Het rijke leven.

IV.

Reeds een vorig maal gaven we enkele cijfers, om van de verhoudingen van het kerkelijk leven in Amerika eenig denkbeeld te geven.

Wat we toen schreven, zal men zich herinneren : Op een bevolking van nog geen 63 millioen, bijna 42 millioen zitplaatsen in officieel als zoodanig te boek staande kerkgebouwen. Alzoo zitplaatsen voor ruim twee derden van de bevolking. Iets wat .voor Amsterdam b.v. beduiden zou, dat hier ter stede kerkelijke zitplaatsen voor 330, 000 personen zouden moeten gevonden worden. Rekent mén nu, wat het hoogste middencijfer is, door elkaar elk kerkgebouw op duizend goede zitplaatsen, dan zouden er naar dien maatstaf in Amsterdam ruim 300 kerken moeten zijn, en dat nog wel na aftrek van een cijfer van 30, 000 zitplaatsen voor enkele grootere kerken, die meer zitplaatsen aanbieden. Feitelijk daarentegen hebben we 21 Roomsch-Katholieke kerkgebouwen, 13 Nederduitsch Hervormde, Gereformeerde 9, Luthersche 3, Doopsgezinde i, Waalsche 2, Remonstrantsche i, Engelsche 2, en voorts eenige zoo kleine geboutjes, dat ze, waar sprake is van gebouwen met 1000 zitplaatsen, van verre niet in aanmerking komen. Alleen de 2 synagogen waren er nog bij te voegen.

Voor Amsterdam, gelijk het is, op zijn ruimst gerekend, kan men hier dus spreken van een goede 60 kerkgebouwen, terwijl er naar den maatstaf van de Vereenigde Staten veel meer dan 300 zijn moesten. Naar verhouding alzoo in Amerika vijfmaal zooveel.

Maar zelfs hiermee komt het contrast nog niet scherp genoeg uit. Er moet toch bovendien bij in rekening worden gebracht, dat in Amerika het interieur der kerken keurig net, de vloer met tapijt belegd is, en dat stoelen bijna niet gebruikt worden, maar dat ieder lid in een ruime bank zit, die vaak beter is afgewerkt dan de autoriteitsbanken in onze oude deftiger gebouwen.

Houdt men hierbij nu rekening met het feit, dat Europa over de bij ons aanwezige kerken eeuvuen heeft gebouwd, en dat in Amerika een eeuw geleden nog niet zoo veel menschen woonden als nu in het kleine Nederlaftd, zoodat feitelijk deze reusachtige kerkbouw eerst omstreeks 1850 met kracht kon worden doorgezet, toen de bevolking de twintig millioen overschreed - dan staat men toch verbaasd over de kerkelijke energie van een volk dat in nog geen halve eeuw Europa zóó ver vooruit schreed.

Vergeet daarbij niet, dat hier geen sprake l< an zijn van een overwicht van vrouwelijke sentimentaliteit, want juist Amerika is het land, waar het manlijk geslacht veel sterker dan het vrouwelijke vertegenwoordigd is, vooral in het westen. Er waren toch in 1890 (het laatste census]z.z.x) in de Vereenigde Staten twee millioen mannen meer dan vrouiven.

En wat ook in rekening moet worden gebracht, terwijl in Europa verreweg de meeste groote kerkgebouwen tot stand zijn gekomen met hulp van geld uit de rijkskas of de gemeentekassen, is in Amerika deze kolossale bouw voltooid, zonder dat de regeering voor kerkelijke doeleinden ooit een dollar gaf. Dit wil dus zeggen, dat terwijl in Europa de kerkelijke gemeenten Zelve noch traktement noch al den bouw betaalden, en in vele landen zelfs niet voor de armen hadden te zorgen, Amerika dezen reusachtigen kerkbouvi' heeft tot stand gebracht, onderwijl men tevens alle traktementen zelf te betalen had, en deze soms zóó betaalde, dat een enkel prediker over de ƒ 20, 000 inkomen genoot.

Hierin nu aanschouwt men den heerlijken triomf van het in den grond echt Calvinistisch beginsel van „vrijwilligheid" en van 7«j, - i^a-positie van Kerk en Staat.

In Europa altoos en overal, eeuw na eeuw, een leunen op den Slaatsarm en een eten van de Staatsruif, pn het resultaat is een schromelijke tekortkoming/w r«/ö van de bevolking.

In Amerika principieel een leven op eigen risico, uitsluitend uit de vrije gaven, en het resultaat is, dat men er Europa verre in de schaduw stelt.

Immers, zelfs door al wat we reeds opsomden, komt deze glanszijde van het Amerikaansch kerkelijk leven nog in het minst niet volledig uit.

Bij de reeds zoo enorme „church-seating" van 42 millioen op een bevolking van 63 millioen, komt namelijk nog een andere seating bij van tvuec millioen vierhonderd vijftig duizend personen.

Van de 142 denom.inations toch, d. i. kerkelijke organisatiën van allerlei naam, zijn lang niet alle sterk genoeg, om in alle steden en dorpen, waar ze aanhangers tellen, kerken te bouwen. Deze soort kerken behelpen zich dan, gelijk dit ook ten onzent . wel geschiedt, met lokalen en schoolgebouwen, i) maar die toch alle des Zondags zeer net | en ordelijk voor den openbaren eeredienst zijn ingericht. Door elkaar is er in deze lokalen |i plaats voor een goede honderd personen. 'fe(. Ze zijn ruim 23 duizend in aantal. En het ; |' resultaat is, dat in deze lokalen niet alleen j ^ weer ruim twee miUioen zitplaatsen zijn, maar jl ook dat juist deze lokalen veelal geheel bezet zijn.

In de tweede plaats brenge men het feit t| in rekening, dat ook voor de opleiding der || Dienaren in Amerika volstrekt niets van jj Staatswege gedaan is. Al wat daartoe strekt | gaat geheel en al óf van de kerken óf van particulieren uit. Voor die seminariën, zou % men zoo zeggen, zal dus, na de ongelooflijke uitgaven die men reeds had, niet dan zeer weinig overblijven. Ze zullen het stiefkind zijn, en soberlijk hun bestaan rekken.

Doch ook hiervan toont de uitkomst juist het tegendeel. V/at wij van dien aard bezit-ig ten haalt eenvoudig niet bij de weelde waar-ï mede de verschillende groepen haar „Col leges" in Amerika hebben uitgebouwd.; *! Zelfs middenin Chicago bezit de Presby-* teriaansche kerk een seminarie in het. dusgenaamde „Mc Cormick-Seminary, " waarri schrijver dezes drie lezingen hield, en dit^ College beschikt middenin zulk een wereldstad over een terrein zoo groot als half de Dam in onze hoofdstad, en heeft daarop staan heel een reeks van schoone gebouwen, een Hall, een Library, een Chapel, Dormitories, huizen voor de hooglecraren enz.) saam miilioenen en millioenen aan „rea'j estate" vertegenwoordigende.

Ook het Seminarie der Presbyterianen t< : <

Princeton strekt zich over een heel veld met fraai gelJoomte irit, en heeft evenzoo een HaU, een Library, een Chapel en zooveel meer. Bovendien zijn deze Libraries meest keurig naar de laatste eischen van het bibliotheekwezen ingericht, hebben een afzonderlijken biblothecaris, , met verder personeel, , en zijn zoo up to date, dat men er zelfs clectrische lampjes met lange geleidingen vindt, die maken dat de student tot Iaat in den avond zelf boeken kan halen, zonder gevaar te veroorzaken voor brand. Last not hast, het aantal hoogleeraren aan deze Seminarian is in den regel nog grooter dan dat bij ons het geval is, eu ze hebben daarbij vaak hooger traktementen. Zoo wordt aan het Seminarie te Princeton, dat naast de Universiteit staat, college gegeven door elf heeren: Dr. Green, Dr. Paxton, Dr. Warfield, Dr. Davis, Dr. Purves, Dr.' De Witt, Dr. Brenton Greene, Dr. Vos, Dr' Patton, Dr. Smith en Dr. Martin, terwijl daar dan nog de bibliothecaris, de heer Duller, bijkomt.

In de derde plaats verlieze men niet uit het oog, dat behalve de Seminariën ook de Universiteiten in Amerika voor verreweg het grooter deel geen dollar uit eenige Staatskas ontvangen. In Michigan, te Ann Arbor, en in een klein aantal andere staten, heeft men, vooral in het westen, toen deze staten zoo snel groeiden, • van Staatswege de hand aan het werk gelegd, maar regel is dit niet. De groote Universiteiten te Philadelphia, Bo.ston, Nevv-York, Chicago enz. drijven geheel op eigen inkomsten. Men kan dus volstrekt niet zeggen, dat de kerken zoo bloeien, omdat men enkel voor de kerken te zorgen had. Het tegendeel is waar. Men had schier zwor alles door de kracht van het particulier initiatief te zorgen, en desniettegenstaande is men er in geslaagd, aan den kerkbouw een zoo grootsche ontwikkeling te geven, dat men er in een goede halve eeuw tot een gereed maken van kerkelijke plaatsruimte voor de bevolking op een schaal kwam, waarmee onze Europeesche toe-.standen van verre geen vergelijking kunnen doorstaan.

Iets wat te sterker spreekt waar in de laatste plaats evenmin mag verzwegen worden, dat de bevolking van landverhuizers die werd aangevoerd, in den regel niet rijk maar arm was, en er heenging om aan de sociale ellende in Europa te ontkomen.

Nu nog zijn er in de Vereenigde Staten ongeveer 10, 000, 000 personen, die er niet geboren zijn, maar van elders kwamen, en deze allen zijn eerst van lieverlede in beteren doen gekomen.

Iets waarbij tevens worde opgemerkt, dat deze uit Europa aanstroomende millioenen in hun eigen land het vrijwilligsheids. beginsel op kerkelijk gebied bijna fiiet kenden. Dit geldt met name van de 2 a 3 mülioen Duitschers, die in hun vaderland steeds op de regeeringskassen dreven.

Zelfs kan men niet zeggen, dat deze tien millioen landverhuizers met een heilige aandrift voor het kerkelijk leven bezield waren. Dit was welzoo met de Hollandsche koloniën van Van Raalte en Scholte; maar dit waren uitzonderingen. Met nam.e de Duitschers waren in hun eigen land allerminst aan een rijk en bloeiend kerkelijk leven gewend, en van hun kringen kon de stoot ten goede dus allerminst uitgaan.

Erkend moet dan ook, dat het de geest der oude Puriteinen geweest is, die van het oosten uit, én voorging én hielp, en een zoo rijke ontwikkeling in het kerkelijk leven mogelijk heeft gemaakt. Ook de Roomsche kerk in Amerika leeft geheel uit het vrijwilligheidsbeginsel, en de eenige hulp die ze nu en dan ontvangt uit gemeente-of staatskassen is in den vorm van subsidie voor hospitalen en gestichten van philanthropischen aard.

Dat nu dit systeem der vrijheid vaak tot uitwassen en uitspattingen, soms zelfs tot dwaasheden geleidt heeft, hebben we niet verzwegen. Zelfs begonnen we met op die excessen te wijzen. Maar hier staat dan toch tegenover, dat er een stuw-en een drijfkracht in dit beginsel bleek te zitten, die tot de meest gewenschte uitkomsten leidde.

Al geven we toch toe, dat natuurlijk niet eiken Zondag, en vooral niet eiken Zondagavond de 42 millioen zitplaatsen in de kerken, plus de 2l/a milhoen zitplaatsen in de hall's, bezet zijn, toch is over het algemeen de opkomst in de verschillende kerken van Amerika veel, veel beter dan bij ons. Ook in de avonddierxsten vond schrijver dezes tal van kerken keer op keer stampvol, of althans bijna geheel gevuld.

Doch al nemen we aan, dat gemeenlijk des morgens slechts twee dei'den bezet is, en des avonds slechts de helft (wat stellig te laag is geraamd), dan geeft dit toch nog bijna 54 millioen kerkgangers per Zondag, wat na aftrek van 50 pCt. voor degenen die twee keer gaan, toch nog een totaal oplevert van 27 millioen personen op een bevolking van 64 millioen, naar de telling van 1S90, d-i. van ruim 40 pCt. l g n z

Reeds dit zou voor Amsterdam ruim 200, 000 kerkgangers per Zondag zijn. z

Maar zoo mag men niet rekenen. g

Op de 64 millioen der bevolking waren fJim 18 millioen kinderen van i—7 jaar, en fekent men daarbij drie millioen ouden van dagen, kranken, of wie op het thuisblijvend kroost en op deze kranken passen moeten, alsmede van hen, die aan allerlei bedrijf en dienst verbonden zijn, dan slinkt de 64 "iillioen op 43, en blijkt dat de 27 millioen kerkgangers niet 40, maar ruim 60 pCt der bevolking uitmaken, wat voor Amsterdam over de 300, 000 zou zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen