Paasfeest en zondag en Kerstfeest

Het lijkt misschien een beetje vreemd om zo kort na Pasen over het Kerstfeest te schrijven, maar dat is meer schijn dan wezen, dacht ik. Pasen zou men kunnen noemen een tweede Kerstfeest. Op het Kerstfeest komt de Heere Jezus in de wereld en op het tweede Kerstfeest komt de Heiland terug in de wereld, nadat men Hem uitgeworpen heeft. Men zou kunnen vragen, wat nu eigenlijk het voornaamste heilsfeit is: e Kribbe, het Kruis of de Opstanding? Het is moeilijk een keuze te doen, omdat zij alle drie van uitzonderlijk groot formaat zijn. Aangaande de Kribbe schreef Paulus: , Gode zij dank voor zijn onuitsprekelijke gave". En aangaande het tweede: , Ik heb niet voorgenomen iets te weten onder u, dan Jezus Christus en Die gekruisigd" (1 Cor. 2 : 2). Verder aangaande het derde: , Indien Christus niet opgewekt is, zo is dan onze prediking ijdel en ijdel is ook uw geloof" (1 Corinthe 15 : 14).

In de geboorte van de Heere Jezus gaat het om de menswording, in de kruisiging gaat het om de verzoening en in de opstanding om de rechtvaardigmaking. Ik meen. dat de roomse kerk geneigd is op de menswording van de Zoon Gods meer nadruk te leggen dan op de verzoening aan het kruis. Men heeft dan ook tot de r.k. theologie wel het verwijt gericht, dat zij te veel in de incarnatieleer, dus in de leer van de vleeswording bleef steken. Van deze zijde is dit ontkend. Augustinus was hier in elk geval vrij van. In een be

paalde brief vergelijkt de oude kerkvader Kerstfeest en Paasfeest. De eerste acht hij een gewone verjaardag, een feestelijke herdenking van de geboorte te Bethlehem. Pasen daarentegen is een sacramentum, omdat in de viering van het heilsgebeuren de overgang uit de dood tot het leven voor ons wordt voorgesteld als een heilige werkelijkheid. waaraan wij deel hebben in geloof, hoop en liefde. Hier wint Pasen het dus. Maar nu kruis en opstanding. Welke is de meeste van deze twee? Laat mij eerst zeggen, dat zij niet van elkander gescheiden mogen worden. Kruis en opstanding, Goede Vrijdag en Pasen behoren onafscheidelijk bijeen. Zonder elkander zijn ze ten enenmale niets. Wat zou Pasen zijn zonder Goede Vrijdag? Of wat zou Goede Vrijdag kunnen zijn zonder Pasen? Zonder de opstanding is het kruis alleen maar een mislukking. Christus is gekomen om zijn leven te geven tot een losprijs voor velen. Maar zonder opstanding blijft Hij zelf de gevangene van de dood. Hij is gekomen om de wereld te redden uit de zonde en dood. En het zou er dan op uit kunnen lopen, dat Hij zelf door zonde en dood verslonden wordt. De discipelen hebben het zo beleefd. Zij treurden en weenden, omdat Hij ondergegaan was. Zij dachten, dat Hij het was, die Israël verlossen zou, maar hoe falikant, meenden zij, was dat uitgekomen. Zij hadden eerst het kruis zonder de opstanding. Dat was bijna de doodsteek voor hun geloof. Alles was uit, want Christus had de nederlaag geleden.

Maar toen kwam Pasen als een hemelse verrassing, die alles veranderde. Nu viel plotseling op alles een nieuw licht. Het bleek dat Christus niet de Man was van de nederlaag, maar de Man van de overwinning. Zonder Pasen is prediking en geloof inderdaad een ledige vorm. Doch door Pasen wordt het lijden en sterven van Christus van oneindige volheid. Wat het einde, het onherroepelijk einde had geschenen, werd een nieuw, een eeuwig nieuw begin. Alles wat de discipelen van Jezus met de Goede Vrijdag verloren waanden, kwam met Pasen schoner terug. Niet Christus was door zonde en dood verslonden, maar Hij zelf had zonde en dood verslonden tot overwinning. Hij is opgewekt om onze rechtvaardigmaking. zegt de apostel.

Die vrijspraak van zonden kan toch alleen maar plaats hebben, omdat Christus' offer was aangenomen en alle gerechtigheid vervuld. Van dit Pasen kunnen wij het kruis verstaan, zoals het eigenlijk is. Waar heeft Christus feitelijk overwonnen, aan het kruis of bij de opstanding? Wel, Christus heeft overwonnen aan het kruis, maar de opstanding heeft dit in de openbaarheid gebracht. De apostel Paulus kan in 2 Tim. 1 : 10 Timotheüs troosten met het leven en de onverderfelijkheid, die bekend gemaakt worden in het Evangelie. Maar de eerste maal, dat leven en onverderfelijkheid aan het licht komen is toch zeker met het aanbreken van de opstandingsmorgen. De overwinning van Christus is aan het kruis. Daar had Hij uitgeroepen: et is volbracht. Maar de overwinning aan het kruis is ons niet anders bekend geworden dan door de opstanding. Hij is opgewekt om onze rechtvaardigmaking aan het licht te brengen. Zo zou ik Romeinen 4:25 willen verstaan, waar we van Jezus leren: .Welken overgeleverd is om onze zonden, en opgewekt om onze rechtvaardigmaking."

Hier wordt het kruis verklaart. Het lijden en sterven van de Heere Jezus betekent, dat Hij is overgeleverd door Judas in zijn verraad, door God, toen Hij Hem aan de wereld overgaf, door de Joodse oversten en het Joodse volk aan Pontius Pilatus en door Pilatus aan het kruis. En dat was om de overtredingen te verzoenen. Dat waren niet zijn overtredingen, maar de overtredingen van de mannen en vrouwen, die geloven in God. die Jezus onze Heere uit de doden opgewekt heeft (Romeinen 4 : 24).

Het is dus niet zo maar zonder meer, voor alle mensen. Het woord, dat de grondtekst voor overtredingen gebruikt duidt in het N. T. de zonde aan in haar schuldig karakter. De Heere Christus voldeed de schuld onzer zonden, droeg onze straf in de dood des kruises. Daarna werd Hij opgewekt.

Let op dit woord. Wij zeggen gewoonlijk: hristus is opgestaan. , .De Heere is waarlijk opgestaan en is van Simon gezien". Maar 't Nieuwe Testament heeft heel vaak: , God heeft Hem opgewekt". Als wij in Mattheüs 28 : 6 lezen: , Hij is opgestaan", heeft het oorspronkelijke: , Hij is opgewekt". Dat maakt dit grote onderscheid: ls wij zeggen: hristus is „opgestaan", dan hebben wij op Pasen te doen met een daad van Christus en als wij zeggen: hristus is „opgewekt" dan hebben wij op Pasen te doen met een daad van God. En nu plaatst het Nieuwe Testament door telkens weer te spreken van het opgewekt worden van Christus ten aanzien van Pasen de daad van God op de voorgrond. Zo mogen wij het Paasgebeuren zien als de Goddelijke rechtvaardiging van Jezus. God heeft Hem uitermate verhoogd ook in de opstanding.

Zijn opwekking was het blijk, dat Hij volkomen de schuld en de straf van de zijnen weggenomen had. Het was zijn rechtvaardiging door God de Vader. Van deze opwekking wordt gezegd dat zij was om onze rechtvaardigmaking.

Hier zijn twee mogelijkheden. De ene letterlijke verklaring luidt: omdat de rechtvaardigmaking der gelovigen geschied was. De andere, die even goed bij de letter past, opdat de rechtvaardigmaking der gelovigen zou geschieden. Het is dus een opwekking tot onze rechtvaardigmaking. De rechtvaardigmaking der zijnen was mede het doel van Christus opwekking. Hij heeft deze rechtvaardigmaking door zijn lijden en sterven verworven. Zodra een zondaar Christus door een waar geloof aanneemt, wordt hij door God vrijgesproken. Christus begiftigt die in Hem zijn met gerechtigheid en leven. Calvijn schrijft: „Eerst is Hij door de hand Gods geslagen, opdat Hij in de gestalte van een zondaar de ellende der zonde ten einde toe zou dragen, daarna is Hij in het rijk des levens verhoogd, opdat Hij de zijnen zou begiftigen met gerechtigheid en leven."

Het is hier van gewicht, dat in Romeinen 4 : 25 geen sprake is van een objectieve rechtvaardigmaking door de opstanding van Christus. De genade is eerst, maar zij moet toegepast worden aan onze harten. Daar is een oprecht geloof nodig om in de vierschaar der consciëntie voor God gerechtvaardigd te worden en wij kunnen deze rechtvaardiging niet afleiden uit een rechtvaardigmaking in kruis en opstanding. Dit alles is wel met elkaar verbonden, maar verlost ons niet van het verderf, tenzij wij door een waar geloof Christus worden ingelijfd.

Nog eens gezegd: in orde wordt eerst Christus gerechtvaardigd in en door zijn opstanding en dan volgt de rechtvaardigmaking van allen, die in Hem geloven.

De Goede Vrijdag ontleent dus zijn werking en betekenis aan Pasen. Omgekeerd geldt het ook: Pasen ontleent zijn betekenis aan de Goede Vrijdag.

Wat is de Paasboodschap? Is de Paasboodschap dit, dat er iemand opstaat uit de dood? Het is niet belangrijk voor de wereld, dat er de een of ander, hier of daar opstaat uit de doden. Daarmee verandert immers het beeld van de wereld niet. Maar de Paasboodschap is niet, dat er iemand opstaat, maar dat de gekruisigde Jezus opstaat, die is gestorven om onze zonden. Nu Hij is opgestaan, kan Hij gepredikt worden als de Verzoener en Goël, als de Overwinnaar. Het gaat op Pasen, niet over het leven uit de doden, maar om Jezus de gekruisigde, die door God opgewekt is.

Van hoe grote betekenis deze opstanding is, kan ieder inzien, die bedenkt, dat de verlorenheid zonder Christus'opstanding blijft. Dan zouden we nog in onze zonden zijn. Het is niet alleen dat de opstanding laat zien. dat dc zonde verzoend is. De opstanding voegt nog een nieuw heilsfeit bij het kruis. Door de opstanding wordt de onmetelijke kracht van het verzoenend lijden en sterven van Christus tot een historische en werkzame werkelijkheid gemaakt. De opstanding is meer dan onthulling van de betekenis van het kruis. Zij is ongetwijfeld en inderdaad onthulling, openbaring van de betekenis van het kruis. Paulus schrijft in Romeinen 1 : 4: dat Jezus krachtiglijk bewezen is te zijn de Zoon van God naar de geest der heiligmaking, uit de opstanding der doden." Maar de opstanding betekent ook. dat Christus de dood heeft overwonnen in zijn drieërlei gestalten: e tijdelijke, eeuwige en geestelijke dood. Christus heeft de schuld weggenomen en daardoor de dood. De gelovige mag met een oneindige vreugde aan de morgen der opstanding denken, want de Christus, die verrees, zoekt de Zijnen op om Hem zichzelf en al zijn weldaden deelachtig te maken. Het wonderbaarlijke rijke van Pasen is, dat Jezus terug komt naar deze wereld en dat Hij

zijn volk bezoekt met zijn heil. De vreugde van Pasen is dus de vreugde om Christus. Maar het is toch weer meer dan de Kerstvreugde. Op Kerstfeest is het de onuitsprekelijke gave van God-met-ons. Maar op Paasfeest is het God. die in het vlees geleden heeft, de schuld verzoend heeft, rechtvaardigmaking, heiligmaking en een volkomen verlossing verworven heeft, de Geest der toepassing straks zal uitstorten en zo al zijn volk wederbaart tot een levende hoop door zijn opstanding uit de doden.

Daarom verzoend zijnde door de dood zijns Zoons, zullen de uitverkorenen veel meer behouden worden, doordat Hij leeft. Het zijn de uitverkorenen, die door Jezus worden opgezocht na Pasen en hoe worden zij betiteld? Wat onderscheidt hen van de anderen? , , Vreest niet", zegt de engel, „want ik weet, dat gij zoekt Jezus, de gekruisigde."

De Heidelbergse Catechismus geeft op voortreffelijke wijze de betekenis van Pasen weer. Jezus heeft de dood overwonnen, opdat Hij ons de gerechtigheid kon deelachtig maken, die Hij door Zijn dood verworven had. Hij wekt voorts uit de doden op de uitverkorenen, die in hun zondegraf liggen. Zijn opstanding doet ons verwachten onze zalige opstanding.

Ik geloof, dat het niet verkeerd is, als ik herhaal dat Pasen een nieuw Kerstfeest is, een komen van Christus tot de wereld, maar nu om daar Zijn uitverkorenen, die Hem zoeken, zalig te maken.

Van dit Paasfeest is de zondag, de dag des Heeren, de vreugdevolle herdenking. En nu kom ik aan de brief, die mij tot bovenstaande nabetrachting op Pasen uitlokte. Deze brief bevatte een vraag van heel andere orde. Een jonge man vroeg zijn chef of hij op eerste Kerstdag moest werken. De achtergrond van zijn vraag was, dat deze jonge man de Kerstdag hoger stelde dan de zondag. Zijn ouders gingen op zondag wel uit, doch op eerste Kerstdag nooit. Zijn chef zei: jongen, dat doen de roomsen ook. Die hebben een vreugdevasten op die eerste dag. Dan zijn de café's gesloten, die zij op zondag gaarne binnenvallen.

De chef vraagt nu, wat hij hiervan denken moet? Voor hem is de zondag Gods dag, die Israëls God geheiligd heeft. De Kerstdag is hem lief om de herdenking van het grote heilsfeit der menswording van Christus: een feestdag voor de kerk. De jonge man met z'n kameraad, het waren er twee, heeft toen zijn predikant opgezocht. En deze heeft de twee jonge mannen gelijk gegeven, ook hij achtte de eerste Kerstdag hoger dan de zondag, maar zij mochten wel werken, terwijl dat voor de zondag verboden is.

De lezers zien, dat voor elke mening wel een dominee te vinden is. Tegenwoordig schijnt iedere herder zijn eigen dogmatiek en ethiek te hebben, z'n eigen bijbel, psalmboek, catechismus en alles. En dan maar roepen: eenheid, eenheid.

Wat is hier nu recht in? wordt mij gevraagd. Ik ben het met Augustinus eens, dat Kerstfeest een gewone verjaardag is, een feestelijke herdenking van de geboorte te Bethlehem. De zondag daarentegen is van God ingesteld en is Gods dag en bovendien de viering van het feest van Christus' opstanding. Daarom is de zondag wel iets geweldiger in betekenis dan de Kerstdag. Dat hangt met schepping en Pasen samen. Van ouds is het Paasfeest het grote feest van de Kerk. Het is ook het centrale feest, omdat zijn inhoud samenvalt met de kern van het Christendom: het verlossingswerk van Christus.

Het spreekt vanzelf, dat ik de geboorte uit de maagd Maria buitengewoon hoog schat. Gode zij dank voor zijn onuitsprekelijke gave. Maar feit is dat het Kerstfeest pas in de vierde eeuw is ingesteld. Tegenw'oordig is het meer een feest van de wereld, die zich dan ook nog een godsdienstig tintje geeft, door juist op die ene dag ter kerk te tijgen.

Dat was echter in de 16e en 17e eeuw niet zoveel beter, zodat het toen reeds een probleem vormde voor het Geref. Protestantisme. De synode van Dordt besloot in 1574 alleen de zondag te vieren en het volk tot afschaffing van het Kerstfeest te vermanen. De viering was ontaard in eten, drinken en spelen. Maar feesten laat het volk zich niet zo makkelijk afnemen, dus dat besluit is later weer ingetrokken. In Utrecht is het verbod in de 17e eeuw tijdelijk van kracht geweest, onder invloed mede van de synode van 1618, die er ook tegen was. In Engeland is het in 1644 afgeschaft. Natuurlijk kwam het terug. Een christelijk Kerstfeest is nog altijd moeilijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen