De tekst van de rouwkaart

HOOFDARTIKEL

Het is een teer onderwerp waarvoor hier uw aandacht wordt gevraagd. Toch is het een zaak waarmee ieder vroeg of laat te maken krijgt. De koning der verschrikking slaat namelijk niemand over. En als er rouw in een gezin of in een familie komt, dan staan de huisgenoten of de familieleden voor de taak, van het overlijden kennis te geven en een rouwkaart op te stellen.

In vele gevallen legt de tekst van de rouwkaart getuigenis af van de levensinstelling van de overledene, of van de overtuiging van de familie. Voor zover die althans een beginsel of een overtuiging heeft... Want ook in de overlijdensberichten weerspiegelt zich de tijd en de cultuur waarin we leven. Wie weleens van dat soort berichten heeft gelezen in andere bladen dan die in de regel in onze huizen komen, ziet een steeds diepere kloof gapen tussen onze geseculariseerde medemensen en hen die nog willen leven bij het Woord. Advertenties in bladen als het NRC/Handelsblad, De Telegraaf en De Volkskrant bevatten soms teksten die ons de haren te berge doen rijzen. Soms wordt de overledene toegesproken, soms geeft de dode zelf kennis van z'n overlijden... Om dan maar niet te denken aan wanhopige uitlatingen van de overlevenden. Ik signaleerde ooit uitroepen als: , , Het kan niet waar zijn"; , , Je bent niet dood"; , , we zijn kapot" en meer van dat fraais... Voor velen blijkt de dood , , doodgewoon" te zijn, anderen protesteren in felle bewoordingen tegen het sterven. Maar elk besef van een leven na dit leven is meestal volkomen afwezig.

Iets eigens

Toch roepen ook rouwannonces uit onze eigen kring soms vragen op. Meestal niet wanneer de familie de opstelling van de tekst overlaat aan de begrafenisondernemer. In dat geval echter is het een standaardmodel, zodat slechts naam, leeftijd en adres van elkaar verschillen. Het is begrijpelijk dat een bedroefde familie, zelf nauwelijks tot meedenken in staat, de neiging heeft om een ontwerp meteen goed te keuren. Toch zou ik ervoor willen pleiten dat de familie een eigen inbreng heeft, zo­ dat de tekst van de rouwkaart iets eigens, iets persoonlijks heeft.

In een enkel geval - dat is althans mijn ervaring - wordt het advies van de predikant gevraagd. Bijvoorbeeld als er verschil van mening is over een woord uit de Schrift, dat boven de rouwkaart zou kunnen staan. Dat is beter dan op de klank af een tekst citeren, die misschien niet betekent wat de familie ermee bedoelt. Persoonlijk ben ik altijd bereid om de famiUe van advies te dienen, maar de beslissing is aan de betrokkenen. Zij geven kennis van het overlijden. En ik vind het onjuist wanneer predikanten - zoals weleens gebeurt - inspraak eisen. Daarmee gaan ze hun bevoegdheid te buiten.

Een tekst of een psalmvers

Een bijbeltekst of een vers uit een berijmde psalm boven de rouwkaart. Het is een vrij algemeen, en toch een betrekkelijk nieuw verschijnsel. Zo'n twintig, dertig jaar geleden kwam het althans veel minder frequent voor. Dat kan een woord zijn dat in het leven van de overledene een bijzondere betekenis had. Een woord ook, waarmee wordt uitgedrukt dat de overledene in het geloof is gestorven, dat hij of zij een gegronde hoop had op de eeuwige heerlijkheid. Maar evengoed kan men een tekst gebruiken die herinnert aan de broosheid en de vergankelijkheid van het leven.

Ook in dit opzicht zijn er - met excuus voor de term - veel , , standaardprodukten". De mensen doen elkaar gewoon na. Dat geldt dan vooral voor mensen die aan de rand van de kerk leven. Hoe vaak ik het heb beleefd, weet ik niet, maar als de kinderen nog enig religieus besef hadden, dan moest er steevast op de rouwkaart van vader of moeder: „De Heer is mijn Herder". Ik heb weleens ondeugend gedacht: de enige tekst die ze zich nog herinneren van de zondagsschool... Het doet denken aan het verhaal dat Ds. H. A. Visser uit Amsterdam meer dan eens heeft verteld. Gemeenteleden vroegen hem of hij de begrafenis van vader of moeder wilde leiden. Meestal probeerde hij dan op het condoleantiebezoek iets te weten te komen over het leven van de overledene en dan stelde hij ook de vraag of er nog een of andere melodie moest worden gespeeld in de aula. En dan kwam het antwoord (in onvervalst Amsterdams): , , Feilig” (VeiUg in Jezus’ armen).

Een woord uit de Heilige Schrift, of een regel uit een berijmde psalm is in ieder geval verre te verkiezen boven allerlei zoetelijke versjes, zoals de langzamerhand ontelbare variaties op „Rust nu maar uit, je hebt je strijd gestreden, enz.". Vooral van dat laatste zou men op den duur bepaald melig worden.

Wie geven kennis?

Deze overpeinzingen zijn mede ingegeven door iets anders. De laatste paar jaar komt het steeds vaker voor dat achter één van de namen op de rouwkaart een kruisje is afgedrukt. Het betekent dat die persoon - één van de kinderen of één van de broers of zusters - niet meer in leven is.

Men kan er alleen maar naar raden waar zo'n gewoonte ineens vandaan komt. Er moet toch iemand zijn geweest die ermee begonnen is. En dan sta je versteld hoe snel zo'n gewoonte terrein wint en hoevelen dat overnemen. Naar alle waarschijnlijkheid wil men ermee uitdrukken dat hij of zij óók tot het gezin of de familie heeft behoord.

Het gebeurt natuurlijk ondoordacht, want wanneer men er goed over zou nadenken, dan zou men het niet doen. De familie geeft kennis van het overlijden. De namen van die familieleden staan onder het overlijdensbericht. Dat kunnen niet anders dan levenden zijn, want de doden weten niets meer, kunnen dus ook niet bekend maken dat iemand uit het gezin of uit de familiekring is overleden.

Het waren zomaar enkele gedachten die bij me bovenkwamen en die ik aan het papier toevertrouwde. Niet om mensen de les te lezen, zeker niet om mensen pijn te doen, maar om elkaar aan te sporen, ook in deze moeilijke omstandigheden ons te laten leiden door het Woord van de levende God.

W.v.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen