’Uitnodiging tot dialoog’

KLEINE KRONIEK

In 'De reformatie' (Weekblad tot ontwikkeling van het gereformeerde leven) van 4 november j.l. schrijft prof . dr. Barend Kamphuis, hoogleraar Theologische Universiteit te Kampen en hoofdredacteur van 'De Reformatie', naar aanleiding van een gesprek dat gereformeerde scholieren in Rome hadden met de priester Antoine Bodar en van een recente column van de laatste in het Nederlands Dagblad. We geven zijn bijdrage graag aan u door:

Vorig jaar werd de nieuwe druk van de Christelijke Encyclopedie gepresenteerd in de Utrechtse Domkerk. Een van de sprekers daar was de priester Antoine Bodar. Hij vertelde een verhaal over een bezoek dat hij in Rome ontving van gereformeerde scholieren. Ze stelden hem vele kritische vragen over heiligenverering en beeldendienst, zon­ der ook maar enige rekening te houden met het verschil in uitgangspunt. 'Waar staat dat in de bijbel? ' is immers voor een rooms-katholiek theoloog nooit de beslissende vraag. Wij, als gereformeerden daar in de Domkerk, waren wel wat beschaamd door dat verhaal. Jammer dat de communicatie zo slecht was verlopen door gereformeerde botheid.

Aan dat verhaal moest ik terugdenken bij een column die Bodar onlangs in het Nederlands Dagblad schreef. Het stuk heet 'Uitnodiging tot dialoog' en verscheen in het nummer van zaterdag 21 oktober 2006. In dit stuk gaat Bodar in op de omstreden toespraak van paus Benedictus XVI in Regensburg. Hij stelt dat de paus daarin, verre van de islam af te schrijven, juist de interreligieuze dialoog op gang heeft gebracht. Maar ook "gelovigen van andere chris- telijke tongval worden door de paus uitgenodigd met hem van gedachten te wisselen. Het gaat dan vooral om "de moed de wijdte van het verstand na te streven en niet zijn grootte af te zwe­ren".

Die uitnodiging richt zich ook tot protestantse denkers. Immers, zo geeft Bodar de paus weer, "de Reformatie van de zestiende eeuw heeft met haar beginsel 'Sola Scriptura' de Bijbel zo zeer als oervorm van het geloof omhelst dat daarmee wijsgerig denken feitelijk overbodig is geworden". Bodar voegt daar zelf nog het een en ander aan toe. Hij stelt dat de Schrift zelf ontstaan is als neerslag van de vroege verkondiging en dus meer een gevolg is van traditie. Heeft de Reformatie trouwens ook niet "haar eigen traditie die alleszins gezaghebbend is, zoals die vroege die allen heeft gegolden? "

De columns van Bodar in het ND zijn altijd het lezen meer dan waard, al kun je je afvragen of dit onversneden rooms-katholieke geluid op zijn plaats is in een krant met gereformeerde uitgangspunten. Toch voelde ik me als gereformeerd theoloog bij het lezen van dit stuk net zo onbegrepen en tekortgedaan, als Bodar zich bij het bezoek van die gereformeerde scholieren gevoeld moet hebben. Zijn kritische vragen aan het protestantse 'Sola Scriptura' wekken de indruk dat hij niet de moeite wenst te nemen zich daarmee serieus bezig te houden.

De Reformatie ziet de bijbel niet als 'de zuivere oervorm van het geloof', maar als het normatieve Woord van God. Dat verschil is belangrijk. Het is het verschil tussen 'beneden' en 'boven'.

Een oervorm van het geloof is iets van beneden, van de mensen, hoe zuiver het ook mag zijn. Het Woord van God komt van boven, van God zelf, hoezeer Hij hierbij ook mensen en hun traditie heeft ingeschakeld.

De Reformatie heeft het wijsgerig denken niet overbodig verklaard, noch principieel noch feitelijk. Alleen wijsgerig denken dat heerst over de Schrift, werd afgewezen. Maar ieder die zich bezighoudt met de reformatorische theologie weet hoe intensief daarin van wijsbegeerte gebruik is gemaakt, tot de dag van vandaag toe. De Reformatie heeft de traditie niet in de ban gedaan. Ze heeft inderdaad 'haar eigen traditie': Luther, Zwingli, Calvijn (door Bodar genoemd) en vele anderen. Zij heeft haar belijdenisgeschriften, met hun kerkelijk gezag. Ze heeft niet minder "die vroege (traditie) die allen heeft gegolden" vastgehouden: de oecumenische belijdenisgeschriften, de kerkvaders, Augustinus voorop.

Maar wat de Reformatie heeft afgewezen is de bewering van het concilie van Trente, dat in de kerk Bijbel en traditie met gelijke dankbaarheid en eerbied aanvaard worden. Zoals aan God onvergelijkelijk meer eerbied moet worden gegeven dan aan mensen, zo wordt het Woord van God met onvergelijkelijk meer eerbied ontvangen dan het woord van mensen. In de kerk beslist geen menselijke traditie, geen menselijke geschrift, geen menselijke rede, maar alleen de waarheid van Gods Woord. Dialoog begint met elkaar serieus nemen. Bodar voelde zich niet serieus genomen door zijn jonge gasten. Een dialoog kwam niet op gang. Als Bodar een dialoog wil met protestanten, dan zal hij hun visie serieus moeten nemen. Zijn 'Uitnodiging tot dialoog' gaf daar onvoldoende blijk van.

De reactie van prof. Kamphuis op de uitnodiging tot dialoog is volstrekt hel­ der. Voor een echte dialoog moet men elkaar inderdaad serieus nemen. Of de voorgestelde dialoog tussen Rome en de Reformatie gelet of het fundamenteel zo verschillende uitgangspunt wel echt zin heeft, is natuurlijk een andere vraag.

P. Vermeer, Wilsum (D)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen