Lezen in de „Navolging van Christus”

-— BLOEMLEZINGEN UIT DE KERKGESCHIEDENIS

door p. Vermeer, Epe

N de afgelopen periode hebben we vele keren mogen putten uit de zo mooie Belijdenissen van Augustinus. In overleg met de redactie willen we u nu een aantal keren iets doorgeven uit het bekende boek van Thomas a Kempis: Over de navolging van Christus. In deze bijdrage vertellen we eerst iets over de schrijver en de opzet van zijn boek.

De schrijver van dit boek, Thomas van Kempen, werd in 1379 of 1380 geboren in Kempen ten zuiden van Kleef. Het grootste deel van zijn leven bracht hij door in het klooster op de St. Agnietenberg te Windesheim bij Zwolle. Daar stierf hij in 1471. Hij behoort tot de beweging van de Moderne Devotie. De geestelijke vader van deze beweging is de bekende Geert Groote (1340-1380).

De Moderne Devotie is ontstaan in het midden van de 14e eeuw in de noordelijke Nederlanden ondermeer uit ongerustheid over het diepe verval van de kerk. Al spoedig vond deze beweging weerklank op vele plaatsen in het N.W. van continentaal Europa. Het was de moderne devoten te doen om „hedendaagse godsvrucht". Vandaar de naam. Zij leefden wel in de wereld, maar wilden niet van de wereld zijn. Zelfverloochening stond hoog in het vaandel. Zij wisten zich onwaardig tegenover God. Dat stempelde hun leven. Door gebed, meditatie en ascese wilden zij gestalte geven aan een innerlijk leven met God. Uiteindelijk was het hun te doen om een opgaan in de minne Gods. Alle nadruk lag bij deze moderne devoten daarom op het innerlijke leven. Ze richtten zich sterk op de Bijbel.

Met goed recht is het boek over de navolging van Christus van Thomas a Kempis als de schoonste vrucht van deze beweging te zien. Het is ongetwijfeld het hoofdwerk van de Moderne Devotie. Eigenlijk is dit boek een bundeling van vier boekjes. Thomas moet die al voor 1420 hebben vervaardigd. De bundel kreeg de naam „Over de navolging van Christus" (in het Latijn:

„De imitatione Christi"). In het eerste boekje vinden we vermaningen die dienstig zijn voor het geestelijk leven, het tweede bevat opwekkingen voor een innerlijk leven, het derde gaat over innerlijke troost en weidt uit over het karakter van de zelfverloochening, het vierde wil mensen helpen om zich goed voor te bereiden op de communie.

Het is goed om te bedenken dat de Moderne Devotie niet mag worden gezien als een voorbereiding op de Reformatie. Het was een beweging binnen de Middeleeuwse kerk. Dat neemt niet weg dat het boek van Thomas niet alleen door Rooms-Katholieken maar ook door vele Protestanten is gelezen, vooral in de 17e eeuw en wel met name in kringen van de Nadere Reformatie en door piëtisten. De bekende Utrechtse theoloog Voetius zorgde voor een Nederlandse uitgave van dit boek en heeft zich er ook zelf door laten inspireren. Wilhelmus a Brakel liet zich wat kritischer dan Voetius over dit boek uit. De leer van de rechtvaardiging ontbreekt er bijvoorbeeld in. Dat daardoor de vroomheid kan veranderen in een last heeft iemand als Kohlbrugge heel scherp gezien en onder kritiek gesteld!

Ook in onze tijd vindt het boek nog vele lezers vanuit de behoefte aan bijbels verantwoorde spiritualiteit. Wanneer we de komende keren wat door mogen geven uit dit hoofdwerk van de Moderne Devotie, dan moet dus steeds weer worden bedacht dat wij hier niet met een reformatorisch christen of een voorloper van mannen als Luther en Calvijn te doen hebben. De ethische theoloog dr. Is van Dijk, wiens vertaling we zullen gebruiken, gaf als zijn oordeel dat de fontein weliswaar druppelt, maar, zo zegt hij, „er mischt in dit boekje niet de volle stroom der genade". Dat neemt intussen niet weg dat er van Thomas best wat te leren valt. We hopen u ermee van dienst te kunnen zijn.

Epe

door p. Vermeer, Epe

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen