Troostbrieven van Luther

uit de schat van de Kerk

K. Exalto, Benthuizen

Luther kon scherp zijn, wij weten het; Luther kon ook weleens grof zijn; ook dat weten we. Over Luthers grofheid is al menigeen gevallen. Ook wij keuren niet alles wat van Luther is goed. Hij had Zwingli, toch ook een hervormer, en de zwinglianen, mannen als de eerbiedwaardige Bullinger, met meer respect moeten benaderen. Het is zo. Maar Luther kon ook heel gevoelig en teerhartig zijn. Hij kon bedroefden troosten. Menige brief die hij schreef getuigt daarvan. Een paar brieven willen wij voor het voetlicht brengen. Zij zijn geschreven aan rouwdragenden. Om hen op te beuren en te troosten.

Eerste brief

In 1532 studeerde in Wittenberg een zekere Johannes Zink uit Hofheim. Hij was nog jong. Sinds oktober 1530 stond hij te Wittenberg aan de universiteit ingeschreven, 24 maart 1532 werd hij ziek. Enkele weken later, 20 april overleed hij. Aan zijn vader, Thomas Zink, schreef Luther nu een troostbrief. Luther had de jongeman goed gekend. Hij had hem menigmaal in zijn huis ontvangen. Wanneer er een zangavond was, Johannes was dan ook van de partij. Luther schreef: Menige avond nodigde ik hem uit te mijnen huize om te komen zingen. Hij was een stille jongen, vlijtig in de studie. Een gelovige jongen. Zijn heengaan heeft ons allen veel leed gedaan. Ook mij. Toch vermaan ik u God ook te danken. Temeer omdat Hij u zo'n vroom kind gegeven heeft. Maar het zal ook u, evenzeer als ons, in hoge mate troosten dat uw zoon in het geloof en met een goede belijdenis op de lippen uit dit leven is heengegaan. Wij kunnen er geen twijfel over laten bestaan of hij is nu eeuwig zalig bij God, zijn hemelse Vader. Wie op zulk een christelijke wijze het leven beëindigt kan niet verloren gaan. Uw Johannes is nu bij onze Heere Jezus Christus. Laat dat een troost zijn voor u en uw vrouw.

Bedenk wel, u zou uw zoon, hoeveel kosten en moeite u ook aan hem besteed zou hebben, toch nooit tot hoger eer en ambt hebben kunnen brengen dan die hij nu geniet. Hij is nu daar waar hij zijn plaats niet gaarne met wie ook maar in deze wereld zou willen ruilen, al was het maar voor een ogenblik. Wees daarom in die mate bedroefd dat ge u tegelijkertijd laat troosten. Want u hebt uw zoon niet verloren maar hem slechts voor u uitgezonden, naar die plaats waar hij eeuwig zalig in bewaring is. Want aldus spreekt de apostel Paulus: Gij zult u over de gestorvenen, de ontslapenen niet verontrusten, zoals de heidenen doen die geen troost hebben! Ik ben er zeker van dat Veit Dietrich, zijn leermeester, u ettelijken van de goede woorden die uw zoon nog voor zijn levenseinde gezegd heeft, zal meedelen, u tot troost. Doctor Martin Luther.

Tweede brief

Nóg een troostbrief van Luther. Geschreven 11 september 1543. Geadresseerd aan Wolfgang Heinze, organist te Halle. Heinze's vrouw was overleden. Hier volgt de inhoud van Luthers brief. Genade en vrede in Christus. Van Justus Jonas heb ik vernomen dat uw lieve Eva door haar hemelse Vader tot Zich is genomen. Ik kan er goed inkomen wat zulk een scheiden voor u betekent. Uw smart gaat mij zeer ter harte. Het is bekend dat ik in liefde en trouw u zeer bemin. Ik weet: God heeft u lief, want u hebt Jezus Christus, Zijn Zoon lief. Zo gaat dan ook uw leed mij zeer ter harte.

Maar wat wilt u? Dit aardse leven is nu eenmaal vol ellende. Wij allen moeten leren hoe gering echter deze ellende is vergeleken bij de eeuwige smart en ellende waarvan Gods Zoon ons verlost heeft, in Wie wij, wanneer al het tijdelijke en ook wijzelf vergaan, de parel van grote waarde is. Onze lieve Heere Christus Die door u bemind wordt en Wiens Woord u hoogacht zal u ook in deze aanvechting troosten en het alles tot Zijn eer weten te benutten. Uw lieve vrouw heeft het thans beter daar waar zij nu is dan toen zij het had toen zij bij u was. God helpe u en doe ons allen zalig voortwandelen op onze levensweg, al zal het niet gaan zonder tranen. Hiermee Gode bevolen, Martinus Luther.

Kanttekeningen

Bij deze brieven plaats ik nu een paar kanttekeningen:

1. Wie Luther beschuldigt van hardheid kent hem niet. Hoezeer kon hij meeleven met rouwdragenden. Hij schreef troostbrieven op momenten dat hij het zelf ook erg moeilijk had. Onder de brief aan Thomas Zink schreef hij dat hij „zwak" was. Wellicht was hij ziek. En intussen stapelden zijn werkzaamheden zich op. Toch dacht hij aan de vader en moeder die hun zoon Johannes aan de dood hadden moeten afstaan. En hoe gevoelvol waren zijn brieven.

2. Luther troostte de rouwdragenden met het uitzicht op de hemel. In het Lutheronderzoek is weleens aan de orde geweest of de „hemel" voor Luther wel een plaats is geweest en of wij het ons volgens Luther zo mogen voorstellen dat Christus en de zaligen zich daar bevinden. Hier, in deze brieven hebben we een duidelijk antwoord op die vraag! In de hemel is Christus, Hij is eenmaal ten hemel gevaren, en de zaligen zijn daar met Hem verenigd. Dat mogen degenen die hier op aarde zijn achtergebleven weten en het mag hen troosten. In de hemel is het „betere leven". Wie daar komt, verlangt niet meer terug. Het sterven is voor hen een „goede ruil".

3. In de hemel komen de gelovigen. De jonge Johannes Zink had op zijn sterfbed zijn geloof in Christus beleden. Hij had „goede" woorden gesproken. Luther zegt: Zulken kunnen niet verloren gaan. De echtgenote van Wolfgang Heinze te Halle was een christin. Zij en haar man hadden de Heere Christus lief. Daar mocht de weduwnaar in zijn verdriet houvast aan hebben.

Het zijn geen nieuwe dingen die Luther in zijn troostbrieven naar voren heeft gebracht.

Maar ze hebben voor het christelijke hart blijvende geldigheid. En in de mond van Maarten Luther die het Evangelie opnieuw had mogen ontdekken, hebben ze extra klem en betekenis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen