Het eerste optreden van Prof. Dr. H.M. Van Nes

Het eerste optreden van Prof. Dr. H. M Van Nes, die tot kerkelijk hobgleeraar in de dogmatiek te Leiden benoemd werd, kan in menig opzicht met sympathie worden begroet.

Ia zijn inaugureele oratie, waarin hij nader rekenschap geeft van de leuze suprahistorisch, door hem als shibboleth aangeheven, snijdt hij zeker elk misverstand af, alsof daarmede bedoeld was dat de historische feiten er minder toe doen en in Hegeliaanschen zin alleen de daarachter schuilende idee waarde heeft voor het religieuze leven. Met de onderscheiding door Dr. A H. de Hartog gemaakt tusschen de heilsfeiten en de daden Gods, alsof de heilsfeiten van secundaire beteekenis zijn, gaat hij niet mede. Tegen een docetische vervluchtiging van het Christendom staat even ernstig zijn poli est als tegen een deïsme, dat van een ingrijpen Gods in de historie niet weten wil. Hij belijdt onomwonden, dat de heilsfeiten historisch, d. w. z. „inderdaad gebeurd" zijn en dat ons geloof die feiten tot voorwerp heeft. De Apostolische geloofsbelijdenis, die op deze heilsfeiten wijst, heeft daarom zijn hartelijke sympathie. Indien Christus niet werkelijk is opgewekt, dan is ons geloof ijdel, ledig, inhoudloos (p. IS ) Het suprahistorische rust dus op een historische basis, ook al gaat het daarin niet op.

Met dit suprahistorische bedoelt hij, dat Christus niet bloot een historische figuur uit het verleden is, maar dat Hij de eeuwige, alomtegenwoordige Christus is, de openbaring Gods, die gisteren en heden dezelfde is en in der eeuwigheid. Zoo staat Christus, die in de historie is opgetreden, tevens buiten en boven de geschiedenis (p. 19)

Voeg hier nu bij, dat Prof. Van Nes onbewimpeld belijdt de Godheid van Christus in den zin van Athanasius te gelooven (p. 25); dat de Christelijke religie volgens hem niet een psychologisch verschijnsel is, uit den mensch te verklaren, maar het leven zelf, zooals God dat geschonken heeft (p. 9); dat hij niets wil weten van een relatieve waarde van het Christendom, maar het absolute karakter van het Christelijk geloof handhaaft en openlijk uitspreekt, dat hij van elke poging afziet, om het goed recht der dogmatiek te bepleiten voor de rechtbank der algemeen geldige wetenschap, zooals die thans wordt opgevat, omdat niemand het Koninkrijk Gods kan zien, tenzij hij wederom geboren wordt (p. 28), en er is reden om ons te verheugen, dat in het Leiden van Scholten en Kuenen zulk een toon is vernomen. Van eenige poging om de modernen in het gevlij te komen, is in de oratie zelve dan ook geen sprake. Al neemt Prof. Van Nes een ander standpunt in dan de Gereformeerden, al blijkt genoegzaam uit heel zijn rede, dat hij tot de ethische richting behoort, toch neemt dit niet weg, dat door den warmen en bezielden toon des geloofs, die uit deze rede u tegenklinkt, ge tot hem u aangetrokken voelt.

Die waardeering sluit echter critiek niet buiten. Als persoonlijke geloofsbelijdenis moge deze rede u boeien, maar uit etenschappelijk oogpunt staat ze niet hoog. an een professor in de Dogmatiek mag n de eerste plaats geeischt worden scherpe efinieeriog van de begrippen, waardoor de edachten klaar en helder worden voorgeteld. Juist dit ontbreekt. De redenaar blijft n vage, önbelijnde gedachten hangen. Het s meer een aangename boeiende causerie, an een logisch betoog. Zelfs na deze rede al de vraag nog overblijven, , wat Prof. an Nes eigenlijk met zijn supra historisch bedoeld heeft.

Dit is te meer te betreuren, omdat dit modewoord suprahistorisch reeds tot zooveel misverstand aanleiding heeft gegeven. Niet ten onrech'^e merkte De Hervorming op, dat zóó als Prof. Van Nes het waarschijnlijk bedoelt, er niet anders mee gezegd wordt, dan met het oude woord supranatureel, en er dan geen reden was, om dat woord niet te gebruiken, dat eenmaal burgerrecht heeft gekregen. Wel heeft Prof. Van Nes deze bedenking voorzien, en er op geantwoord, dat het bovennatuurlijke eigenlijk het natuurlijke is, en het natuurlijke het ondernatuurlijke heeten moet, maar met deze bekende paradox van de ethischen redt hij zich toch niet uit deze impasse. Toegegeven, dat deze paradox juist ware, dan volgt hieruit met logische noodwendigheid, dat het suprahistorische eigenlijk het historische en het gewone historische het onder-histosische is, en draaien we in denzelfden circulus vitiosus rond.

Vooral nu door een deel der modernen dit woord supra-historisch gretig werd overgenomen om daarmede een brug tusschen de ethischen en hen te leggen, werd het tijd om dezen term, die aan Prof. Kahler ontleend is, weer te laten glippen. Het bevordert de verwarring in plaats van tot meerdere klaarheid te brengen, zooals uit de polemiek over dit woord reeds duidelijk is gebleken. Door sommigen werd het reeds in dien sin opgevat, dat het Christendom eigenlijk ^ÖZ'Ê» de historie staat en daarom de realiteit van de heilsfeiten in historischen zin gerust kan worden prijsgegeven, als de eeuwige waarheid, die aan deze feiten ten grondslag ligt, maar wordt gehandhaafd.

Nu blijkt uit deze oratie wel, dat Prof. Van Nes het zeker niet in dien zin bedoeld heeft, maar daarom is het dubbel gevaarlijk zulke woorden in zwaiig te brengen, die zoo licht verkeerd kunnen begrepen worden. Het woord supra-historiseh is dubbelzinnig, omdat wie allen nadruk op het supra laat vallen, de waarde van het historisch zoo licht onderschatten kan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen