Lezen in Augustinus' belijdenissen

Bloemlezingen uit de kerkgeschiedenis

x^ /^UGUSTINUS gaat nu in op de drie %0r M wijzen waarop wij over de tijd spreken: verleden, heden en toekomst. Op de vraag: Wat is de tijd? geeft hij het zo bekend geworden antwoord: Wanneer niemand het mij vraagt, weet ik het; wanneer ik het iemand op zijn vraag zou willen uitleggen weet ik het niet. We laten hem opnieuw aan het woord:

„Nooit was er dus een tijd waarop Gij niet iets gemaakt had, omdat Gij de tijd zelf gemaakt had. En geen tijden zijn met U in eeuwigheid, want Gij blijft. Maar indien zij bleven, zouden het geen tijden zijn. Want wat is tijd? Wie zou dat gemakkelijk en kort kunnen uitleggen? Wie zou dit, zelfs door nadenken, voldoende begrijpen om er zich in woorden over te kunnen uitlaten? En toch: waarvan maken wij in het spreken melding, dat ons meer vertrouwd en bekend is dan de tijd? En zonder twijfel begrijpen wij het, wanneer wij een ander erover horen spreken. Wat is dan de tijd? Wanneer niemand het mij vraagt, weet ik het; wanneer ik het iemand op zijn vraag zou willen uitleggen, weet ik het niet. Toch zeg ik vol vertrouwen, dat ik weet dat, indien niets voorbijging, er geen verleden tijd zou zijn, en indien niets op komst was, er geen toekomstige tijd zou zijn, en indien er niets was, er geen tegenwoordige tijd zou zijn. Hoe kunnen er dan die twee tijden zijn, de verledene en de toekomstige, daar aan de ene kant het verledene er niet meer is en aan de andere kant het toekomstige er nog niet is? Maar indien het tegenwoordige altijd tegenwoordig zou zijn en niet in het verleden overging, zou er geen tijd meer zijn, maar eeuwigheid. Indien dan het tegenwoordige daardoor tot tijd wordt, dat het in het verleden overgaat, hoe kunnen wij dan zeggen, dat ook dit er is, welks bestaan zijn oorzaak alleen daarin vindt, dat het niet meer zijn zal; zodat we in waarheid zeggen, dat het tegenwoordige tijd is, alleen omdat het er naar streeft niet te zijn? " (Conf. XI, 14)

^^^., /^r L verder nadenkend over deze drie ^ ^ ^ tijden komt Augustinus tot de conclusie dat er eigenlijk maar één tijd is: de tegenwoordige. De verleden tijd is namelijk tegenwoordig in de herinnering en de toekomstige in de verwachting:

„Wat echter nu wel helder en duidelijk is, is dit, dat noch de toekomst, noch het verleden zijn, en dat men eigenlijk niet kan zeggen: er zijn drie tijden, de verledene, de tegenwoordige en de toekomstige, maar misschien moest men eigenlijk zeggen: er zijn drie tijden, een tegenwoordige tijd van het verledene, een tegenwoordige tijd van het tegenwoordige en een tegenwoordige tijd van het toekomstige. Want deze drie zijn in de ziel en elders zie ik ze niet, de tegenwoordige herinnering van het verleden, de tegenwoordige aanschouwing van het tegenwoordige, de tegenwoordige verwachting van het toekomstige. Als we dit mogen zeggen, dan zie ik drie tijden en ik erken, het zijn er drie." (Conf. XI, 20)

Gemakshalve wil Augustinus wel blijven spreken van de drie tijden van verleden, heden en toekomst, als maar bedacht wordt dat dit een spreken in oneigenlijke zin is. Doen wij mensen dat laatste niet veel vaker?

Epe

P. Vermeer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen