Kleine kroniek

Een gezegende paaskaars
Men kan tegenwoordig de wonderlijkste dingen lezen in kerkbladen van gemeenten, die nogal meegenomen worden in de oecumenische beweging van onze tijd. En men staat geregeld voor verrassingen. In het „Hervormd Weekblad" signaleert prof. dr. G. P. van Itterzon het geval van „de gezegende paaskaars". Hij schrijft het volgende:
„In de gemeente X zijn drie predikantsplaatsen, één voor de Gereformeerde Bond en twee voor de midden-orthodoxie. In het Kerkblad van deze gemeente las ik een artikel van de R. K. pastoor IJ; die samen met de hervormde predikant Z. in de R. K. Kerk een Paaswake zou houden. Pastoor IJ. schreef in genoemd Hervormd Kerkblad o.a. het volgende: De viering van de Paaswake begint om half tien. „Voor ieder ligt een tekstboekje en een klein kaarsje gereed en wel in de banken van de grote kerkruimte. Intussen is er buiten op het gazon een vuur ontstoken. Dat vuur en de daaraan ontstoken PAASKAARS worden met een enkele bede gezegend. Vervolgens trekken voorgangers en assistenten de kerk binnen door de hoofdingang en wordt tot driemaal toe al zingende gedankt voor het licht van Christus.
Intussen wordt aan steeds meer mensen het licht van de Paaskaars aangereikt. Als de stoet voor in de kerk is aangekomen en ieder licht ontvangen heeft, wordt door allen staande de lof van Christus bezongen". „De Maaltijd des Heren, waarmee de Paaswake wordt besloten, wordt ingeleid door de Hymne „Eer aan God" en Lukas 24 : 1—12. Wie in eigen kerkgemeenschap mag aanzitten en gelooft in de aanwezigheid van de Verrezen Heer onder de tekenen van Brood en Wijn, mag weten welkom te zijn aan de Tafel des Heren". Tot zover de R.K. pastoor IJ.
In de wijkberichten, die hierna in het Kerkblad te vinden waren, schreef Ds. Z. nog: „De dienst maakt gebruik van veel elementen van de rijke traditie van de kerk". En tot zover dan Ds. Z.
Wat trok bij dit alles de aandacht?
1. De R.K. pastoor IJ. viert dus in zijn eigen kerk „de Maaltijd des Heren" samen met leden van andere kerkgemeenschappen. Of dat klopt met de voorschriften van zijn eigen Kerk en met de uitgesproken verklaringen van zijn kardinaalaartsbisschop, laat ik in het midden. Dat is een interne zaak van de R.K. Kerk, waarin ik me niet verder begeef. Althans niet in dit verband. Het is wel duidelijk, dat het standpunt van pastoor IJ. in dit opzicht progressief is.
2. Gezien deze progressieve houding inzake de R.K. eucharistie (want het was toch een echte R.K. eucharistie?) trekt de ceremonie met de PAASKAARS (allemaal hoofdletters) de aandacht. In mijn jeugd werd er in de R.K. Kerk van alles gezegend, tot auto's toe. Ik hoorde in die dagen van een vrome Rooms-Katholiek, die financieel voor de keus stond: Van tweeen één, óf de auto laten verzekeren bij een verzekeringsmaatschappij, óf de auto door de geestelijkheid laten zegenen. Hij koos toen voor het laatste, omdat dit hem het meest veilige en betrouwbare scheen. Dat zegenen van religieuze voorwerpen geschiedt nog steeds in Rome door de paus. Daar heeft men op het St. Pietersplein in vele talen telkens kunnen horen aankondigen, dat, als de paus de zegen uitsprak, tegelijk ook alle religieuze voorwerpen werden gezegend die men bij zich droeg. Dus alle rozenkransen, kettingen, en andere religieuze souvenirs, die men had gekocht en die men op zak had. Het ligt dus wel in de lijn van Rome en de paus, als pastoor IJ. in X vuur en een PAASKAARS zegent.
Dat doet me dan weer erg conservatief aan.
3. Als Ds. Z. blijkbaar ook in de processie heeft meegelopen (hij behoorde immers tot de voorgangers en mocht zelfs preken), en als ook hij met een kaarsje, ontstoken aan het gezegende vuur van de gezegende PAASKAARS, de R.K. is binnengegaan, vraag ik me af, waaraan hij mag hebben gedacht, toen hij schreef over die vele „elementen van de rijke traditie van de Kerk".
Hij zal hierbij wel hebben geput uit de rijke traditie van de Roomse Kerk. Want het zegenen van vuur en van een PAASKAARS is mij momenteel uit de traditie van het Gereformeerde Protestantisme niet bekend. We zitten dan, met pastoor IJ. en met Ds. Z. weer midden in „het rijke Roomse leven".
Inderdaad, een kerk die de reformatie loslaat komt daar terecht!

De nieuwe levensstijl
Daarover hoort men tegenwoordig nogal eens spreken, over de nieuwe levensstijl. Ook in de vergadering van de generale synode is deze zaak aan de orde geweest. Ds. G. Kaastra heeft in het „Hervormd Weekblad" er een verslag van gegeven.
De nieuwe levensstijl heeft de synode de dinsdagmiddag anderhalf uur bezig gehouden. De grondslag voor de bespreking vormde een keurig verzorgde gespreksnota over dit thema ten behoeve van de kerken.
In november 1974 nam de kerkenconferentie te Lunteren een resolutie aan inzake nieuwe levensstijl. Deze kwam niet zo maar uit de lucht vallen.
De Amerikaanse theoloog Richard Shaull pleitte op de conferentie over kerk en samenleving in Genève 1966 voor een nieuwe levensstijl. Elementen daarvan waren: persoonlijke verandering van onze manier van leven, betrokkenheid van alle maatschappelijke groeperingen bij beslissingen die hun toekomst aangaan en een radikale verandering van alle noord-zuid verhoudingen. Een van de secties van de Assemblee van de Wereldraad van kerken te Uppsala 1968 had zodoende ook als thema: Op zoek naar nieuwe levensstijlen. Lunteren is op dit spoor voortgegaan. De nieuwe levensstijl is heel sterk maatschappelijk bepaald. De resolutie riep op tot een zuiniger gebruik van grondstoffen en energie. De Raad van kerken dacht daarbij aan een bewuste strijd tegen alle vormen van verspilling van voedsel en andere producten (wegwerpartikelen) water- en electriciteitsverbruik, gebruik van eigen auto in plaats van openbaar vervoer, papieren houtverbruik, nutteloze artikelen en opdringerige reclame via radio en televisie). Met name werd gedacht aan een vermindering van het gebruik van dierlijke producten, nu vastgesteld is dat overmatige hoeveelheden graan worden gebruikt voor de produktie van vlees. (Over de overmatige hoeveelheden graan die worden gebruikt voor de produktie van alcohol werd niet gerept. Dat probleem lag kennelijk niet binnen de horizon van de nieuwe levensstijl. Toch is het zo dat in wereldverband gezien 100 miljoen mensen een jaar van het graan zouden kunnen leven dat voor de alcohol wordt gebruikt. Dat is toch wel de moeite waard om over na te denken). Ook werd de kerken gevraagd hun leden te willen oproepen tot het houden van een wekelijkse vastendag. Die dag moest dienen als symbolische, maar ook praktische oefening in een meer omvattende nieuwe levensstijl, gericht op een samenleving waarin het recht der armen voorop zal staan in het persoonlijk en maatschappelijk leven.
Zoals u weet is een en ander nogal slecht gevallen met name bij de boeren en de slagers. Ik heb de indruk dat de zaak van de nieuwe levensstijl een beetje verzand is. Bij de synode wist ze ook geen groot enthousiasme te wekken. Ondanks de grote aktiviteit van de betrokken werkgroep, die o.a. een vijftal „injecties" heeft uitgegeven. Een doorwrocht advies van het commissariaat voor maatschappelijk en cultureel werk kreeg nauwelijks aandacht. De commissie voor het diakonaat en de samenleving uit de synode was ook van oordeel dat onze kerk grote bescheidenheid past bij het spreken over de nieuwe levensstijl. Fundamentele critiek werd o.a. geuit door een nieuw ouderling-lid van de synode, oud. J. Haeck uit Hoevelaken. Het rechte geloof (orthodoxie) en het rechte handelen (orthopraxie) moeten op elkaar zijn afgestemd. Hij vreesde voor de zweep van de wet die over de gemeente gehaald wordt. Het moet beginnen bij de wortel, niet bij de takken. Hij miste bijbelse doordenking. Vernieuwing door de Heilige Geest is allereerst nodig. Er is een proces van vervreemding van het reformatorisch geloof gaande. Een andere ouderling, de heer J. Morreau uit Hilversum vroeg zich af of de kerken zich moeten uitspreken over wat vele groepen al zeggen. Zal de kerk niet anders moeten spreken? Hij herinnerde aan de Oxfordgroepbeweging die in 1938 grootscheeps bekend maakte „Nieuw Nederland loopt van stapel". Het spreken over nieuwe levensstijl kwam bij hem nogal irritant over (en bij hem niet alleen!). Het anders omgaan met onze macht komt nauwelijks ter sprake. Ds. H. Binnekamp uit Maarssen wiens critiek altijd sympathiek is, meende ook dat er ergens anders gestart moest worden, bij de verborgen omgang met God.
Dr. A. H. van den Heuvel was van oordeel dat in de 21/2 jaar dat men nu bezig is geweest er een geweldige respons was, 700 groepen zijn er in den lande mee bezig geweest. (Zijn dat specifiek kerkelijke groepen?) Tastbare resultaten kunnen nog niet verwacht worden, maar het heeft wel stimulerend gewerkt. Men heeft ook meer oog gekregen voor de macroethiek. De werkgroep moest wat agressiever zijn. De heer Van Hoof, Rooms- Katholiek medewerker zei dat men werkgroep en niet actiegroep wilde zijn. Het is moeilijk tot bepaalde standpunten te komen. De vragen die de werkgroep in haar rapport had gesteld werden tenslotte weer teruggewezen naar de werkgroep zelf.
Er is dus nog niet veel uitgekomen. Ik meen ook dat het ergens anders beginnen moet, namelijk in het hart.

Een andere levensstijl
Zeker wil ik niet ontkennen dat we een andere levensstijl nodig hebben als volk van Nederland en ook als christenen en kerkelijk meelevende mensen. We zijn zo meegesleurd door de tijdgeest en de welvaart en de voorspoed van onze tijd hebben velen zo te pakken gekregen, dat men geheel en al gevangen is door de wereld en al haar begeerlijkheden en er haast geen onderscheid meer is op te merken tussen de levensstijl van de christenen en van de ongelovigen. Het is een verschrikkelijke zaak, zo werelds als ons volk is gaan leven. En van de vroegere ingetogenheid en de christelijke levensstijl van zoveel christenen is niet zoveel meer op te merken in onze dagen. Dat is wel een diep te betreuren zaak. Ook zij die nog wel kerkelijk meeleven zijn op een uiterst gevaarlijke weg. Ik moet hier denken aan een bekende geschiedenis uit het Oude Testament, waarin Bileam een hoofdrol speelt. Op verzoek van Balak moet Bileam het volk Israël vloeken. Maar hij kan het niet, hij wordt door God gedwongen om te getuigen van het heil des Heeren en van de genadige belofte dat er een Borg en Middelaar zal komen om het volk te redden. Israëls kracht ligt in de trouw van God. Hij kan die God niet van Zijn volk aftrekken. Maar nu zal hij proberen dat volk van God af te trekken. Hij geeft aan de vorsten van Moab en Midean de raad een groot feest aan te richten ter ere van hun afgod Baal en de Israëlieten op dat feest uit te nodigen. De gegeven raad wordt opgevolgd. Israël bezwijkt voor de verleiding. Ze nemen deel aan het heidense feest voor de afgod van dat volk. En dat zien we zo duidelijk in onze dagen. Daarom is er bekering nodig, een andere levensstijl die opkomt uit een nieuw hart. En daar hoort men zo weinig van bij allen die een nieuwe levensstijl progageren. Waarachtige bekering en wedergeboorte des harten zijn de onmisbare voorwaarden voor een nieuwe en een geheel andere levensstijl dan de wereld altijd heeft gehad en nog steeds heeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen