De Franse Geloofsbelijdenis

GELOOFSLEER

Inleiding

In de komende periode wil ik met u stilstaan bij de geloofsbelijdenis van de Franse kerken zoals die is opgesteld in de tijd van de Reformatie: de Confession de Foy. De Latijnse naam is Confessio Gallicana. Als officiële tekst geldt die van de T Nationale Synode in 1571 gehouden te La Roebelle. Vandaar heet zij ook wel: Confession de La Rochelle. Wij zullen gemakshalve de naam 'Franse Geloofsbelijdenis'gebruiken. De Franse kerken hebben haar als belijdenis aanvaard op hun P Nationale Synode, die in 1559 gehouden is te Parijs. Bij het opstellen heeft de synode gebruik gemaakt van twee bronnen: een ontwerp van Calvijn, door hem geschreven op verzoek van de Franse kerken en vlak voor de synode naar Parijs gestuurd, en een belijdenis van 18 artikelen uit 1557, met name van de hand van Antoine Chandieu, die leerling van Calvijn was. De synode stelde hieruit een belijdenis van 40 artikelen samen. In 1571 is de tekst herzien en vervolgens geratificeerd op de zojuist al genoemde Nationale Synode te La Rochelle.

De Franse Geloofsbelijdenis komt overigens in twee versies voor: een versie die bestaat uit 35 artikelen en vermoedelijk het meest overeenkomt met het ontwerp van Calvijn, en een langere versie die 40 artikelen telt. De laatste is op de Synode van La Rochelle vastgesteld. Van deze langere versie zullen we in onze artikelen gebruik maken.

Antoine Chandieu

In het bovenstaande viel de naam van een van Calvijns leerlingen: Chandieu. Over hem willen we nog het een en ander meedelen. Zijn volledige naam luidt: Antoine de la Roche Chandieu. Geboren in 1534 en stammend uit een welvarend, aristocratisch geslacht uit Bourgondië studeerde hij rechten aan de universiteit van Toulouse. Door Calvijn werd hij voor de reformatorische theologie gewonnen. Hij gaf daarop een schitterende carrière op en ging theologie studeren in Geneve. Na zijn studie werd hij tot predikant beroepen van de protestantse gemeente van Parijs. In 1557 werd hij na de viering van het Avondmaal met vele anderen door monniken verraden en gevangen gezet. Velen overleefden het niet, hij wist echter te ontsnappen onder de naam Sadeel (Hebreeuws voor Chandieu: veld van God). Later raakte hij opnieuw gevangen, maar werd door toedoen van Antoine de Bourbon, koning van Navarre, weer losgelaten.

Hij wijdde zich enige tijd aan het zendingswerk in de buurt van Poitiers, maar keerde in 1559 naar Parijs terug. Daar was hij, zo zagen we, nauw betrokken bij de totstandkoming van de Franse Geloofsbelijdenis. In 1562 zat hij de 3*= Nationale Synode voor, die in Orleans is gehouden, in 1571 was hij afgevaardigde naar de al eerder genoemde Nationale Synode van La Rochelle. Ternauwernood ontsnapte Chandieu aan de beruchte massaslachting van de Bartholomeüsnacht (1572).

Met z'n familie vluchtte hij naar Geneve en doceerde theologie te Lausanne. Hij werd echter naar Frankrijk teruggeroepen om veldprediker te worden van koning Hendrik van Navarre, die later onder de naam Hendrik IV koning van Frankrijk werd. In 1589 keerde Chandieu terug naar Geneve en werkte er als predikant en professor Hebreeuws tot aan zijn dood op 23 februari 1591. Veel heeft deze voortreffelijke prediker, schrijver en dichter voor Gods kerk mogen betekenen. Ook van hem is waar, dat hij nog spreken mag nadat hij gestorven is.

De betekenis voor de Franse kerken

Aan de wieg van de reformatorische beweging in Frankrijk staat ongetwijfeld Jacques Lefèvre d'Etaples (1455-1537), ook wel Faber Stapulensis genoemd. Hij bekleedde het hoogleraarsambt aan de beroemde Sorbonne te Parijs en was privé-leraar van de Franse kroonprins. Hij vertaalde de Bijbel uit het Latijn in de volkstaal en leerde al vóór Luther dat de zondaar door het geloof alleen gerechtvaardigd wordt, dus zonder menselijke verdiensten of werken. Ook eerde hij de Bijbel als de hoogste regel voor het geloof. Vele anderen werkten in die tijd in zijn geest. Toch kwam het pas nadat Calvijn zich in Geneve had gevestigd voor de hervormingsbeweging in Frankrijk tot een organisatie in een aparte kerk, die lange tijd van nationale betekenis werd. Geneve diende daarbij als wijkplaats voor vele vervolgde protestanten uit Frankrijk en werd tevens de kweekplaats voor tal van predikanten. De hervorming in Frankrijk kreeg daardoor in leer en kerkorde heel sterk het stempel van Calvijn opgedrukt. Hoewel de reformatorische christenen in Frankrijk op grote schaal zijn vervolgd en duizenden van hen als martelaar het leven lieten, breidde het Protestantisme zich snel uit over de midden-en hogere klasse.

In 1558 waren er al zo'n 400.000 volgelingen. Door het vaststellen van een kerkorde in typisch calvinistische geest, de Discipline ecclésiastique, met de daaraan verbonden aanvaarding van de Franse Geloofsbelijdenis op de synode van Parijs in 1559 kregen de Franse kerken een stevige organisatie en grondslag.

De relatie met de Nederlandse Geloofsbelijdenis

De Franse Geloofsbelijdenis, zo zal bij de bespreking van de diverse artikelen wel blijken, is sterk verwant met de Nederlandse Geloofsbelijdenis van Guido de Brés (1561). Dat kan gezien de invloed van Calvijn op beide ook niet verwonderen. De Franse Geloofsbelijdenis diende zelfs als basis voor de onze. Toch zijn ze niet identiek zoals abusievelijk is verondersteld op het convent van Wezel, 1568.

Onze belijdenis is op bepaalde onderdelen veel uitgebreider dan de Franse, met name wat betreft de Drieëenheid, de incarnatie, de kerk en de sacramenten.

De toon van de Franse Geloofsbelijdenis is ook meer polemisch dan de onze. In beide gevallen hebben we echter te maken met een getrouwe weergave van de leer van Calvijn, een leer die naar onze diepste overtuiging getrouw overeenkomt met de gezonde leer van de Heilige Schrift.

P. Vermeer, Wilsum (D)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen