Leestafel

Dr.. H. BOUWMAN, Hoogleeraar aan de Theologische school te Kampen, AMERIKA. Schetsen en herinneringen^ Kampen. — J. H. Kok — iprz.

Het was in April van 1910 dat FROF. Bouw MAN door de deputaten voor de correspondentie met de bultenlandsche kerken werd uitgecoodigd om ónze keikeu te vertegenwoordigen op de Synode der Christelijke Gereformeerde Kerk, die den 15den Juni van dat jaar io Amerika zou worden gehouden. Hij heeft aan die uitnoodiging gevolg gegeven en bedoelde Synode te MUSKEGON in den staat MICHIGAN dan ook als afgevaardigde van d< > Gereformeerde Kerken in Nederland bijgewoond.

Van die gelegenheid heeft de heer BOUWMAN gebruik gemaakt om van AMERIKA wat meer te leeren kennen, en zoo is hij er dan toegekomen om onder den titel Schetsen en Herinne ringen zijn Amerikaansche reis te beschrijven in het boek dat hier voor mij ligt.

Het hoort er ten onzent zoo bij, dat iemand, die over 'u ook maar eenigszius vaardige pen beschikt, wanneer hij eenige maanden in Atuerika is .geweest, zijn landgenooten, die er niet zijn geweest, 'n reisbeschrijving biedt.

Als je zoo 'n verre reis hebt gedaan, dan kan je niet alleen, maar dan wil je er ook wat van vertellen.

Zoo is het altijd geweest.

’n Altruïstische neiging, 'n sociaal instinct om ook anderen te doen genieten van wat je zelf genoten hebt.

Je kunt er niet van zwijgen.

En wijl het in druk vastgelegde woord 'n middel is om 'n nog ruimer kiing te bereiken dan met het gesprokene mogelijk is, komt men er dan allicht toe om zijn reisbeschrijving te laten drukken.

Dat de waarde van zulke reisbeschrijvingen een zeer betrekkelijke is, wordt ook door PROF. BOUWMAN gevoeld en niet alleen gevoeld maar eok oDverliolên uitgespioken, Op p. i%z van lijn boek toch schrijft hij: „Het is niet wel doenlijk, na eene reis van enkele maanden in Amerika eene volledige en afgeronde schets te geven van het Amerikaansche leven, "

Dat klinkt als 'n „stelling", en de hoogleeraar verzuimt dan ook niet voor dit zijn beweren argumenten en, ik moet zeggen, steekhoudende argumenten aan te voeren. „Men loopt", dus zegt hij, „ïoolicht gevaar, oppervlakkig, partijdig of onjuist te zijn in zijn oordeel. Hoe nauwkeurig ook de waarneming moge geweest zijn en hoe men ook getracht heeft zijn indrukken te laten controleeren door vertrouwbare gidsen, ten slotte blijft toch de beschrijving die van een vreemdeling, die misschien sommige dingen meer juist en onbevangen beoordeelt dan de bewoner van het land, maar in menig opzicht verre bij hem achterstaat".

Toch wil het mij voorkomen, dat aanBouw-MAN'S boek over AMERIKA hooger waarde moet worden toegekend, dan aan vele andere boeken over AMERIKA van Nederlanders die, na „enkele maanden in dat land te hebben gereisd", zich aan de beschrijving ervan hebben gewaagd.

Ik zou, nu ik het geheel heb doorgelezen, zelfs durtren beweren, dat DR. BOITWUAN dit soort lectuur met zijn boek niet slechts heeft vermeerderd, maar ook verrijkt.

Tot de fraaie letteren behoort dit boek niet.

Op p, 14—17 vertelt de geachte schrijver van zijn bezoek aan den NIAGARA; op p. 79—84 van dat aan UNION STOCKYARDS, „de Vereenigde Slagerijen" van CHICAGO.

Wat zou van die twee gegevens, met wat artistieke visie en 'n beetje technische vaardigheid van uitbeelding, niet zijn te maken geweest. Wat zout om nog niet eens te spreken van dien NIAGARA, van die „Union Stockyards" 'n ZOLA, en hij niet alleen, maar ook 'n QUERIDO of 'n SCHRIJVER gemaakt hebben!

Maar dat moet je nu bij BOUWMAN niet zoeken.

„Het is een griezelig, akelig schouwspel. Het moordtooneel vervult met ontzetting. Menigeen wordt het wee om het hart en keert zich af van het vreeselijk gezicht", — zoo verzekert ons de professor, en hij beschrijft het ook wel, maar niet beter en niet slechter dan het zou dosn'n propagandist voor het „vegetarianisme".

Bouwman's AMERIKA behoort tot de nuttige letteren.

En als zoodanig heeft het z'n onmiskenbare deugden.

Het is nuttig voor de kennis van het kerkelijk leven, bepaald van het kerkelijk leven onder de gereformeerden in AMERIKA, en enger nog, van de Christelijke Gereformeerden aldaar.

Als de geachte schrijver het daar over heeft, is hij in zijn kracht. Dan voel je en proef je, dat de kerkblstoricns van professie aan het woord is. In die hoofdstukken over „Van Kaalte en de HoUandsche nederzettingen"; in dat over „de Scheiding van 1857"; in dat over „de Cnristelijke Gereformeerde Ktrk" — spreekt de kenner der historie, de kenner ook van de histoire intime van wat de kinderen der „Schelding" ten onsent, ook in AMERIKA hebben gewrocht en geleden.

Bij de lezing van die partijen uit het boek, bij de lezing van het lijden en strijden, het zwoegen en tobben dezer emigranten, is mijn sympathie weer gesteikt voor die mannen en vrouwen, die het in hun puriteinsch getinte vroomheid, vóór alles om de religie te doen wd

Dit alles kende BOUWMAN vóór hij in Juni van 1910 zijn reis naar-AMERIKA ondernam. Maar, in AMERIKA beeft hij die kennis verrijkt. En door „nauwkeurige waarneming en zijn indrukken te laten controleeren door vertrouwbare gidsen", beeft hij de rijke en rijpe vruchten van den moeitenvolle arbeid en den zwaren strijd van dat oude geslacht met eigen oogen gezien in het kerkelijke en maatschappelijke en ook m het wetenschappelijke leven van het tegenwoordig geslacht der Ctiristelijke Gereformeerden in Amerika.

Het is niet het minst het innig medegevoel met die oude „Afgescheidenen" wat aan zijn beschrijving van de wording van het tegenwoordige chiistelijk-gereformeerde leven in AMERIKA haar bekoring geeft.

Toen ik deze stukken uit het boek las, was het mij alsof ik mijn leermeester PROF. DE HOOP SCHEFFER weer hoorde op zijn college MENNO-NiTiCA over zifn oude DOOPSGEZINDEN.

Een andere deugd van dit boek is, dat de schrijver zich, hetzij dan vóór of na zijn reis, blijkbaar goed op de hoogte beeft gesteld van de jongste literatuur over AMERIKA, en dat hij, dit, niet zonder critischen zin en blik, getoetst heeft aan wat hij zelf in Ameiikn hoorde en zag.

Dit komt vooral uit in die hoofdstukken over: „Het godsdienstig en kerkelijk leven".

Toch is dit alles, evenals de hoofdstukken over: „Het christelijk onderwijs en de Nederlandsche taal in Amerika" en die over „New York", hoe lezenswaardig ook, meer bijkomstig. Het wezenlijke in dit boek is de teekening van het Christelijke Gereformeerde leven in AMERIKA, in zijn verleden en heden.

Ook de beschrijving van de Synode, die op Woensdagmorgen 15 Juni in bet kerkgebouw van de Chr. Geref. Gemeente in de Terracestreet te MUSKEGON bijeen kwam, is bijzonder gelukt.

Het „gedegageerde" van die Amerikaansche gereformeerde broeders, die, als zij het te warm krijgen, op de Synode hun jas uittrekken, dunkt mij een voor ó as niet-na volgens waardige burgermansmanier. Maar, dat zij, als de warmte zoo drukkend wordt, dat het in de kerk niet is uit te houden, er een vrijen middag van gaan nemen, acht ik, wijl lang niet onverstandig en ook bij de deftigheid van zulk 'n eerwaarde vergadering alleiminst onvoegzaam, 'n gebruik dat ook bij ODS aanbeveling verdient.

Ik zou dit veelszins voortreffelijk boek van collega BOUWMAN gaarne zien gelezen door ons publiek.

Door alle leden van de Gereformeerde Kerken in Nederland en onder ben ook door onze predikanten en, niet te vergeten, door onze studenten.

De sympathie, die het wekt zal gemakkelijk doen overzien, dat de schrijver, alvorens zijn handschrift naar den drukker te zenden, verruimd beeft op de doubletten te letten.

Meer dan eens toch wordt den lezer nog eens weer verteld wat hem al vroeger was meegedeeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen