Buitenland.

Hongarije. Een lans gebroken voor de vrije school.

In het Gereformeerde tijdschrift Protestans Semle, dat in Hongarije verschijnt, stond een artikel van Bernat Istvan, waarin gewezen wordt op het gevaar dat dreigt, wanneer alle scholen van dat land staatsscholen zouden worden. Het betoog daarin vervat, komt op het volgende neder:

Reeds 40 jaar lang streeft men er als een ideaal naar, dat alle scholen van den staat zullen uitgaan. Zoo was het echter niet altijd. Het is nog zoo lang niet geleden, dat de Protestantsche scholen beschouwd werden als hoeksteenen voor confessioneele vrijheid en nationale onafhankelijkheid. De lasten die daarvoor moesten gedragen worden, bracht men gaarne op. In 1868 verklaarde het kerkdistrict aan gene zijde van den Theisz, dat het brengen van de school onder den staat onheilvol moet heeten, in de overtuiging, dat daardoor de vrijheid, ja het bestaan der scholen bedreigd wordt. Tegenwoordig zijn de leidende mannen op kerkelijk gebied, althans ten deele, van het tegenoveigestelde gevoelen.

Deze gedachte wordt in " een liberaal Hongaarsch blad toegelicht door het wijzen op den Belgischen schoolstrijd. Hetwordt daarin betreurd, dat het eenmaal zoo vrijzinnige België tegenwoordig het slachtoffer geworden was van de clericale reactie en nu een kommerlijk bestaan op de puinhoopen van zijn vervlogen roem voortsleept. Aan deze omstandigheid is te danken, dat de socialisten en Uberalen niet gewaagd hebben, met het voorstel om de school geheel tot staatsschool te maken, voor den dag te komen, omdat zij wisten, dat zij met de verandering stellig in de minderheid zouden blijven. Ea toch is het overnemen van het volksonderricht de eerste plicht van den staat, daar de ideale staat de volksontwikkeling ni«t aan factoren kan overlaten, die gewichtiger belangen kennen dan de rhstitutieVan den staat. Tenslotte spreekt het liberale blad den wensch uit, dat alle volksscholen van Hongarije staatsscholen zullen worden. Het artikel voegt er aan toe, dat de Gereformeerde' kerk daardoor een integreerend doel van hare institutie zou verliezen, maar dat dit verlies rijkehjk zou vergoed worden door den triumf der Magyaaarsche staatsidee. Dit wil zeggen, dat de Gereformeerde kerk hare belangen moet opofferen aan de belangen van den staat. Zoo hebben de Gereformeerden in Frankrijk ook gedacht. Zij hebben hunne vrije scholen opgeofferd aan het staatsbelang, gelijk zij dit inzagen, en dit belang was dat de Roomsche vrije school verdween. Dat dan ook de Gereformeerde scholen in Frankrijk niet zouden kunnen voortbestaan, was geen bezwaar; men moest zijn scholen opofferen om de macht van het clericahsme te bieken. In Hongarije is men in de kringen der onderwijzers van de Geref. scholen vervuld van de gedachte, dat als de Geref. scholen staatsscholen worden, zij tot bloei zullen komen. In de kringen der onderwijzers leeft de gedachte, dat wanneer alles aan .de staatsmacht onderworpen wordt, men ontwikkeling en vooruitgang op elk gebied zien zal. Zij hopen ook daardoor eene verbetering van hunne positie te verkrijgen.

De schrijver van het artikel gaat nu na, waarin het streven om alles onder den Staat te brengen zijn oorsprong heeft. Sedert eeuwen was dit een geliefd thema van de regeering te Weenen. Mettemich sprak in 1844, dat de achterlijkheid van Hongarije zijn oorsprong vond in het feit dat het land niet genoeg geregeerd werd. De aanzienlijke standen stelden daartegenover, dat uitbreiding der staatsmacht niet wenschelijk was, ja dat zij de vrijheid zou beperken en daarom een hindernis voor den waren vooruitgang zijn moest. In den tegenwoordigen tijd staan de socialisten dezelfde denkbeelden nog krachtiger voor dan Mettemich. Velen volgen hen daarin. Het voorbeeld van Frankrijk werkt hiertoe mede, alsmede de omstandigheid dat Frankrijk reeds vóór de Revolutie de meest gecentraliseerde staat was. En dit is zoo gebleven. Voorts betoogt de schrijver, dat het ideaal der radicale vrijmetselaars is een staatsschool, waarop het onderwijs in den Godsdienst geweerd wordt. Met het oog op het voorbeeld van Frankrijk wordt ten slotte een waarschuwend woord gesproken, om op den ingeslagen weg niet voort te gaan. Doet men dit wel, dan zal het verwoestingsproces waarin Frankrijk geraakt is, ook over Hongarije komen.

Uit het bovenstaande bhjkt, dat het Calvinistisch denkbeeld: Souvereiniteit in eigen kring, ook in Hongarije wortel geschoten heeft.

Afrika. Behandeling van gevangengenomen Zendelingen.

Een Zendeling der Baptisten uit Kameroen schrijft het volgende omtrent de behandehng van de gevangengenomen Duitschers te Duala.

Nadat de oorlogstoestand te Duala afgekondigd was, gingen de inboorlingen op de vlucht. Alle zendingen moesten hunne scholen sluiten; het leven scheen uitgestorven. Op 31 Augustus . kwamen voor Victoria drie Engelsche oorlogsschepen in zicht, die kort daarop de stad beschoten zonder veel schade aan te richten.... Duala werd den 26en Sept. door een Engelsche pantserkruiser gebombardeerd; den 27en dier maand gaf men de stad over, nadat de Gouverneur met de bezetting zich in het binnenland had teruggetrokken. De Engelschen namen niet alleen hen die dienstplichtig waren, gevangen, maar ook alle te Duala wonende Duitschers, daarbij de Zendelingen, zelfs vrouwen en kinderen. De gevangenen moesten alles achterlaten en werden zoo snel op een schip gebracht, dat zij niets bij zich hadden dan hetgeen zij op hun lichaam droegen. Op de Baptisten-missie te Duala bleven twee Zendingszusters, eene Engelsche en eene Zweedsche, achter, die hare medearbeiders nog iets konden nazenden.

De stad had na de beschieting een vreeselijk aanzien. Niet alleen alle handelsinrichtingen maar ook de Bazelsche zendingsfactory werden geplunderd, benevens de huizen van Europeanen aan het strand. Op 30 September voer het schip met de gevangenen naar Lagos. Van hier werden op 8 October alle gehuwde en ongehuwde dames naar Acra op de Goudkust gebracht, waarónder de gezinnen Martens, Riechert en Mej. Schuier. De andere 600 gevangenen werden op 18 October naar Engeland overgebracht. Buiten hunne kleeding, op het warme klimaat berekend, bezaten zij niets. Zelfs hun geld werd afgenomen, zoodat zij geen warme onderkleeding konden koopen. Het eten was onvoldoende, en de lage behandeling door de zwarte militairen stuitend. De brief sluit met de woorden: »Zoo maken het de Engelschen die de zending zoo genegen zijn! Ik heb reeds dikwijls gewenscht, liever met de kameraden in de loopgraven gevallen te zijn, als dezen tijd te moeten doorleven.

De zendingsdirector Harms, die op 9 Nov. gevangen genomen werd, is tegen het eind dier maand op voorspraak van een invloedrijk man uit Engeland weer vrijgelaten. Daarentegen zijn nu de meeste zendehngen der Hermannsburger missie in Afrika en Indië gevangen gezet.

Van Hermannsburg uit is gepoogd, door middel van het ministerie van buitenland sche zaken en het Amerikaansche gezantschap te Berhjn, hunne vrijlating te verkrijgen.

WiNCKEL.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen