Dr. Kromsigt heeft in de Gereformeerde Kerk

Dr. Kromsigt heeft in de Gereformeerde Kerk onze rectificatie in zake het standpunt, dat Dr. A. Kuyper in 1867 tegenover de kiescolleges zou hebben ingenomen, in extenso aan zijn lezers medegedeeld, waarvoor we hem dankbaar zijn.

Ook erkent hij thans, dat Dr. Kuyper in deze periode aog principieel hei kiescollege veroordeeld heeft en alleen op practische gronden de gemeente heeft aangeraden van het kiescollege gebruik te maken. Zelfs stemt hij toe, dat dit laatste destijds ook z. i. te recht is geschied.

Hiermede is ons bezwaar tegen de voorstelling, die Dr. Kromsigt had gegeven, uit den weg geruimd. De vraag was niet, hoe Dr. Kuyper in later tijd over het kiescollege heeft geoordeeld, maar of hij in i867 vóór de invoering had geijverd, omdat hg, gelijk Dr. Kromsingt het uitdrukt, in de stembus zijn kracht zocht.

Wat Dr. Kromsigt thans opmerkt, dat Dr. Kuyper later ten deele op dit gevoelen is teruggekomen en in 1881 tegenover de coöptatie door den Kerkeraad het handhaven der kiescolleges heeft aanbevolen, is juist, maar doet hier niet ter zake. Het debat liep niet over 1881, maar over 1867.

Intusschen willen we gaarne ook over deze wijziging van standpunt in 18S1 nog eenig meerder licht verspreiden, vooral omdat Dr. Kromsigt beweert, dat Dr. Kuyper in 1867 nog in zijn goede, meer principieel Gereformeerde periode was, maar later deze principieele lijn steeds meer verlaten heeft, om alleen de practische lijn te volgen.

De zaak is nl. deze, dat in 1881 de ethischen, die dank zij het kiescollege bijna overal de macht in den Kerkeraad in handen hadden gekregen, nu plotseling het kiescollege wilden gaan afschaffen om eiken invloed der gemeente op den Kerkeraad te breken. Dat geschiedde niet zoozeer uit principieele redenen, maar omdat de invloed der gereformeerden bij de verkiezingen steeds sterker bleek te worden en de ethischen hun machtspositie in den Kerkeraad daardoor bedreigd zagen. Dr. Kuyper brandmerkte dit als een onzedelijk spel en drong daarom zoo krachtig op de handhaving van het kiescollege aan. Ook toen waren er dus abnormale omstandigheden, evenals in 1867.

Toch was het niet alleen dit practische belaag, dat bij dit advies den doorslag gaf, maar Dr. Kuyper erkende tegelijk, dat diepere studie van het Gereformeerde Kerkrecht hem tot de overtuiging had gebracht, dat hij vroeger wel wat te eenzijdig op de macht van den Kerkeraad bij de verkiezingen den nadruk had gelegd. Hij toonde daarom met uitvoerige citaten uit Cslvijn, Voetius, de Moor, Turretiuus enz. aan, hoe de beste schrijvers over het Gereformeerde Kerkrecht een medewerking der gemeente bij de verkiezing der ambtsdragers niet hadden afgekeurd, maar veeleer wenschelijk en noodzakelijk hadden gevonden. In zooverre achtte hij, dat de vroegere tegenstelling : kiescollege van de gemeente óf coöptatie door den Kerkeraad, niet juist was. Door de keuze alleen tusschen die beide uitersten te stellen, had de Hervormde Synode een gezonde oplossing der quaestie onmogelijk gemaakt. Coöptatie door den Kerkeraad ontnam aan de gemeente haar wettigen invloed op de verkiezing, evenals het kiescollege de directieve macht van den Kerkeraad niet genoeg tot haar recht deed komen. Ds fout school dus ia hst reglementarisme der Hervormde Kerk, dat dwong een keaze te doen tusschen twee elk op zich zelf vicieuze stelsels. Helde Dr. Kuyper nu in 1867 meer over naar coöptatie door den Kerkeraad, uit vrees voor de volkssouvereiniteit ia de Kerk, in 1881 nam hij he voor het kiescollege op, omdat de Kerkeraden tegen het levensbeginsel der gemeente wilden ingaan en dea invloed der Gereformeerden wilden breken.

En eindeiqk merken we nog op, dat he minder juist is, wat Dr. Kromsigt zegt, dat in 1881 van eenige abnormaliteit bij he stelsel van kiescolleges niet zou gerept zijn. Wanneer Dr. Kromsigt zich de moeite gunt De Heraut van i88i na te gaan, zal hij zien, dat integendeel in 1881 minstens even kras als in 1867 als grootste en ernstigste bezwaar tegen het kiescollege is uitgesproken, dat alle tucht in de Hervormde Kerk ontbrak en daarom door dit stelsel openbare ongeloovigen ea goddeloozea in levenswandel mee opgeroepen werden om over de verkiezing der ambtsdragers te beslissen. Intusschen, dit bezwaar gold niet alleen het stelsel van het kiescollege, gelijk Dr. Kuyper opmerkte, maar het stelsel van coöptatie evengoed. In de Kerkeraden waren dezelfde verkeerde elementen ingeslopen, en de coöptatie kon tegen dit euvel dus geen tegenwicht bieden.

Natuurigk zou over deze quaestie nog veel meer te zeggen zijn, maar we meenen hiermede het debat te kunnen sluiten. Het was ons alleen te doen om een onjuiste voorstelling van de histoire contemporaine te voorkomen. En wat nu de bewering van Dr. Kromsigt betreft, dat Dr. Kuyper in 1867, toen hij nog pas tot omkeer was gekomen en de eerste studie van dit vraagstuk nog moest gemaakt worden, nog de goede, meer principieel Gereformeerde richting was toegegaan en later daarvan steeds verder is afgeweken, zoo meenen we dat wel geen kenner van het Gereformeerde kerkrecht het daarin met Dr. Kromsigt zal eens zijn. Dit is een subjectieve appreciatie van Dr. Kromsigt, die we veilig voor zijn rekening kunnen laten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen