Demas

BIJBELSE FIGUREN

De Apostel Paulus zit in Rome gevangen. Voor de tweede maal. Deze tweede gevangenschap is veel zwaarder dan de eerste. De eerste had meer het karakter van huisarrest. Want Paulus mocht wonen in een eigen gehuurde woning en kon ontvangen wie hij wilde. Ook was hem geen spreekverbod opgelegd, want hij sprak: „Het Woord Gods, lerende van de Heere Jezus Christus, met alle vrijmoedigheid". Nu is het geheel anders. De wrede keizer Nero is aan de macht. Dat betekende voor de belijdende christenen: bloedige vervolging. Voor Paulus betekende het: gebonden liggen in de donkere kerker van de Caesaren en straks de marteldood sterven.

In deze barre omstandigheden schrijft hij vanuit de gevangenis de tweede brief aan Timotheüs. En daarin moet hij klagen: , , Zij hebben mij allen verlaten". In zijn eerste verantwoording is niemand bij hem geweest (vers 16). Juist in die moeilijke tijd, nu de ure van zijn ontbinding aanstaande is (vers 6), blijken velen niet bestand om de vuurproef te doorstaan. Tot die velen behoort ook Demas. Paulus noemt hem het eerst. We lezen dat in 2 Timotheüs 4 vers 10: , , Want Demas heeft mij verlaten, hebbende de tegenwoordige wereld hef gekregen en is naar Thessalonica gereisd”.

Wie was deze Demas? De Bijbel is in haar mededelingen over hem opmerkelijk kort. Driemaal wordt zijn naam genoemd. Behalve in 2 Timotheüs 4 vers 10, op nog twee plaatsen. In zijn brief aan de Gemeente van Kolosse noemt Paulus hem in één adem met Lukas: , , U groet Lukas, de medicijnmeester, de geliefde en Demas" (Kolossensen 4 vers 14). En toen Paulus voor de eerste keer gevangen zat, was Demas één van hen, die Paulus trouw bleven en hem behulpzaam waren in de prediking van het Evangelie...: , , U groeten Marcus, Aristochus, Demas, Lukas mijne mede-arbeiders" (Filémon vers 24).

Demas, een trouw medewerker van de Apostel, van wie nog veel verwacht mocht worden. Aangrijpend, dat juist deze man, bij de tweede gevangenschap van Paulus bezwijkt. Nu Demas moet vaststellen, dat onder keizer Nero alle hoop op de bevrijding van Paulus vervlogen is, nu zinkt hem de moed in de schoenen. Nu het droevig levenseinde van de man uit Tarsus zich al duidelijker begint af te tekenen, haakt Demas af. Hij laat de Apostel in de steek... , , hebbende de tegenwoordige wereld hef gekregen". Uiterst pijnlijk en verdrietig voor Paulus.

„Hebbende de tegenwoordige wereld hef gekregen". Wat betekenen deze woorden? Wil Paulus ermee zeggen, dat Demas geheel met het Christendom gebroken heeft? Dat hij een afvallige is geworden? Algemeen wordt in deze richting gedacht. Wie een preek of meditatie over de geschiedenis van deze Demas leest, komt daarin meestal dezelfde gedachte tegen. Men stelt het dan zo voor, dat Demas voorgoed verloren raakte voor Christus. Dat hij een afvallige werd, die zelfs, volgens een apocrief geschrift, een gevaarlijk tegenstander van het Evangelie geworden is. Iemand als Judas, die zijn Meester verraden heeft. De vraag dient zich aan, of deze zienswijze juist is. Er zijn theologen geweest, die er anders over dachten. Die meenden, dat de Heilige Schrift voor deze opvatting onvoldoende grond biedt. Zo schreef J. van Andel in zijn: , , Paulus brieven aan Timotheüs”:

„Daar de apostel hier in algemene bewoordingen spreekt, is het niet mogelijk een juist beeld van Demas te vormen. Men gaat ongetwijfeld te ver, als men bij val schenkt aan de latere kerkelijke overlevering, die hem tot een afvallige maakt en zegt, dat hij in Thessalonica als priester der afgoden zou hebben gediend. Wanneer deze mede-arbeider door de hitte der vervolging zo in het nauw was gebracht, dat hij zijn geloof had verloochend, dan zou Paulus deze droeve gebeurtenis niet zo kalm hebben verteld. Dan zou hij zeker die afvaUige evangelist in heilige toorn hebben bestraft. In wat Paulus echter van hem zegt, dat hij , , de tegenwoordige wereld heeft hef gekregen", daarin wordt niet uitgesproken, dat hij geheel met het christendom heeft gebroken.”

Ook de kanttekenaren op de Statenbijbel waren van dezelfde opvatting. Ze tekenden bij 2 Timotheüs 4 vers 10 aan:

„Dat is, van hier vertrokken, scheidende uit de dienst die hij hier met mij had in het prediken.

Over de , , tegenwoordige wereld" wordt gezegd": , , Grieks... eeuw". Dat is, het gemak dezes levens zoekende, om arbeid en gevaar te ontgaan of om zijn tijdelijke zaken te verzorgen, waaruit dat niet volgt, dat hij geheel en al van het geloof zou afgevallen zijn.”

En Calvijn schrijft in zijn Commentaar op 2 Timotheüs 4 vers 10, dat men niet moet denken:

„Dat hij Christus ganselijk verloochend heeft en zich wederom tot alle goddeloosheid heeft begeven of tot de ijdelheid en verlokselen dezer wereld. Maar hij had alleen zijn eigen gemak en rust liever, dan het leven van Paulus. Hij kon Paulus niet bijstaan zonder veel zwarigheden, benauwdheden en gevaar zijns lijfs. Hij moest veel lieden een schande zijn, veel wederwaardigheden moest hij opeten. Hij werd gedwongen zijn eigen zaken te laten varen. Verwonnen dan zijnde van het verdriet des kruises, zo heeft hij in zijn eigen zaken willen voorzien.”

Aldus het citaat uit het Commentaar van Calvijn.

Het oordeel over de daad van Demas hangt af van het antwoord op de vraag wat men onder de uitdrukking , , de tegenwoordige wereld" moet verstaan. Deze uitdrukking komt ook voor in 1 Timotheüs 6 vers 17 en in Titus 2 vers 12. 1 Timotheüs 6 vers 17 luidt: , , Beveel de rijken in , , deze tegenwoordige wereld", dat zij niet hoogmoedig zijn noch hun hoop stellen op de ongestadigheid des rijkdoms, maar op de levende God, die ons alle dingen rijkelijk verleent om te genieten.”

In Titus 2 vers 12 staat: , , ...en onderwijst ons, dat wij de goddeloosheid en de wereldse begeerlijkheden verzakende, matig en rechtvaardig en godzahg leven zouden in deze , , tegenwoordige wereld”.

Nu ben ik geen theoloog, noch een theologenzoon, maar zelfs voor mij is duidelijk, dat in deze beide gevallen met de , , tegenwoordige wereld" bedoeld is, de wereld waarin wij leven. En het is niet aan te nemen, dat in 2 Timotheüs 4 vers 10 de , , tegenwoordige wereld" iets anders zou betekenen dan in 1 Timotheüs en in Titus.

Volgens de exegeet dr. C. Bouma, betekent de uitdrukking , , de tegenwoordige wereld" niet hetzelfde als de uitdrukking , , deze wereld", die in de Evangeheën en bij Paulus vaak voorkomt en dan aanduidt: een vijandige, van God afgekeerde houding van de mensenwereld. De , , tegenwoordige wereld" is meer het wereldleven en verloop zoals het nu is, met al het mooie en bezige en met al de idealen, waardoor het wordt gekenmerkt." Aldus deze Schriftverklaarder. Het is de wereld waarin wij onze plaats innemen, deel hebben aan het gezins-en kerkelijk, maatschappelijk en staatkundig leven. Letterlijk vertaald, betekent de , .tegenwoordige wereld" de , , eeuw van nu". Ook heeft men er in dit verband op gewezen, dat Paulus niet schrijft: , , Demas heeft de Heer e verlaten.”

Demas vertrok uit Rome, omdat de grond hem daar te heet onder de voeten werd. Hij verliet de dienst van het Evangelie om terug te keren tot zaken en handel, waar het gevaar van de vervolging minder dreigend was. Het leven met de Apostel is hem uiteindelijk te zwaar gevallen, zodat hij het gewone wereldleven weer heeft aanvaard. Of, zoals iemand het omschreef: „Afgeschrikt door de moeiten van de lijdensweg, die met name gezanten van de Heere Christus moeten bewandelen, heeft Demas zijn oude beroep weer ter hand genomen en is uit Rome weggereisd naar Thessalonica.”

Duidelijk is... er blijft wat Demas betreft, een open vraag. Wellicht is het dan ook goed, in het oordelen over Demas enige terughoudendheid te betrachten, en geen al te besliste uitspraken te doen. Beter lijkt het, om deze zaak in handen te laten van Hem, Die rechtvaardig oordeelt, en degenen kent, die de Zijnen zijn.

Intussen... het vertrek van deze medewerker in het Evangelie, moet Paulus diep geschokt en gegriefd hebben. Hij die lange tijd hem trouw terzijde had gestaan, zelfs gevangenschap met hem had gedeeld, verandert nu van levensrichting. Zo wordt de heidenapostel steeds meer een eenzaam man. Alleen Lukas is nog bij hem. Hij hunkert naar de overkomst van zijn geliefde mede-arbeider Timotheüs en schrijft hem: , Benaarstig u haastelijk tot mij te komen" (2 Timotheüs 4:9). Zeker om met hem belangrijke zaken te bespreken aangaande de Gemeenten, maar toch ook, omdat hij verlangt Timotheüs, met wie hij een bijzondere band had, bij zich te hebben nu zijn dood aanstaande is. Of Timotheüs is gearriveerd voor Paulus de marteldood stierf, weten we niet.

Neen... het was niet de meest sympathieke bijbelse figuur, deze Demas. Toch konden we niet om hem heen. Misschien is hij nog wel familie van u en mij. Want het gevaar van het zich onttrekken aan de dienst van de Heere, bedreigt ons allen, zeker in deze tijd. Die Demas-ontrouw en die Demas-geest woont ook in ons hart. Het brenge ons tot zelfonderzoek, hoe wij in de dienst van de Heere staan. En tot het gebed of de Heere Zijn kracht in onze zwakheid wil volbrengen, opdat wij mogen volharden tot het einde toe.

B.

H.H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen