KLEINE KRONIEK

Evangelische Alliantie (1)

Onlangs hebt u in de pers kunnen lezen hoe er op 26 januari 1979 een Nederlandse afdeling van de Evangelische Alliantie is opgericht. De internationale Evang. Alliantie bestaat reeds sinds 1846, nadat er van 1 tot 3 oktober 1845 in Liverpool een samenkomst was geweest waar Engelse en Schotse predikanten tot de oprichting van een Evangelische Aliantie kwamen. Doelstelling zou zijn: 'de eenheid van de kerk van Christus bekend te maken en in haar onderscheiden afdelingen de geest van broederlijke liefde op te wekken en aan de wereld te openbaren'. In Liverpool kwamen 216 vertegenwoordigers bijeen uit 20 verschillende kerken uit Engeland, Schotland en Ierland. Een jaar later in 1846 (van 19 augustus tot 2 september) kwam de Evangelische Alliantie thans in internationaal verband bijeen in Londen. Er waren 900 afgevaardigden die vijftig kerken vertegenwoordigden. Zo was uit Duitsland bijv. dr. F. W. Krummacher aanwezig. Ook uit Nederland waren er afgevaardigden. Er werd in ons land een 'onderafdeling opgericht. De Réveil-kenner, de overleden mevrouw dr. M. Elisabeth Kluit schrijft in haar bekende boek over het Réveil (Het Protestantse Réveil in Nederland en daarbuiten 1815—1865) dat deze Alliantie in de tweede helft van de negentiende eeuw een belangrijke instelling was en veel invloed had op het gesprek met Israël. Vooral was het een eerste begin van de oecumene.

Kennelijk is de Nederlandse afdeling in de loop der tijden 'ter ziele' gegaan. Reden waarom men nu tot een hernieuwde oprichting gekomen is. De oprichters van nu zoeken naar 'een verband waarin christenen, die op een schriftgetrouwe wijze in de kerk en de samenleving willen staan, met elkaar in gesprek kunnen zijn, maar ook — waar nodig en mogelijk — met elkaar kunnen samenwerken en desnoods samen naar buiten kunnen treden. 'Men wil komen tot een gespreks-, gebeds-en werkgemeenschap met christenen uit Evangelische en Reformatorische kring.

Ter kennisneming geven we u deze gegevens door. Het is te verstaan dat christenen in onze chaotische tijd, rijk aan problemen en gevaren, behoefte hebben zich aan een te sluiten in een nauwer verband. Wel tekenen we aan dat Evangelisch niet gelijk staat aan Reformatorisch. Dat blijkt bijv. uit de beginselverklaring die we op alle punten kunnen beamen, maar waarin bijv. de belijdenis van de verkiezing ontbreekt. Dat kan kenmerkend zijn voor bijv. evangelische groepen die dit wezenlijk element uit de gereformeerde belijdenis niet kunnen meemaken. Terzijde zij opgemerkt dat, naast het opkomen van allerlei Reformatorische instellingen we de laatste tijd ook te maken krijgen met de ene Evangelische instelling na de andere. Voor ons blijven Schrift en belijdenis wezenlijk en onopgeefbaar. Ze vertolken het geloof van de kerk der eeuwen.

Evanglische Alliantie (2)

In het blad „De Hoeksteen"* vonden we een artikel van de hand van M. Goote over „dr. Abraham Capadose (1795—1874), een Israëliet in wie geen bedrog" was. In dit artikel schrijft hij ook over Capadose's relatie met de Evangelische Alliantie. Een deel van dat artikel laten we hier volgen:

„In 1853 had de Aprilbeweging als reactie op het herstel van dc bisschoppelijke hiërarchie in ons land vele Protestanten wakker geschud. Stond het in harde strijd verworven Protestants karakter van de natie niet op het spel? Maar kon men nog van een christelijke natie spreken, bij zoveel ongeloof binnen en buiten de kerk? Daarom namen Capadose en andere Réveilvrienden het initiatief tot het oprichten van de Nederlandse Evangelische Protestantsche Vereniging met Elout van Soeterwoude als voorzitter en Capadose als secretaris.

Het doel der vereniging was niet zozeer antiroomse als wel positief protestants. Zoals Capadose met de Zondagsscholen de kinderen tot Christus wilde leiden, moesten evangelisten door colportage, huisbezoek en straatprediking de volwassenen bereiken. Hij zei: „We moeten een net van evangelisatie werpen over Nederland." Nog voor zijn dood kon hij in 1874 met dankbaarheid constateren dat er nauwelijks één provincie was waar geen door de vereniging uitgezonden evangelist werkte. Toen hij was gestorven droegen evangelisten de baar van deze beminnelijke getuige van Christus naar het graf. Door het boekje over

zijn bekering was Capadose ook in het buitenland een bekende figuur en het is dan ook niet te verwonderen, dat hij in 1851 werd uitgenodigd naar Londen te komen ter bijwoning van de openbare vergadering van de Evangelische Alliantie.

De Evangelische Alliantie was oorspronkelijk ook ter afwering van het Rooms-Katholicisme. In Engeland werd een Unie van gelovigen uit verschillende kerken opgericht, die in internationaal verband gemeenschappelijk de vragen en noden der christenheid wilde bespreken. Met Capadose gingen Da Costa en Elout van Soeterwoude naar Londen. Ook prof. Pétaval uit Lausanne was gekomen en de twaalfde dag van de bijeenkomst was geheel gewijd aan Israël en werd wel genoemd de Joodse conferentie.

Ook op de volgende algemene vergadering van de Evangelische Alliantie nu in 1855 in Parijs werd een speciale Joodse dag gehouden om te bidden voor en te spreken over Israëls herstel. Da Costa kon ditmaal niet aanwezig zijn, maar zond 'vijf en twintig stellingen over de nationale wederoprichting van Israël en de Wederkomst van de Heer Jezus Christus in heerlijkheid'. In deze stellingen kwam duidelijk naar voren dat de verwachte wederherstelling van Israël tegelijk een bekering en een nationale wederopstanding zou zijn. In deze stellingen riep Da Costa evenals Pétaval de christelijke kerken en de christennaties op om hun schuld jegens het oude Bondsvolk goed te maken. Beiden gingen uit van de stelregel: Wie Israël wil winnen, moet het beminnen.

Op de bres voor de gevangen geloofsgenoten

Op deze internationale samenkomsten van gelovigen uit verschillende landen werd ook gereapporteerd over vervolging van christenen in Europa. Toen bekend werd, dat in het hertogdom Toscane protestanten werden vervolgd, kwam men in actie. Fransesco Marti al was in Florence met zijn vrouw gearresteerd, omdat ze in hun huis evangelische bijeenkomsten gehouden hadden. Beiden werden op 4 juni 1852 door de rechter veroordeeld, hij tot 56 maanden galeistraf, zij tot 46 maanden tuchthuis.

In de kring der Alliantie besloot men pogingen aan te wenden om deze geloofsgenoten te helpen door een internationale interventie. Uit ons land vertrok o.a. Elout van Soeterwoude naar Florence. En men had succes. Op de nu uit Rusland bekende manier. De straf werd veranderd in verbanning. Beiden moesten direct Toscaans grondgebied verlaten.

Ook in Spanje werden Protestanten vervolgd, vooral onder koningin Isabella II. In dit streng roomse land waren door het werk van een Engels Bijbelgenootschap hier en daar kleine kringen Protestantse gelovigen ontstaan.

Onder invloed van haar biechtvader begon Isabella de ketters te vervolgen. Matamoros, een jonge Spaanse edelman, tot het geloof gekomen, trad in dienst van het Brits Bijbelgenootschap en vormde in Malaga, Granade en Sevilla groepen belangstellenden. In Malaga ontstond een gemeente van 200 zielen. In oktober 1860 werd hij gearresteerd en veroordeeld tot 9 jaar galeistraf. Dr. Schwartz schreef er over in De Heraut, de kerkeraad der Afgescheiden Gemeente te Amsterdam zond hem een troostbrief, Groen interpelleerde in de Tweede Kamer. Niets hielp. Toen gingen de leden der Alliantie tot actie over. Capadose vertrok op zijn hoge leeftijd nog naar Spanje en nam een petitie mee met 45.000 handtekeningen. Tot zijn blijdschap hadden ook vooraanstaande Roomse-Katholieken getekend.

Hij bezocht de gevangenen en vierde met hen het Heilig Avondmaal.

Op 18 mei 1863 zouden de delegaties uit verschillende landen in een audiëntie bij de koningin de vrijlating van Matamoros bepleiten. Maar toen kwam de Spaanse trots een rol spelen. Aan de vooravond van de audiëntie werd het vonnis veranderd in onmiddellijke verbanning.

Matamoros werd, hoewel zeer verzwakt, vrijgelaten. Het was een ontroerende gebeurtenis, toen hij enkele jaren later met Capadose op de kansel van de Schotse Zendingskerk stond.

De samenkomst te Amsterdam

Van 18—27 augustus 1867 werd in Amsterdam de Bijeenkomst van de Evangelische Alliantie gehouden. Groen hield met zwakke stem een indrukwekkende rede. In dit internationaal gezelschap sprak hij over de godsdienstige nationaliteit beschouwd in het licht der historie van het eigen land en de taak der Alliantie.

'Voor hem', zegt mevrouw Kluit, 'was het een Réveilapotheose, toen men hem in 4 talen toezong: 'Dat 's Heeren zegen op u daal'. Het 19e eeuwse Réveil was in Nederland afgesloten."

*) „De Hoeksteen" is een tijdschrift voor Vaderlandse Kerkgeschiedenis. Dit zeer goed verzorgde en geredigeerde blad kost ƒ 13, 50 per jaargang en daarvoor krijgt u 6 nummers per jaar. Gemakkelijk leesbare artikelen over allerlei kerkhistorische zaken treft u er in aan. Voor liefhebbers: Red. en adrn., W. v. d. Louw, Gerberasingel 94, 2651 XZ Berkel en Rodenrijs, tel. 01891—3003. Aanbevolen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen