De Nationale Kerk.

Amsterdam, 19 Febr. 1904.

Wat de Gereformeerde groep in de Hervormde Kerk inzake het Hooger Onderwijs beoogt, wordt allengs duidelijk.

Ds. Wagenaar, Hervormd predikant in Leeuwarden, lichtte in de VoIks60de eea tip van den sluier op, en Dr. Kromsigt sluit zich geheel bij diens betoog aan.

Men erkent, dat aan de Vrije Universiteit dusverre onrecht is aangedaan; het ingediende wetsontwerp, dat geen begunstiging maar rechtsgelijkheid beoogt, keurt men daarom op zichzelf goed. Maar men betreurt, dat de Minister niet tegelijk de zaak van de Theologische faculteiten aan de Rijksuniversiteiten aan de orde heeft gesteld, omdat dit een levenszaak is voor de Ned. Hervormde Kerk.

Daarom wil men thans een dwangmiddel gebruiken.

De groep uit de Hervormde Kerk wil het op een akkoord gooien. Het zal worden een do ut des. Geef ons de Theologische faculteiten aan de Staatsuniversiteiten terug, dan stemmen wij voor de wet. Zoo niet, dan zal „rechtsuitstel" — het nieuwe woord is van Ds. Wagenaar — het dwang middel worden om klem aan onzen eisch bij te zetten. We stemmen het wetsontwerp dan af en het Bijzonder Hooger Onderwijs zal hiervan den last dragen.

Droever staaltje van partij-politiek is nauwelijks denkbaar.

Ge erkent dat een ander onrecht wordt aangedaan. Weg en middelen staan open om dat onrecht weg te nemen. Maar ge bestendigt dat onrecht opzettelijk, omdat de Regeering niet terstond bereid is om op een ander punt aan uw wenschen te voldoen.

En wat de zaak nog droever maakt is, dat ook hier het kerkisme weer in al zijn naaktheid voor den dag komt.

Het ingediende wetsontwerp heeft met de Gereformeerde kerken niets uitstaande, en schenkt zelfs aan de Theologische faculteit der Vrije Universiteit niet één voordeel of privilegie.

Het bedoelt uitsluitend en alleen om het Vrije Hooger Onderwijs uit zijn vernederende positie op te heffen; om te maken, dat ons volk weer Christelijke doctoren, antirevolutionaire staatslieden en advokaten, calvinistische litteratoren en natuurkundigen kan krijgen. Een nationaal belang dus, waar de Kerk geheel buiten staat.

Maar bij deze broeders is de eenige drijfveer de Nederlandsche Hervormde Kerk. Met leede oogen zien ze, dat de Gereformeerde kerken aan invloed op ons volksleven winnen. En daarom mag aan de Vrije Universiteit geen privilegie worden gegund, voordat eerst een aequivalent aan de „Vaderlandsche Kerk" geschonken is.

Toch mag noch deze partij-politiek in slechten zin, noch dit kerkisme ons beletten de vraag onder de oogen te zien, of hetgeen deze groep wenscht en verlangt, metterdaad eisch is van het recht en dus ook onzerzijds gesteund moet worden.

Volgens deze broeders nu is de Nederlandsch Hervormde Kerk nog altoos de Nationale Kerk, de volkskerk, de kerk waarin de traditie en het historisch leven der Natie geconcentreerd ligt. Voor deze kerk zijn de Theologische faculteiten aan de Rijksuniversiteiten opgericht. En daarom eischen ze, dat door de Regeering deze faculteiten weer aan haar bestemming zullen worden teruggegeven.

Nu spreekt het wel vanzelf, dat van deze praemissen niet één met de werkelijkheid overeenkomt.

Een nationale kerk is er in Nederland niet, want de natie ligt op kerkelijk gebied in tal van groepen verdeeld en zelfs een numeriek zoo kleine groep als de Gereformeerde kerken oefent op het nationale leven vrij wat meer invloed dan het logge lichaam der Hervormde Kerk, waarin de meest tegenstrijdige geesten huizen.

En even onjuist is het, dat de Rijksuniversiteiten en de Theologische faculteiten zijn opgericht om deze Ned. Herv. kerk , van predikanten te voorzien. Ze zijn opgericht voor de Gereformeerde religie, voor de Kerk des Heeren, maar niet voor het staats-creatuur van Koning Willem I.

Maar ook al waren deze praemissen juist, wat wil men dan van de Regeering.?

Dr. Kromsigt iloemt althans een punt: De Dogmatiek moet weer een eereplaats in de Theologische faculteit ontvangen.

Op zichzelf is deze eisch uitnemend.

Een Theologische faculteit zonder Dogmatiek is een lichaam zonder hart.

Maar met deze formeele reconstructie der Theologische faculteit zijt ge voor uw beginsel geen stap gevorderd.

Toen de Dogmatiek onder staatshoede stond, doceerde Scholten te Leiden de moderne theologie. En er is geen quaestie van, dat wanneer straks weer een liberaal of radicaal ministerie aan het bewind komt en deze een theologischen professor te benoemen heeft, geen Calvinist, maar een ethische of moderne de uitverkorene blijken zal.

Zelfs zou het niets baten te bepalen, dat de Regeering voor de Theologische faculteiten alleen mannen uit de „Nationale kerk" benoemen mocht. Indien een socialistisch ministerie, optrad, zou het zonder veel moeite de vacante catheders met socialistische profestoren kunnen bezetten; professoren, die nog altoos lid waren der „Nationale kerk". Denk slechts aan Ds. Bax en Ds. Van der Heide.

Natuurlijk bedoelen deze broeders het niet. Het is hun niet te doen om een formeele Theologische faculteit en een formeelen band aan de Nederlandsche Hervormde kerk, ma.ar om een Théologie, die weer in werkelijkheid Theologie is, d. w. z. wetenschap van de geopenbaarde kennisse Gods.

Maar juist daarom kan deze voorslag ons niet uit het moeras helpen.

De grondfout van deze broeders is, dat ze altoos in ficties leven en daarom voor de realiteit geen oog hebben.

We hebben geen Gereformeerde Oi? erheid meer.

Een nationale kerk bestaat er niet. En wat zichzelf als de vaderlandsche kerk aandient is een gezelschap, dat uit de meest heterogene e'ementen bestaat; uit modernen en orthodoxen, evangelischen en ethischen, spiritisten en materialisten.

En wanneer men desniettegenstaande zegt, dat de nationale universiteiten meer bruikbaar moeten gemaakt worden voor de nationale kerk, en daarom de nationale overheid nationale theologische faculteiten moet oprichten, dan misleidt men de menigte met een phraseologie, die niets zegt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen