In gesprek met heengegane leidslieden

(N.a.v. Dr. C. Graafland: „Verschuivingen in de Geref. Bonds-prediking")

Zo mogen wij het wel uitdrukken. Dr. Graafland in gesprek met onze nog niet zo lang overleden voorgangers, te weten — uit eigen kring — ds. I. Kievit, en dr. }. G. Woelderink. Ds. J. P. Paauwe wordt ook wel genoemd en besproken, maar omdat deze op zichzelf staande Haagse predikant onder ons volk niet zo bekend was. willen wij zijn leerstellingen hier laten rusten.

In het hoofdstuk, getiteld 'Reactie en Vernieuwing' gc^at, wat de latere theologen betreft, dr. Graafland vooral in op de voorlichting, door wijlen ds. Kievit en dr. Woelderink in hun geschriften ons nagelaten.

Het jaar, nadat dr. Graafland voor de Studentenvereniging 'Voetius over zijn in boekvorm uitgegeven onderwerp sprak, kwam ds. J. van Sliedergt, de opvolger van wijlen ds. I. Kievit te Baarn, aan het woord voor dezelfde Studentenvereniging, met als lezing: „Het levenswerk van wijlen Ds. I. Kievit". De volledige tekst hiervan vinden we in het Voetius-Jaarboekje 1963-1964, pag. 13—38, waar we blij mee zijn. Elke theoloog behoorde deze instructief-leerzame verhandeling te lezen.

De keus van dit onderwerp was niet toevallig. Dr. Graafland had in zijn lezing een voorstelling van zaken gegeven betreffende ds. Kievits theologische opvattingen, die verweer uitlokten bij ter zake kundigen. Vandaar de voor het volgende jaar aan collega Van Sliedregt verstrekte opdracht.

Ik neem aan, dat dr. Graafland met deze lezing winst heeft gedaan. Hoewel, op één belangrijk punt heeft hij zich niet aan de voorstelling van zaken, door ds. Van Sliedregt geboden, willen conformeren. Als hij daaraan had toegegeven, dan was zijn gehele bezwaar tegen wijlen ds. Kievits prediking enz. vervallen, terwijl hij nu, ondanks alle waardering en lof. aan ds. Kievit sr. toegezwaaid op dc pagina's 36 — 38, desondanks zich van hem afmaakt door te schrijven:

„Toch mogen wij aan de andere kant niet verzwijgen, dat ook deze terugbuiging naar de reformatorische lijn — in verband nl. met de nadruk, gelegd door ds I. Kievit op de rechtvaardigmaking — niet het gehele reformatorische geloofsdenken heeft gegrepen en verstaan. Wij zouden deze vernieuwingspogingen kunnen kwalificeren als een reformatorische bovenbouw op een piëtistische onderbouw."

Wijlen ds. Kievit sr. kan zich niet meer verdedigen. Hij heeft tal van jaren zijn rijke meditaties in dit blad geschreven, en bovendien tal van brochures en boeken het licht doen zien. Wij behoeven dat hier niet op te halen. Hoewel dr. Graafland beweert, geen bezwaar te maken tegen de

inhoud van de rechtvaardigmaking, zoals ds. Kievit die stelde — , , de mens wordt gesteld voor de vierschaar van de heilige Rechter, God, met de Wet, satan en eigen geweten als aanklagers", waarbij dan het 'schuldig' over de zondaar wordt uitgesproken, maar 'op dit kritische moment treedt Christus naar voren', enz. — toch maakt de schrijver bezwaar:

„tegen de dramatische beleving daarvan in de bovengenoemde zin. Deze 'vierschaar-beleving' kan er inderdaad zijn, maar mag ook weer niet tot systeem worden, niet als normgevende beleving worden voorgeschreven of gesuggereerd. Want dan gaan al de bezwaren weer gelden, die wij tegen de piëtistische prediking hebben ingebracht".

Dan nl. komt niet de wedergeboren, maar de gerechtvaardigde mens 'centraal te staan".

Neen. tegen de belevingen als hierboven bedoeld zal dr. Graafland geen bezwaar maken, als hij maar vrijblijvend, op een veilige afstand mag verkeren. Zo wordt met het ondermijnen van de zgn. „piëtistische onderbouw" ook de zgn. .reformatorische bovenbouw' als onvoldoende gedoodverfd. Dan heeft dr. Woelderink het geheel beter verstaan en begrepen, en is hij na Kohlbrügge, praktisch de enige theoloog in onze tijd, die dr. Graaflands welhaast algehele waardering kan vinden.

Wat op dit alles te antwoorden.

M.i. doet dr. Graafland wijlen ds. Kievit schromelijk onrecht. Ds. Kievit suggereerde niet, dat al wie de zgn. vierschaarbelevenis niet kende, aan het heil en de genade Gods geen deel had.

Ik citeer ds. j. van Sliedregts lezing, op pagina 25 van het Jaarboekje-'Voetius':

„Wij moeten ons wachten bij dit alles ook maar even te denken aan een bepaalde bekeringsweg of de noodzakelijke doorleving van een momentum absolutum (nl. de 'vierschaar-beleving', waarop dr Graafland wees; v. d. Hr). Het gaat Kievit alleen om de orde, waarin de Heilige Geest zich houdt in de toepassing. Vandaar, dat hij kan schrijven: Zeker zal hier wel verschil zijn in klaarheid en in diepte der ontdekking, maar niemand zal toch der wet sterven, of hij zal ingeleid zijn in de eis van het werkverbond en een oog hebben ontvangen voor zijn zware val en dat hij mede oorzaak is, dat de schepping ligt onder de vloek, onder mijn vloek."

„Het gaat — zo vervolgt ds. Sliedregt dan — hem dus om de geestelijke kennis van wet en evangelie."

Volkomen mee eens. En hetzelfde bevinden wij toch ook zonneklaar in de geschriften van dr. Kohlbrügge. Theod. van der Groe. en zelfs van Johs. Calvijn? .

Dr. Graafland ontkent dit. Daarover een volgende keer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen