Gereformeerde prediking.

TWEEDE REEKS.

V.

Op het 2iitlegkundig liet men oudtijds het toepasselijk deel niet terstond volgen, maar schoof er gemeenlijk een leerstellig stuk tusschenin.

Tegen dit leerstellig deel der predikatie echter is men sinds de tweede helft der vorige eeuw in verzet gekomen. Die dorre betoogen gaven toch uiets. Meer op het gevoel dan op het denken kwam het aan. En zoo is van lieverlede dit leerstellig deel uit de predikatie weggedrongen.

Vroeger misbruik heeft deze afschaffiing van het gebruik in de hand gewerkt.

Sommige predikers toch matt'en hun gehoor soms week aan week af met eindeloos gerekte en splinterig ingedeelde, zeer ingewikkelde betoogen, die bijna niemand volgen kon, die over de hoofden heengingen, en den Dienst des Woords buiten alle persoonlijk contact met hart en cbnscientie plaatsten.

Vele dier predikatiën zijn daarna in druk uitgegeven. Aldus gelezen nu maakten ze een gansch anderen indruk. Nu toch kwamen ze niet voor als predikatiën, maar als geleerde opstellen over een of ander stuk der waarheid, en in dat licht beschouwd waren ze vaak uitnemend.

Dit maakte dan dat het volk zulke preeken in waarde hield, en toen nu enkele predikanten merkten, dat het volk zulke predikatiën gaarne las, gingen ze zich inbeelden, dat ook zij dus er naar streven moesten om zóo en niet anders te prediken.

Die onderstelling was natuurlijk gansch verkeerd. Omdat iets goed is om te lezen als geleerd opstel, deugt het nog volstrekt niet als predikatie. Eer levert de geleerdheid van het opstel verm.oeden tegen de practische bruikbaarheid als predikatie.

Maar die misvatting drong uu eenmaal door, en hield langen tijd stand. Door die misvatting is vooral in Gereformeerde kringen langen tijd de prediking van haar macht beroofd. En het is zeer noodig, dat we bij de nieuwe opbloeiing der Gereformeerde kerken tegen de.weerinsluijjing van dit kwaad op onze hoede zijn. Ook dat we, waar het reeds mocht zijn ingeslopen, het weer uitbannen.

Oordeele slechts njemand hierin den broe­der.

Er zijn nu eenmaal Dienaren des Woords, die sterke denkers zijn, scherp ontleden kunnen, en bondig betoogen, maar wier gave om op het gemoed en de conscientie te vv'erken, en in de gangen des genadelevens in te dringen, aan die sterkte van hoofd niet op evenredige wijze beantwoorden.

Voor dezulken nu is de verleiding zeer sterk, om eiken Vrijdag of Zaterdag zulk een betoog op te stellen, het van buiten te leeren, en het des Zondags aan de verbijsterde schare voor te dragen.

In dat betoogen ligt hun kracht. Dat gaat hun gemakkelijk af. Op dat wapen zijn ze meester.

Dat een ander het niet doet, is lang niet altijd, omdat hij er het gevaar zoo van inziet, maar dikwijls alleen omdat hij het niet zoo kan.

Ia dit alles zijn gaven en talenten onderscheiden, en geen dier talenten, ook niet dat van het bondig beloog, mag veiloren gaan.

Wat alleen plicht is, is, dat zulk een denker een open oog hebbe voor het gevaar van onevenredige eenzijdigheid waaraan hij bloot staat, dat hij God bidde zijn gaven in heilige harmonie te ontwikkelen, en dat hij weerstand biede aan de verleiding, om zijn gemeente te misbruiken ter voldoening aan eigen redeneerkracht.

Ook het betoog heeft in de predikatie wel terdege zijn plaats, maar een altoos beperkte plaats. Het is één der snaren op het speeltuig, niet het speeltuig zelf.

Ten ernstigste waarschuwen we daarom vooral jeugdige predikers, wien het redeueeren zoo vlot afgaat, maar voor wie het echte prediken zoo moeielijk is, om dit kwaad toch uit te bannen.

In juiste maat is de azijn voor het kropslablad onmisbaar, maar als ge het gele blad in de azijn verdrinkt, wordt het oneetbaar, wijl te wrang. En in dien zin wrang en hard maakt ge ook uw predikatie, zoo ge haar redeneerend aanvangt, doorzet en voleindt.

Zoo onverholen echter als we dit uitspreken, even beslist haasten we ons er bij te voegen, dat een predikatie die de zuaarheid verwaarloost, om alleen in sentiment en phantasie kracht te zoeken, minstens even gevaarlijk en onbevredigend is.

Al dat roepen, dat : het niet op de belijdenis maar op het leven, niet op begrijpen, maar op gevoelen, niet op leerstellingen maar op daden aankomt, en dat op dien grond de dogmatische prediking heeft afgedaan en vervangen moet worden door een pikante, interessante, het sentiment aangrijpende voordracht, hoort bij de Methodisten, maar niet bij ons Gereformeerden thuis.

Wij Gereformeerden, staan nog altoos in de naïeve overtuiging, dat ons redelijk bewustzijn wel terdege ook op godsdienstig gebied zijn recht doet gelden; dat ons redelijk bewustzijn niet werkt zonder begrippen en voorstellingen; dat die begrippen en voorstellingen beheerscht worden door grondgedachten; en dat het uit dien hoofde van het allerhoogste gewicht is, dat deze grondgedachten niet uit den giftigen, maar uit den echten wortel in ons opschieten, en te dien einde bij het licht "der Goddelijke openbaring in ons uitkomen.

Die grondgedachten nu zijn de leerstellingen, en die leerstellingen zijn niet uit eigen brein geput, maar uit Gods Woord ons toegekomen.

Vindt ge nu een gemeente, waarin die grondgedachten aller bewustzijn beheerschen, dan is er vaste gang, dan is er helderheid van inzicht, dan weet men wat men wil, ea werkt eenparig. Maar komt ge in een gemeente, waar over deze grondgedachten onklaarheid bestaat, waar allerlei onbestemde beginselen dooreenwoelen, en ieder ten slotte op eigen idee afgaat, daar loopt het uit op een eindelooze verwarring, op het insluipen van allerlei sectarisch gevoelen, en op twee draclit en verbreking van kracht.

Het is daarom van het hoogste gewicht, dat de prediking, naar vaste lijnen, in deugdelijk verband, telkens weer die grondgedachten schitteren doe, aanbevele en inprente. Niet door een afgetrokken schoolsche opsoinming van dogmata, maar door de grondstelling die in het leerstuk zit, als fondament van het gebouw des levens bloot te leggen.

We handhaven daarom den eisch, dat ook het leerstellige in de predikatie tot zijn recht kome, mits het op het recht van andere stukken der predikatie geen inbreuk make.

We zijn geen Methodisten die op het sentiment, noch Ethischen die op enkel zedelij ke aspiratiën drij ven.

Gods Woord moet gepredikt, en dat Woord geeft ons allereerst openbaring van zvaarheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen