Sluipmoord en tyrannenmoord

KOL-OMMETJE

Een keer te meer. Dat een schot viel om een staatshoofd, regeringsleider of hooggeplaatste te doden. Ditmaal gebeurde dit zaterdag 18 juni in Ankara. Met een lichte verwonding en met schrik kwam de Turkse premier Ozal vrij. Onmiddellijk na de aanslag sprak hij het vijfduizendkoppige congres van zijn Moederland-partij toe. „Niemand kan het leven nemen dat God hem heeft gegeven", zei hij. Te weten — zal hij bedoeld hebben — wanneer God dat niet wil. Want het had beshst — indien besloten was — anders kunnen aflopen. Hoe nodig toch de voorbede voor koningen en alle hoogheden. Schot, slag of stoot kan onverhoeds, lijfwacht ten spijt, hun leven afsnijden. Hoge bomen vangen extra „de wind, die zich over het land laat horen". De 32-jarige dader maakte deel uit van de organisatie van de Grijze Wolven. Een ander hd, Agac, pleegde in 1981 een aanslag op paus Johannes Paulus IL

Een keer te meer. Hoevelen bezweken de jaren van ons leven. De Kennedy's, Luther King, Palmer, Verwoerd, Sadat, Gandhi om enkelen te noemen. Als gezegd de paus ontsnapte in '81. Ook Reagan en — zeer recent — Nixon. Hoeveel vorsten en vooraanstaanden echter stierven in de loop der eeuwen onder moordenaarshand.? Amerika verloor zijn grote president Lincoln en wij onze vader des vaderlands. Elet geeft bijzonder accent aan de verbondenheid van onze natie met het doorluchte Huis. Een verbond met bloed bezegeld. Soms beïnvloedt een geslaagde aanslag de gang van de geschiedenis. Denk aan het schot van Serajevo, de lont in het kruitvat Europa voor Wereldoorlog L Dikwijls is evenwel sprake van een volkomen zinloze daad. Er verandert niets in de koers. Soms is het een wanhoopsgebaar van een verdwaasde, menigmaal blijkt dat een activistische groep een huurling of handlanger vooruit schoof.

In de theologie, om precies te wezen in de ethiek, stond men er uitvoerig bij stil of het geoorloofd is een vorst te doden, die zijn ambt misbruikt door als tyran zich te presenteren. Vooral rondom de Reformatie. Calvijn, Melanchton, Beza en anderen gaven hun oordeel. Zelfs ontstond een kleine bibliotheek van boeken alleen aan dit onderwerp gewijd. Die hun licht lieten schijnen over het probleem heten de monarchomachen van monarch.

Zowel calvinisten als rooms-katholieken behoren hiertoe. Calvijn erkende slechts recht van verzet uitgaande van de standen, van lagere overheden, die genoeg representatief waren voor het volk. De zeer rechtvaardige Voorzienigheid zou ook een goddeloze 'wreker' kunnen toelaten; doch zich als 'wreker' opwerpen is zodoende nog niet gewettigd. Tenslotte kan men uitwijken. Ook dat is meermalen geschied. Willem III, wiens „Glorious Revolution" van 1688 wij dit jaar herdenken, de oversteek naar Engeland, zei tegen een medestander aan de vooravond van de slag aan de Ierse Boyne: „ik heb medehjden met de arme koningin (zijn vrouw, de dochter van Jacobus II tegen wie Willem strijden moest); daarbij is het zeer droevig koning Jacobus in persoon te bevechten; het zou voor mij en voor de koningin een dodelijk leed zijn, zo hij omgebracht of gevangen werd". Zo moeilijk kan het zijn.

Hoe anders Ehud — Richteren 3 — tegen Eglon: „Ik heb een woord Gods aan u". En hij doorstak de dikke vorst. De uitleggers zijn heel behoedzaam. Hier heb ik er twee die zeggen: rekening houden met de geest van die tijd, èn één die erop wijst dat er niet staat dat Ehud de Geest had. Overigens zijn wij in andere siutaties vaak niet zo gul om te spreken van de geest van die of die tijd, dat wil zeggen tijdgebonden noemen. Wel hebben wij de Heilige Geest nodig om rechtvaardig te beoordelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen