God is lankmoedig (1) *

PASTORAAL

Zijn toorn uitstellen

Wie is God...? Als wij over deze vraag nadenken kunnen wij vanuit de bijbel verschillende antwoorden geven. God is heilig; Hij is trouw; Hij is Hefde; Hij is rechtvaardig.

Wij spreken dan over de deugden, de eigenschappen van God. Zo maakte Hij Zich immers aan ons bekend in Zijn openbaring. Nu moeten wij aan de zoeven genoemde eigenschappen zeker deze toevoegen: Hij is lankmoedig. Dit woord komt in ons spraakgebruik nauwelijks voor. Wij bezigen het althans niet voor mensen. Wij gebruiken het bijna uitsluitend voor God. Hij is lankmoedig. Het zal straks wel duidelijk worden dat de lankmoedigheid van God geen op zichzelf staande, geen geïsoleerde aanduiding van Gods wezen is. Ze hangt direkt samen met Zijn trouw en barmhartigheid. De lankmoedigheid staat niet los van de trouw en barmhartigheid. Ze openbaart zich ook in de trouw en in de barmhartigheid van God.

Wij hoeven over deze eigenschap van God niet in het abstracte te spreken. Zo heeft Hij Zich immers reeds aan Israël geopenbaard. Als God onder het oude ver­ bond om Mozes verschijnt in een wolk en aan hem voorbij gaat, dan horen wij Mozes roepen: , Heere, Heere, God, barmhartig en genadig, lankmoedig, groot van weldadigheid en waarheid" (Ex. 34 : 6). Deze woorden lezen wij kort nadat Israël de zonde met het gouden kalf heeft bedreven. Mozes heeft bij de Heere gepleit voor het volk en een beroep gedaan op Gods genade, en dan krijgt hij iets van Gods heerlijkheid te zien. Ook al lezen we van straf, de definitieve afrekening, die wij zouden verwachten en die verdiend is, vindt niet plaats. God is lankmoedig. Hij is zo heel anders dan een mens. Wij zijn vaak zo snel ontvlambaar, zo driftig. Wij kunnen vaak zo onbeheerst reageren en slaan er zo gauw op los. En later hebben we er weer spijt van. Maar zo is God niet. Dat wil niet zeggen dat Hij alles maar goed vindt en nooit straft. Want direkt na de zoeven aangehaalde woorden staat er: , Die de schuldige geenszins onschuldig houdt, bezoekende de ongerechtigheid der vaderen aan kinderen en kindskinderen, in het derde en vierde geslacht" (Ex. 34 : 7).

Het woord dat in het Oude Testament ge- bruikt wordt voor lankmoedigheid betekent eigenlijk: zijn toorn lang maken, zijn toorn of de uitbarsting daarvan uitstellen of vertragen. U kunt dat vergelijken met het oprekken van elastiek: het wordt van het ene eind uitgerekt tot het andere eind... Dat is nu Gods lankmoedigheid. De Heere laat Zijn toorn niet terstond gaan. Hij ontziet Zijn volk, en geeft het nog een kans om weer in genade te worden aangenomen. In Zijn relatie tot Israël (het volk waarmee Hij een verbond heeft gesloten / toont Hij Zijn geduld. Hij ervaart elke schennis van het verbond als een daad die Zijn toorn gaande maakt. Maar Hij laat deze niet terstond voelen. Hij stelt, tussen de schennis van het verbond en de uitbarsting van Zijn toorn, een periode waarin Hij die schennis verdraagt. Denkt u bij dit laatste maar weer aan dat beeld van het elastiek dat wordt opgerekt. Wel, de bedoeling van deze periode is dat Israël die gebruiken zal om zijn zonde in te zien, te belijden, ermee te breken, en God om genade zal smeken. Wij kunnen het zo samenvatten. Gods lankmoedigheid heeft een tweevoudig aspect: uitstel van het gericht, en intussen betoning van Zijn goedheid aan doodschuldigen. Maar al wordt de straf niet direkt voltrokken, deze blijft wel van kracht.

Het motief

Het motief voor deze lankmoedigheid vinden wij duidelijk onder woorden gebracht bij de profeet Ezechiël. Daar zegt de Heere: , Zo waarachtig als Ik leef, spreekt de Heere Heere, zo Ik lust heb in de dood van de goddeloze maar daarin heb ik lust dat de goddeloze zich bekeert van zijn weg en leeft" (Ez. 33 : 11). De Heere is niet uit op de ondergang van Zijn volk. Hij is uit op het leven. Hij heeft geduld met de zwakheden en gebreken van mensen die Hij roept en die Hem toebehoren. Het duurt lang eer Hij hen wegvaagt in Zijn toorn. Zo is het voortbestaan van wereld en mensheid te danken aan Gods geduld. Daarom zijn Adam en Eva in het paradijs niet op staan­ de voet dood gebleven, omdat de Heere lankmoedig is. Daarom is Israël niet omgekomen in de woestijn, ondanks de verschrikkelijke zonden en overtredingen, omdat de Heere zo lankmoedig is. Vooral in de psalmen wordt Hij daarom geprezen. , , Maar Gij Heere zijt een barmhartig en genadig God, lankmoedig en groot van goedertierenheid en waarheid" (Ps. 36 : 15). En de dichter van Psalm 103 zegt het niet anders: , Barmhartig en genadig is de Heere, lankmoedig en groot van goedertierenheid" (Ps. 103 : 8).

Ook voor de heidenen

De bijbel laat ons zien dat de Heere niet alleen lankmoedig is voor Zijn volk, maar zelfs voor Zijn vijanden. Ook voor de heidenen. Daarvoor hoeft u de geschiedenis van de profeet Jona maar na te lezen. Hij moet naar Ninevé, een wereldstad in Assyrië, brandpunt van goddeloosheid aan de rivier de Tigris. , , Nog veertig dagen en Ninevé wordt ondersteboven gekeerd...". Met deze boodschap is Jona door de stad getrokken in opdracht van God. Zijn boodschap hield een ernstige waarschuwing in aan het adres van de Ninevieten, en een dringende oproep tot bekering.

En dan heeft Jona's prediking een geweldige uitwerking: de grote stad Ninevé komt massaal tot bekering. Eigenlijk gaat dit ons voorstellingsvermogen te boven, want volgens onze maatstaven is een evangelisatiecampagne al een groot succes als slechts één procent van de inwoners van een bepaalde plaats gehoor geeft aan de oproep tot bekering. Dat komt maar zelden voor. Maar dan een wereldstad als Ninevé, die massaal boete doet van groot tot klein, en zelfs de dieren bij deze rouw betrekt. Dat is toch een ongeloofelijk wonder!

En dan heeft God berouw over het kwaad dat Hij gedreigd had hun te zullen omdoen. Hij spaart de stad. En nu zouden we verwachten dat Jona blij is: zoveel mensen gespaard, zo velen die gehoor geven aan de oproep tot bekering. Maar het tegendeel is het geval: ij is verschrikkelijk kwaad. Zijn toorn ontstak, staat er in de Statenvertaling. Woordelijk lezen we: , Jona werd boos met een grote boosheid". En dan komt het eruit als een fel verwijt: , Ach Heere, was dit mijn woord niet, toen ik nog in mijn land was? Daarom heb ik het willen voorkomen door naar Tarsis te vluchten, want ik wist dat Gij een genadig en barmhartig God zijt, lankmoedig en groot van goedertierenheid, en berouw hebbende over het kwaad" (Jona 4:2).

Het zijn praktisch dezelfde woorden die Mozes eeuwen daarvoor op de lippen nam. Maar als Jona hier zegt dat God lankmoedig is, dan gebruikt hij deze woorden maar als een aanklacht tegen God. De profeet is boos! Merkwaardig, deze reactie op Gods lankmoedigheid over anderen. Geen won­der dat zij gelaakt wordt.

Overigens vindt u diezelfde woorden die Mozes gebruikt en ook Jona nóg een keer in de heilige Schrift. Vele eeuwen later als het overblijfsel uit de ballingschap onder leiding van Nehemia is teruggekeerd, dan horen wij voor de derde maal ontroerende woorden: , Maar Gij zijt een God van vergeving, genadig en barmhartig, lankmoedig en groot van weldadigheid" (Neh. 9 : 17b). God stelt Zijn toorn uit. Hij wacht met Zijn oordeel om genadig te kunnen zijn. En de enige juiste reactie op het geduld des Heeren is alleen de terugkeer tot Hem. Genadig en barmhartig is de Heere, lankmoedig en groot van goedertierenheid (Ps. 145 : 3). Ons rest slechts de lofprijzing en de verwondering.

Rijssen

G. van den End

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen