Synodaal memoriaal

(III)

De zaak - Ter Schegget

Opnieuw heeft de Generale Synode zich langdurig beziggehouden met wat de zaak-Ter Schegget heet, maar wat in feite nog steeds de vakature-Strijd genoemd zou moeten worden. Alleen al uit deze aanduiding blijkt wel hoezeer de zaken zijn vertroebeld. De vakature draagt immers nog de naam van de man die heenging, maar in bepaalde kringen heeft men zich zó vastgeprikt op die ene kandidaat, die er koste wat het kost moet komen, dat zijn naam er reeds onafscheidelijk aan verbonden moet worden.

De voorgeschiedenis kan als bekend worden verondersteld. De faculteit van Amsterdam wil in de vakature-Strijd Dr. G. H. ter Schegget benoemd zien, TWO (de Commissie voor het Theologisch Wetenschappelijk Onderwijs) wil deze kandidaat niet. Daarover wordt nu al twee jaar lang gedelibereerd en de zaak zit muurvast.

Op de vorige synode — juni van dit jaar — presenteerde zich een aktiegroep van Amsterdamse studenten, die kans zagen dit punt op de agenda te krijgen voor openbare behandeling door de Synode. Ondanks een debat dat tot in de kleine uurtjes duurde kwam men toen geen stap verder. Ditmaal dreigde het gevaar opnieuw dat de zaak-Ter Schegget als een extra zou worden toegevoegd aan de toch al overvolle agenda. Al dadelijk aan het begin van de vergadering was er een motie van de Amsterdamse predikant C. B. Roos, die zei een bijdrage te willen leveren aan de oplossing van het conflict om daarmee tegelijk het doofpot-effect weg te nemen. Scriba Van den Heuvel bepleitte tegen deze motie te stemmen: we zouden daarmee ingrijpen in dc procedure en onze bevoegdheden als synode overschrijden. De motie-Roos werd dan ook verworpen met slechts 13 stemmen voor.

Toch is er op deze Synode urenlang over de zaak Ter Schegget gesproken, maandagavond, omdat de informatienota breedvoerige inlichtingen verschafte over de bemoeiingen van het moderamen met deze kwestie. Er kwam vanuit de Synode nogal wat kritiek op het feit dat TWO op zuiver formele gronden de kandidatuur van Ter Schegget van de tafel had geveegd. Tegen zijn benoeming was onder andere aangevoerd dat hij niet voldoende distantie zou hebben tegenover de te behandelen stof, dat het de vraag was of hij zijn studenten zou leren kritisch met de stof om te gaan cn dat zijn persoonlijkheid nogal irritant is.

De voorstanders van Ter Schegget voelen natuurlijk wel aan dat er andere, niet met name genoemde redenen zijn waarom de naam van Ter Schegget van de voordracht is afgegaan. Zij zouden het moderamen van de Synode graag de bekentenis ontlokken: Ter Schegget wordt niet benoemd omdat hij een marxistische maatschappij-visie heeft. Maar het moderamen zal wel wijzer zijn. Dan zou over de theologische opvattingen van andere hoogleraren ook nog wel wat op te merken zijn . . .

Onder de adviseurs bleek geen eenstemmigheid te bestaan. Prof. Hasselaar hield een lang betoog dat voor de goede verstaander een afkeuring inhield van het beleid van het moderamen. Prof. Roscam Abbing daarentegen kon zich vinden in de bezwaren tegen Ter Schegget.

Prof. Beker uit Amsterdam - noch synodelid, noch adviseur! - stónd erop in deze vergadering het woord te voeren. Voorzitter Spilt gaf hem wat aarzelend de gelegenheid.

Er volgde toen een geëmotioneerd verhaal dat duidelijk moest maken hoezeer het welzijn van de Amsterdamse faculteit en de toekomst van de kerk afhankelijk waren van de benoeming van Ter Schegget. . .

Het moderamen zegde - toen was het al dinsdagmorgen! - opnieuw toe met de betrokkenen - onder andere met Prof. Beker - te zullen praten. En daarmee ging de vergadering als een nachtkaars uit. Enkele Amsterdamse studenten, die de hele avond op de publieke tribune hadden gezeten, gaven op niet mis te verstane wijze van hun afkeuring blijk. Het moet de voorstanders van Ter Schegget's benoeming toch wel iets te denken hebben gegeven ...

De gift van de Wereldraad

Met spanning hadden vele synodeleden en ook velen in de kerk uitgezien naar de dinsdagavond, waarop de gift van de Wereldraad aan het Patriottisch Front in Rhodesië aan de orde zou komen. Deze gift had een grote beroering veroorzaakt in de kerk. Verschillende kerkeraden cn classicale vergaderingen hadden geprotesteerd tegen deze gift en er zelfs op aangedrongen het lidmaatschap van de Wereldraad op te schorten, daar immers met deze gift geweld en terreur worden gesteund. Een onbekend aantal lidmaten heeft zelfs om deze reden met de Hervormde Kerk gebroken. Een enquête heeft uitgewezen dat ongeveer twee-derde van het kerkvolk deze gift heeft afgekeurd of althans ernstige vra-

gen over heeft. Het was dan ook te verwachten dat er op de synodevergadering een hartig woordje zou worden gesproken over deze politieke stellingname in het Rhodesische conflict. Maar het was evenzeer te verwachten dat de linkerzijde en de middenmoot van de kerk hun uiterste best zouden doen het beleid van de Wereldraad te verdedigen.

Zo gingen er ter synode stemmen op die verklaarden dat een gift van 85 000 dollar vèr beneden peil was en dat we ons eigenlijk moesten schamen voor zo'n fooi... Bovendien is dc Kerk geroepen de zijde van de onderdrukten te kiezen en dat heeft zij dus ook in Rhodesië gedaan.

Anderzijds stelde ouderling Hacck (Classis Harderwijk) terecht dat kritiek op geweld nog geen goedkeuring betekent van het bewind van Ian Smith. Hij wilde deze gift in een breder kader zetten, namelijk in het kader van de nieuwe theologie, die men nu eens „bevrijdingstheologie", dan weer „theologie van de revolutie" noemt. Ook ds. Zwanenburg (Classis Hilversum) wees in een bewogen pleidooi elke vorm van steun aan geweld en terreur af. Hij herinnerde aan het volk Israël:400 jaar in de verdrukking in Egypte, 70 jaar in ballingschap in Babel. Maar hebben ze geweld gebruikt om zichzelf te verlossen? Hebben de profeten, Christus Zelf, de apostelen, ooit tot geweld opgeroepen? De terreurgroepen in Rhodesië steunen, aldus Ds. Zwanenburg, is de weg van het vlees gaan.

Het kan niet anders worden gezegd dan dat van de zijde van de tegenstanders met waardigheid en met bewogenheid is geprotesteerd tegen het beleid van dc Wereldraad. Daarom moet het me van het hart dat ik het apert onjuist vind wat ik zaterdagavond 25 november hoorde in een reportage van de Evangelische Omroep. De verslaggever merkte op dat het synodedebat - ik citeer uit het hoofd - een mat karakter droeg en dat er van de rechterzijde zo weinig profetisch gesproken werd. Zegt men dat niemand heeft aangedrongen op verbreking van de band met de Wereldraad, dan heeft men daarin gelijk. Maar wc hadden in de wandelgangen al met elkaar besloten het: lidmaatschap van de Wereldraad niet ter discussie te stellen, ten eerste omdat dat toch op geen stukken na een haalbare kaart zou zijn, en ten tweede om geen boemerang-effect te veroorzaken.

Het heeft echter allemaal niet mogen baten. De motie-Haeck, waarin alleen werd uitgesproken dat de Hervormde Kerk de gift betreurde, haalde slechts 14 stemmen. Daarop kwamen de predikanten Duisterhof en Tijink met een nog gematigder motie waarin de gift op z'n minst voorbarig werd genoemd omdat de weg van het overleg tussen de partijen in Rhodesië nog niet afgesloten lijkt. Ook deze motie haalde het nèt niet (22-26). Tenslotte kwam het moderamen terug met een uitvoerig stuk waarin de kwestie van de gift was ingekaderd in een aantal artikelen die betrekking hadden op het hele beleid van dc Wereldraad. Goedkeuring over de gift werd daarin niet uitgesproken, wel werd daarin het hele beleid van de Wereldraad, ook ten aanzien van haar hulp aan Rhodesië in het algemeen toegejuicht. Over dit stuk werd punt voor punt gestemd, sommige van de punten werden met algemene stemmen aangenomen, maar uiteindelijk werd het geheel toch met 13 stemmen tegen aanvaard.

Voor de mensen die geschokt waren door dc gift van de Wereldraad was het allemaal een onverteerbare zaak. Blijkbaar dringt watop het grondvlak van de kerk leeft maar moeilijk door tot de top. Men gaat daar gewoon z'n gang, onafhankelijk van de protesten van kerkeraden, gemeenteleden en classicale vergaderingen. Eens te meer is het gebleken dat de samenstelling van de Synode geen zuiver beeld geeft van wat er leeft in de kerk. Het wordt dan ook hoog tijd dat de indeling van de classes drastisch wordt herzien, zodat er op de Synode een meer evenredige vertegenwoordiging ontstaat.

De Combi-Synode

Nadat woensdagmiddag dc Hervormde Synode de werkzaamheden had beëindigd vertrokken de synodeleden gezamenlijk naar Lunteren voor de Combi-Synode met de Gereformeerden.

Het lijkt ons toe dat de frequentie van de gecombineerde synodevergaderingen wordt opgevoerd. Dit was nu al de derde keer sinds de kerken „samen op weg" zijn gegaan, dat hun synoden gezamenlijk vergaderden. Een groot succes kan deze combi-synode zeker niet worden genoemd. De kranten spraken van een chaotische verwarring, en hoe kan het ook anders?

Heel deze gecombineerde vergadering was gewijd aan het onderwerp „zending in Nederland". Aan het begin werd het woord gevoerd door de Engelsman Lesslie Newbigin, die betoogde dat zending niet gericht mag zijn op bekering van de enkele ziel, maar dat zending evenmin mag opgaan in werelddiakonaat of ontwikkelingshulp. Daarna gingen de synodeleden uiteen in discussiegroepen, maar dat had rond het middernachtelijk uur nog niets opgeleverd. Aan het slot kon slechts een vage verklaring worden opgesteld waarin werd gesproken over „bewogenheid en verlegenheid" ten aanzien van de materie. Dc verklaring zal, met de tekst van Newbigin's rede en het verslag van de discussies aan de kerkeraden worden toegezonden. Het is te vrezen dat vele kerkeraden al deze informatie voor kennisgeving zullen aannemen. Wat is dan het resultaat van deze groots opgezette gecombineerde synodevergadering? De berg heeft een muis gebaard .. .

Wijk (bij Heusden)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen