Indrukken uit Schotland

(2)

Ebenezer Erskine

In gedachten keren we toch nog maar weer even terug naar die eenvoudige kerk midden in het dorp Portmoak. De kerk, waarin Ebenezer Erskine jaren aaneen het Evangelie van Gods vrije genade in Jezus Christus predikte. Die eenvoudige kerk, midden in Portmoak, die dan toch nog maar steeds dienst doet als bedehuis van de Church of Scotland. Door de eeuwen heen Het zon-overgoten Schotse landschap vervaagt met Erskine's kerk voor ogen, komt ons nu helder zijn levensloop voor de geest. Ebenezer, de oudere broer van de eveneens bekende en geliefde Ralph Erskine, werd geboren op 22 juni 1680 in het Schotse dorpje Dryburgh. Het leven van zijn ouders was moeitevol geweest, maar tot hiertoe had de Heere hen genadig geleid. Daarom gaven ze hun pasgeborene de gedenknaam Ebenezer.

Predikant worden

Ebenezer werd door zijn ouders bestemd voor de heilige dienst. Hun zoon moest predikant worden. In 1693 wordt Ebenezer ingeschreven als student aan de universiteit van Edinburgh. Dan is hij dus nog maar veertien jaar. Er bestond in die tijd aan de universiteiten een soort vooropleiding, die we het beste kunnen vergelijken met de middelbare school opleiding van nu. Op achttienjarige leeftijd behaalt de jonge student Ebenezer Erskine z'n eerste universitaire graad. Hij w T ordt Master of Arts. Dan heeft hij een gedegen literaire vorming genoten. Hier op aansluitend volgt nu een studie van vier jaren in de Heilige Godgeleerdheid.

Eerst wordt Erskine, zoals dat toen vaak gebruikelijk was. huispredikant, en wel bij een adellijke familie, bij de graaf van Rothes. Is dit misschien mede de oorzaak geweest van de verfijnde manieren, die hem in zijn latere leven zo gesierd hebben?

Op 22 september 1703 wordt hij bevestigd tot predikant te Portmoak, dus op de leeftijd van 23 jaar. In 1704 trouwt Ebenezer met Alison Turpie. Uit dit huwelijk worden tien kinderen geboren. Van deze kinderen sterven er vier, voordat ook Erskine's vrouw in de Heere ontslaapt op negen-en-dertig jarige leeftijd. Hierna is hij nog gehuwd geweest met Mary Webster, die hem eveneens ontviel drie jaar voor zijn sterven. Het verdriet is hem zo allerminst gespaard gebleven.

Ik zet mijn treden in Uw spoor

Ebenezer was van jongsaf opgevoed in de rechtzinnige leer. Op zijn leven was nooit iets aan te merken geweest, ook niet als student. Toch kreeg hij, naar zijn eigen zeggen, pas drie jaren nadat hij predikant was gew r orden, een zaligmakende kennis van de waarheid, zoals die in Christus Jezus de Heere is. En dan formuleren we dit maar met zijn eigen woorden, want deze formulering zal later typerend blijken te zijn voor zijn prediking.

Voor de bekering van predikant Ebenezer Erskine zullen zijn vrouw Alison en z'n broer Ralph de middelen worden in Gods hand. Ebenezer wist het wel, dat zijn vrouw en zijn broer Ralph elkaar zo goed verstonden in geestelijke zaken. Eigenlijk stond hij daar toch maar een beetje buiten Maar hoe dat nu was, en hoe dat nu kon Ebenezer Erskine kon dat maar niet begrijpen.

Op een zondagmiddag in de zomer van het jaar 1707 krijgt het echtpaar Erskine bezoek van hun broer en zwager Ralph, de predikant van Dunfirmline. Ebenezer is nog niet klaar met z'n preek en blijft dus op de studeerkamer. Ralph moet zolang maar wat met z'n vrouw praten in het tuinhuisje. Dat tuinhuisje staat echter wel vlak onder Ebenezer's studeerkamer het raam staat open Ebenezer kan z'n gedachten niet bij elkaar krijgen, en ongemerkt begint hij te luisteren naar het geanimeerde gesprek tussen z'n vrouw en z'n broer Ralph. Zoals zo vaak praten dezen met elkaar over hun bevindingen vanuit hun verborgen omgang met God. Ebenezer luistert en hij voelt het: zij hebben iets, wat hij niet heeft! Dit brengt bij hem zo'n onrust teweeg, dat hij niet meer rusten kan voordat ook hij het weten mag in Christus gevonden te zijn.

In 1731 neemt hij het beroep aan van de gemeente te Stirling. En daar zal hij dan nog 23 jaar predikant zijn. Vele jaren had Ebenezer een goede gezondheid, maar toen hij zeventig jaar was gew T orden begonnen zijn krachten sterk af te nemen. Op z'n twee-en-zeventigste leidt hij de begrafenis van z'n geliefde broer Ralph. Hij preekt dan uit Job 19 : 25: Want ik weet: ijn Verlosser leeft!" Ralph is me al wéér vóór gegaan, zegt hij dan eerst in genade, nu in de hemel!

En hij stierf

Bijna vier-en-zeventig jaar oud is Ebenezer Erskine, als we hem stervende vinden Toch preekt hij nog een keer, nu van zijn bed in de huiskamer voor het open venster. Een groot deel van zijn gemeente heeft zich in de tuin verzameld voor dat open venster. Het zal een open venster op de hemel gaan worden z'n laatste preek! Eerst bedient hij nog met bevende hand de Heilige Doop aan een klein kind. En dan volgt de afscheidspreek vanuit dat open venster over Psalm 48 : 15: Want deze God is onze God eeuwig en altoos; Hij zal ons geleiden tot de dood toe."

Ebenezer gaat nu sterven een ouderling van de gemeente vraagt hem: „U gaf ons vele goede raadgevingen; mag ik u thans vragen wat u met uw eigen ziel doet? " Zachtmoedig luidt het antwoord: „Hetzelfde wat ik vóór veertig jaren met haar deed, ik doe haar rusten op het Woord: „Ik ben de HEERE, uw God!" Een andere vriend vraagt hem of hij niet bevreesd is vanwege zijn zonden. Daarop antwoordt Erskine: „Neen, sinds ik Christus heb leren kennen, heb ik nooit hoog gedacht van mijn deugden, maar ook nooit slaafs gevreesd voor mijn zonden." Even later klinkt het uit zijn mond: „Als mijn ziel dit lichaam verlaat, dan gaat zij zo natuurlijk naar Jezus, als een vogel naar zijn nest, en als een steen naar de grond." Weer een andere vriend meent tegen de stervende te moeten zeggen: „Ik hoop, dat u nu en dan wat licht hebt, dat uw ziel onder de smart opbeurt." Erskine kijkt hem eens aan, en dan zegt hij — en het lijkt wel een samenvatting van al zijn preken: „Ik weet meer van het Woord dan van schijnsel. Al zou God mij doden, dan zou ik nog op Hem hopen! Het verbond is mijn handvest, en zo ik door het uitgesproken Woord van God niet was vastgehouden geworden, mijn hoop en sterkte in de Heere zouden verloren zijn gegaan."

Op 2 juni 1754 ontsliep Ebenezer Erskine in de hope des eeuwigen levens.

En werd begraven

Woensdag 14 juni j.1. stond ik bij z'n graf Vlak naast dit graf staat een standbeeld zo'n drie meter hoog van Ebenezer Erskine te Stirling. Even doet

dit wat vreemd aan, maar je bedenkt, dat je in Schotland bent 's lands wijs 's lands eer! „Gedenkt uw voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben". Dat heeft Schotland op deze wijze dan toch wel gedaan Staande bij het graf van Erskine, kijk ik eens rond over het imposante kerkhof rond een grote kathedraal, waar eenmaal James Guthrie predikant was. De predikant, die als martelaar voor de zaak van Christus en de Schotse nationale verbonden zijn leven eindigde op het schavot. Ook voor hem staat hier een groot standbeeld. Hij was een broer van William Guthrie, de schrijver van het onder ons zo bekende „Des christens groot interest". Zou Ebenezer Erskine dit boekje ook gelezen hebben?

Schuin langs het standbeeld van Erskine kijk ik nu de andere kant op daar ligt het machtige kasteel van Stirling... vlakbij!

En mijn gastheer vertelt maar In deze onneembare vesting vertoefde vaak Bloody Mary, Queen of Scotts Maria de Bloedige, koningin der Schotten.

Dan hebben we het nu over de zestiende eeuw, de tijd van de Reformatie. Telkens en telkens weer kwam de reformator John Knox naar dit kasteel om de jonge koningin te overreden En dan stond John Knox daar vastberaden en onbewogen, als een blok graniet een even onneembare vesting als het kasteel zelf.

Vanaf dit graf bij Erskine zou je John Knox bij het kasteel hebben kunnen zien lopen, en je zou James Guthrie in deze kathedraal hebben kunnen horen preken. Zou er misschien een sterke lijn lopen van de zestiende eeuw (John Knox) door de zeventiende eeuw (James Guthrie) naar de achttiende eeuw, de eeuw, waarin Ebenezer Erskine, die hier begraven ligt tussen het kasteel en de kathedraal, preekte ? ! Ik denk het!

Veenendaal,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen