende om alle ergernis van het kruis weg te nemen."

En bij God is geen opstand, en bij de engelen is geen opstand en bij God is geen doodslag en bij de engelen is geen doodslag. Voert dan Christus' genade ons onwaardige, opstandige, dreiging en moord blazende schepselen tot zo'n heerlijkheid, dat wij deze en die zonden te boven komen, dat is het wonder aller wonderen. Dat God ons eens schiep uit niet, dat was een wonder. Dat genade ons, verdorven mensen, de schuld beneemt, dat is groter wonder. Dat Christus onze harten vernieuwt, zodat oproer en moord vervangen worden door onderdanigheid en het zoeken van het leven en het behoud van mensen, dat is het grootste wonder. Hierin wordt de verhouding jegens God en de naaste hersteld. Hij liet oproermakers en moordenaars boven Zich stellen. Hij is met de misdadigers gerekend, opdat de misdadigen met Hem gerekend zouden worden. En terwijl Barabbas' leven Zijn dood geworden is, wordt Zijn dood het leven van een moordenaar aan het kruis. Dit mag dan het Evangelie des vredes zijn, dat mensen, als wij zijn, weer leren buigen onder Gods gezag en weer leren zoeken voor zich en hun naaste het leven. Het Paasteken van de vrijlating is dan niet een ijdel teken geweest.

Zw.

W. L. T.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen