Perkins over de dienst van het Woord (1)

UIT DE SCHAT VAN DE KERK

Het is nog niet zo verbazingwekkend < ^i dat er de eeuwen door in de kerk veel is gedacht en gesproken over de dienst van het Woord, de prediking en alles wat ermee verbonden is. We hebben hier immers te doen met dingen die van fundamentele betekenis zijn voor hét kerkelijk en geestelijk leven. Hier klopt het hart van het gemeenteleven. Door de prediking van het Woord wil de Geest de gemeente van Christus vergaderen.

Onder de velen die geschreven hebben over deze dingen behoort ook William Perkins. Vorig jaar nog verscheen in Engeland een nieuwe uitgave van één van zijn werken over de dienst van het Woord. In een viertal artikelen wil ik een aantal dingen uit dit boek naar voren halen. Ik doe een poging om een aantal facetten te belichten die ook voor ons vandaag nog van de grootste betekenis zijn.

William Perkins

Wie was William Perkins? Hij is wel genoemd de vader van het Engelse Puritanisme. We denken daarbij aan de beweging in Engeland die streed voor een zuivere kerk en voor zuiverheid in leer en leven.

Van sommige puriteinen zijn meerdere werken vertaald in onze taal, zodat zij ook onder ons invloed hebben uitgeoefend en tot vandaag toe nog wel door deze of gene gelezen worden.

Perkins werd geboren in 1558 te Burhngton en stierf in 1602 in Cambridge. Hij studeerde in laatstgenoemde stad waar in zijn dagen het Puritanisme als beweging gestalte begon te krijgen. Aanvankelijk moest Perkins echter weinig van deze beweging hebben. Hij leefde naar eigen zeggen in goddeloosheid. Een hartgrondige bekering bracht hem tot een ander leven. Hij werd een bekend prediker en hoogleraar in Cambridge met zijn beroemde universiteit. Grote invloed oefende Perkins uit door zijn vele geschriften, die een geest van geleerdheid en godzaligheid ademen.

Ook in ons land zagen zijn werken het hcht. In 1662 verscheen een uitgave van zijn complete werk, terwijl daarnaast allerlei afzonderlijke werken uitkwamen. Niet in het minst zullen zijn werken velen hebben aangesproken, omdat zij enerzijds theologisch heel doorwrocht zijn, anderzijds ook heel praktisch genoemd moeten worden en voluit gericht op het hart van de mens.

Perkins over de dienst van het Woord

Het boek waaraan ik de stof voor-enkele artikelen ontleen - The Art of Prophesying, een uitgave van The Banner of Truth uit 1996 - bestaat eigenlijk uit twee delen. Het eerste deel gaat over de bekwaamheid, de gave (letterlijk: de kunst) van het profeteren. Bij profeteren denkt Perkins dan vooral aan de taak van de dienaar van het Woord, die, tussen God en het volk staande, de roeping heeft om de woorden Gods te spreken en anderzijds ook de Naam Gods aanroept namens het volk. In het tweede deel stelt hij vooral de roeping tót en in de dienst van het Woord aan de orde. Ondermeer wordt aandacht besteed aan de gevaren en de bemoedigingen in de dienst van het Woord.

Natuurlijk zou de vraag gesteld kunnen worden, of het wel zin heeft om deze dingen aan de orde te stellen in een blad dat beslist niet alleen voor predikanten bedoeld is. Na enig nadenken meen ik stellig deze vraag met , , ja" te mogen beantwoorden. Het onderwerp, dat van zo groot belang is voor het kerkelijk én het persoonlijk leven, is ieders aandacht tenvolle waard. Hebben we niet allen met de dienst van het Woord te maken? Het besef van het gewicht en de verantwoordelijkheid van de dienst van het Woord kan wel te weinig maar niet teveel onder ons leven. Als het gebed voor degenen die de Schrift hebben te verkondigen, in ons midden vermeerderd wordt, zijn deze artikelen al niet voor niets geschreven. Denk in dit verband ook aan het prachtige voorbeeld van de gemeente te Beréa, die vanuit de Schrift bezag of de dingen echt waren zoals Paulus verkondigde.

Perkins' prediking

Perkins zelf staat een heldere prediking voor die rechttoe rechtaan op het hart van de mens is gericht. Hij ziet dit als overeenstemmend met de prediking van de profeten en apostelen. Zonder omwegen wordt het hart en het geweten van de zondaar gezocht. Dit brengt bij hem een zekere reserve met zich mee ten aanzien van de menselijke welsprekendheid en retoriek. Meer dan de streling van het oor zoekt hij de vernieuwing van het hart. Zijn preken zijn zeker niet slordig of onverzorgd te noemen en ook worden taalkundige regels in ere gehouden en benut, maar wel legt hij er zich op toe eenvoudig en krachtig te spreken. Zou dat ook vandaag navolging verdienen?

De prediking moet , , het geweten openrijten". Toen de jonge John Cotton de kerkklok hoorde luiden bij de begrafenis van Perkins was hij verblijd , , dat zijn geweten niet langer zou worden geraakt door de preken van die man”!

De opbouw van zijn preken is zoals bij velen van de Puriteinen: eerst wordt een korte verklaring van de tekst in zijn verband gegeven, waaraan vervolgens een bepaalde leer wordt ontleend, terwijl dan tenslotte de toepassing volgt in een aantal , , gebruiken”.

Het spreken van de woorden Gods

We willen nu allereerst stilstaan bij het eerste werkje, over de bekwaamheid in het profeteren. Hierboven is al gebleken dat Perkins bij de , , profetie" vooral denkt aan de prediking en het voorgaan in de dienst der gebeden. Aan het laatste zal hij verder niet zoveel aandacht meer besteden in het bedoelde werk. Het gaat hem vooral om de prediking. Dat hij hierbij een wat bijzondere inhoud geeft aan het begrip , , profeteren" laten we nu verder rusten.

Voor de prediking is onmisbaar een helder verstaan van de Schrift, van de boodschap van de Schrift, en daarbij de bekwaamheid om het Woord te verklaren en toe te passen op en voor de hoorders. Perkins voorziet ons van 'n heel beknopt handboek voor de prediking dat ons ook vandaag nog veel te zeggen heeft. Het zal niemand verbazen van , , de vader van het Puritanisme" dat hij veel aandacht besteed aan de toepassing van het Woord.

Bij de prediking denkt hij dan vooral aan twee elementen: de voorbereiding en de prediking zelf. Voortdurend komt naar voren dat hij zeer grote waarde hecht aan een gedegen voorbereiding, zorgvuldige studie in de stilte van de studeerkamer in een aanhoudend gebed tot God. Daarbij dient de prediker een grondig begrip te hebben van de hoofdlijnen van het christelijk geloof verbonden met een gedegen kennis van de Schrift. Uitleg van de Schrift en geloofsleer zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden.

Nooit mag vergeten worden dat de Geest dé Uitlegger van de Schrift is. Ben ik op m'n studeerkamer steeds weer verlegen om de Geest der waarheid? Smeekt de gemeente om de leiding van de Geest voor degenen die het Woord hebben te verkondigen? Dat zijn bekende vragen, maar ook vandaag, als wel beweerd wordt dat we verkeren in een crisis betreffende de prediking, niet overbodig! Het middel bij uitstek voor de uitleg is de Schrift zelf. De Schrift verklaart zichzelf. Naast dit middel zijn er enkele ondergeschikte middelen: zo vormen de hoofdlijnen van het christelijk geloof een hulpmiddel bij de uitleg van een tekst. Verder zijn van belang de gegevens van het be­ treffende Bijbelgedeelte (het tekstverband) en de vergelijking met andere Schriftgedeelten.

Vrij uitvoerig gaat Perkins in op allerlei taaiverschijnselen en manieren van uitdrukken. Om iets te noemen: hoe kan het dat aan God handen worden toegeschreven, dat Christus Zichzelf , , de Deur" noemt, dat over sommige dingen die nog gebeuren moeten, geschreven wordt alsof ze al gebeurd zijn? Uitleg van de Schrift is een grondig en veeleisend werk! In kort bestek geeft Perkins veel wat ook vandaag nog van de grootste betekenis is. Een slordig omgaan met de Schrift kan enorme schade toebrengen. In dit verband zou ik deze vraag willen stellen: als zo velen uit de Kerk der eeuwen, onder wie ook William Perkins, ons vandaag nog zoveel te zeggen hebben, heeft dat er dan niet mee te maken dat zij op zo grondige wijze de Schriften hebben verklaard?

Een volgende keer willen we vooral kijken naar het toepassen van een bepaald Bijbelgedeelte.

L.

M.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen